Franz Liszt

Ji Wîkîpediya, ensîklopediya azad.
Franz Liszt
Image dans Infobox.
Franz Liszt di sala 1858an de, kitkitek ji wêneyekî ku ji layê Franz Hanfstaengl ve hate kişandin
Jidayikbûn
Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Raiding (en) (mîrîtiya Mecaristanê (en), împeratoriya Awistiryayê (en))Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Mirin
Cihê goristanê
Stadtfriedhof Bayreuth (d)Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Navê rastî
Liszt FerencLi ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Navê jidayikbûnê
Franz LisztLi ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Hevwelatî
Mîrîtiya Mecaristanê (en), împeratoriya Awistiryayê (en), Împeratoriya Awistirya-MecaristanêLi ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Cîwar
Birthplace of Franz Liszt (en)Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Perwerde
University of Music and Performing Arts Vienna (en)Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Pîşe
Classical composer, piyanîst, rêveberê orkestrayê, music teacher, virtuoso, awazdaner, qeşe, nivîskarLi ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Salên çalak
Dp. Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Bav
Adam Liszt (en)Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Anna Liszt (d)Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Hevjîn
Marie d'Agoult (en)Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Zarok
Cosima Wagner (en)
Daniel Liszt (d)
Blandine Liszt (d)Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Karder
Franz Liszt Academy of Music (en)Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Qadên xebatê
Muzîk, muzîka klasîk, bestekarî (en), music education (en), piano performance (d), conducting (en), composed musical work (en)Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Terîqeta dînî
Third Order of Saint Francis (en)Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Endamê
Sängerschaft zu St. Pauli Jena (d)Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Tevger
Romantic music (en)Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Instruments
Piyano, organ (en)Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Xwendekarê
Adam Liszt (en), Anton Reicha (en), Antonio Salieri (en), Carl Czerny (en), Ferdinando Paer (en)Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Şêweyên hunerê
Symphony (en), muzîka klasîk, Hungarian folk music (en)Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Bandorbar
Niccolò Paganini (en)Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Xelat
Lîsteya berfireh
Pour le Mérite for Sciences and Arts order (d)
Honorary doctor of the University of Königsberg (d)
Order of the Golden Spur
Commander of the Order of Christ (d)
Knight of the Order of the Iron Crown (Austria) (d) ()
Bavarian Maximilian Order for Science and Art (en) ()Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Dîskografî
Musical works of Franz Liszt (en)Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Xebatên navdar
Hamlet (d), Dante Symphony (d), Mazeppa (d), Hungarian Rhapsody No. 1 (d), Hungarian Roidy No. 2 (d)Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
şanenava Franz Liszt
Şanenav
lewheya yadîgar
Wêneyê goristanê

Franz Liszt (bilêv bikin: Frants Lîst) (1811-1886), muzîkdaner û piyanovanê navdarê mecar ko afirîner û babê resîtalên piyanoyê yên tek dihêt hesibandin.

Jînenîgar[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Ew li gundê Raiding li Mecaristanê hat dinyayê. Li sala 1823ê bi daybabên xwe ra çû Parîsê û jihê xwe wekî piyanovanekê çeleng peytkir.

Ew 12 salan li Fransayê ma û bi gelek rewşenhizrên wî çaxî ra, mîna muzîkdanerê fransî Hector Berlioz û nivîskar Victor Hugo û helbestvanê alman Heinrich Heine hevalînî kir. Paşra, heta sala 1847ê, ji bo heyama 8 salan li hemî Ewropayê geriya.

Li sala 1848ê heta 1861ê li dîwana dûkê mezin ê Weimarê rêveberê muzîkê bû. Li sala 1861ê çû Romê û dest bi xwîndina olnasiyê kir. Paşmaya jiyê wî di navbera Weimar, Rom û Bûdapeştê bi danan û fêrkirina muzîkê derbaz bû.

Karên piyanovanê polonîFrédéric Chopin tesîr liser Lîstî danaye.

Bandora wî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Lîsr bi yek ji nûafirînkarên harmoniyê li sedsala 19ê navdar e. Ew nemaze di warê bikaranîna Kordên Kromatîk da desrhel bû. Wî di warê form an qalibê muzîkê da jî nûafirandinek heye ko bi leimotiv navdar bûye. Ew di vê teknîkê da guhartinan di têman (bi îngilîzî: thematic transformation) da çêdikit.

Muzîka wî ya piyanoyê jibo jenînê gelek zehmet e û wî gelek şiyanên nû nundirî piyanoyê kirin.

Karên wî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

  • Sonata piyanoyê di B Mînorê da (1853)
  • 12 meşqên hilbir (transcedental) ji bo piyanoyê (1851)
  • 20 Rapsodiyên Mecarî (1846-1885)
  • 6 meşqên paganînî ji bo piyanoyê (1851)
  • Konsertoya piyanoya hijmar yek di E Flatê da (1849)
  • Konsertoya piyanoya hijmar du di A Majorê da (1848)
  • Karekê sê pişkî bi navê Salên Ziyaretê (1855, 1858, 1877)
  • Demko Miroslav: Franz Liszt compositeur Slovaque, L´Age d´Homme, Suisse, 2003.