Îlam (parêzgeh)

Îlam
Īlām
Îlam li ser nexşeya Îran nîşan dide
Îlam
Îlam
Îlam (Îran)
Kargêrî
Welat Rojhilat kurdistan
Dûgel  Îran
Serbajar Îlam
Demografî
Gelhe 545.787 (2006)
Berbelavî 27,1 kes/km²
Erdnîgarî
Rûerd 20.133 km²
Koordînat 33°38′18″Bk 46°25′21″Rh / 33.6384°Bk 46.4226°Rh / 33.6384; 46.4226
Nexşe

Parêzgeha Îlamê yek ji parêzgehên dewleta Îranê ye ku li rojavayê Îranê ye. Axa vê parêzgehê gelek hişk e û i nav parêzgehên Îranê de kêmtirîn daristan li vê parêzgehê hene. Bakurê parêzgehê çiyayî ye û başûrê parêzgehê bi giştî ji deştan pêk tê. Navenda parêzgeha Îlamê bajarê Îlamê ye. Parêzgeha Îlamê ji rojava ve cîranê Iraqê, ji başûr ve cîranê parêzgeha Xûzistanê, ji rojhilat ve cîranê parêzgeha Loristanê û bakur ve jî cîranê parêzgeha Kirmaşanê ye.

Parêzgeha Îlamê ji layê neft û gazê gelek zengîn e.

Nav[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Dîrok[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Gel[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Îlam ji gelên cûrbecûr tê de dijîn, bi piranî Kurd digel 89.6%, li dû Lurs bi 6.4%. Li Abdanan, Dehloran û Mehran pirraniya niştecîyan bi rêzdarî bi Kurdî û Lûrî diaxivin. Li Darreh Shahr, piraniya niştecî di Laki û Lurish de diaxivin, û di heman demê de hin eşîrên Lurs mîna Shuhans, Seleyverzis û Kaydkhordeh ku li deverên başûr û rojhilatê parêzgehê dijîn hene. Bakur bi piranî ji eşîrên Kurd ên ku bi du zaravayan diaxivin dijîn: Kalhuri û Feyli. [13] Piraniya wan Feylî ne, wek yên wan Kurdên Malekshahi, Khezel, Arkawâzi, Beyrey û (Ali şanêrwan). Piraniya nişteciyan li parêzgeha Ilam misilmanên şiî ne.

Ziman[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Pirraniya ziman xelkê îlam Kurd in.Zarava gelê îlam kelhorî û feylîyê

Şaristanên Îlamê[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Şariştanên parêzgeha Îlamê

Navçeyên parêzgehê û bajarên parêzgehê ev in [1]:

  1. Awdanan (navçe): Abdanan, Serabbax, Mormorî
  2. Çerdawel (navçe): Asmanawa, Serawellê, Şewaw, Towhîd (Çerdawel)
  3. Îlam (navçe): Husênawa an jî Îlam, Çwar
  4. Eywan (navçe): Eywan, Zerne
  5. Bedre (navçe): Bedre (Îlam), Çeşme Şîrîn
  6. Dereşar (navçe): Dereşar, Majîn
  7. Dêluran (navçe): Dêluran, Pehle, Mîme, Mûsiyan
  8. Sîrwan (navçe): Lomar
  9. Melekşahî (navçe): Erkewazî, Melekşahî, Mehr
  10. Mehran (navçe): Mehran, Salihawa
  11. Heleyran (navçe): Towhîd (Heleyran)

Parêzgehên kurdnişîn[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Sinorên Rojhilata Kurdistanê

Rêvebirina îdarî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Bi dûçûna rêvebirina îdarî ya Îranê, navên parçeyên dabeşkirî û rêvebirên parçeyan wiha ye[2]:

Rêveberina îdarî ya Îranê
Cûreyên dabeşê Ostan (parêzgeh) Şehristan (şaristan, qeza, navçe) Bexş (nahiye) Dehistan (gundistan) Şehr (bajar) Rusta (gund)
Rêvebirê îdarî Ostandar (parêzgar) Fermandar (qeymeqam) Bexşdar (rêveberê nahiyê) Bexşdar (rêveberê gundistanê) Şehrdar (şaredar) Dehyar (muxtar)
Navê rêvebirinê Ostandarî (parêzgarî) Fermandarî (qeymeqamî) Bexşdarî (rêveberiya nahiyê) Bexşdarî (rêveberiya gundistanê) Şehrdarî (şaredarî) Dehyarî (muxtarî)

Çavkanî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

  1. ^ (farisî) Malpera fermî ya amarên Îranê, dabeşkirina parêzgeha Îlam [1]
  2. ^ (farisî) Malpera fermî ya amarên Îranê, dabeşkirina Îranê [2]
  • Xefur, Ebdulla (Abdulla Ghafor) (2000/2001). Kurdistan - Dabeşî Kargêrî Terrîtorî 1927-1997.
  • Xefur, Ebdulla (Abdulla Ghafor) (2001). Kurdistan - Rûpêw û jimarey danîştuwan.
  • Aliakbari, Mohammad; Gheitasi, Mojtaba; Anonby, Erik (2015). "On Language Distribution in Ilam Province, Iran". Iranian Studies. 48 (6): 835–850. doi:10.1080/00210862.2014.913423
  • Aliakbari, Mohammad; Gheitasi, Mojtaba; Anonby, Erik (2015). "On Language Distribution in Ilam Province, Iran". Iranian Studies. 48 (6): 835–850. doi:10.1080/00210862.2014.913423