Hüseyin Velioğlu
Hüseyin Velioğlu | |
---|---|
Jidayikbûn | 1952 |
Mirin | 17 kanûna paşîn 2000 Beykoz |
Sedema mirinê | Kuştina bi çeka agirberdanê |
Hevwelatî | Tirkiye |
Perwerde | |
Pîşe | |
biguhêre - Wîkîdaneyê biguhêre |
Hüseyin Velioğlu (berê: Hüseyin Durmaz; jdb. 1952 li Kercos; m. 17ê kanûna paşîn a 2000an li navçeya Beykoz a Stembolê) pirtûkxanevan û yek ji serokên rêxistina Hizbullaha Kurdistanê bû.
Jiyan[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Velioğlu di 1ê çileya sala 1952an de li Êlihê di malbateke kurd a kurmancîaxiv de hatiye dinê.[1][2] Di nav 5 zarokên Osman û Fatime Durmaz de yê herî biçûk bû.[3] Wî Durmaz ne wek paşnavê xwe yê rewa, lê di dema Qanûna Paşnavên Tirkan de wek şopa tirkkirinê dît û di sala 1978an de paşnavê xwe bi awayekî qanûnî guhert û kir Velioğlu (bi wateya "kurê Velî"). Malbata wî di nav kurdan de bi navê "Mala Welî" dihat naskirin. Welî bapîrê wî bû.[4]
Ew bêtir neteweperest bû û bi qasî ku ji destê wî hat dest bi lêkolîna dîroka kurdî kir. Wî bi taybetî di warê erdnîgariyê de gelek zanîn bi dest xistiye û her wiha bi her “çiya, çem, daristan, rê, gund û cihên dîrokî” yên Kurdistanê û bi eşîrên kurdan û cihê ku lê dijîn nas kiriye.[5] Wî heta zimannasiya kurdî jî xwendibû, û gelek li ser zaravayên kurdî yên cihê, cihê ku lê diaxivin û dîroka wan dizanibû.[6]
Velîoglû û Abdullah Ocalan bi hev re di heman demê de li Fakulteya Zanistên Siyasî ya Zanîngeha Enqereyê dixwendin.[7] Di sala 1978an de, dema hîn xwendekarê zanîngehê bû, zewicî, 7 kur û 4 keçên wî hebûn.[8]
Velioglu îdia kir ku cudabûna kurdan ji Tirkiyeyê ne neteweperestî ye, di encama hemû zilm û înkara ku li wan hatiye kirin de mafekî rewa ye û her wiha îdia kir ku Tirkiye dewleteke nijadperest e ku dê li ser kurdan zilmê bike û tekane rêya kurdan e. dê bi serbestî li ser axa xwe bin, ew e ku ji Tirkiyê veqetin. Velîoglû bang kir ku Kurd nebin bindestê Tirkan, bi Tirkî neaxivin, dilsozê Tirkiyeyê nebin û ji ti siyasetmedarên Tirk bawer nekin. Nêrîna wî Kurdistanek bi temamî serbixwe bû, ji tirkkirin, bandora tirkan û komên kurdan yên sekûlar-çepparêz bêpar bû. Herwiha daxwaza vejîna îslamî û danîna peywendiyên baş û hevkarî di navbera Kurdistan û hemû dewletên misilman de kir.[9][10][11]
Velioğlu xwest ku Kurd ji Tirkiyeyê cuda bibin û dewleta xwe ava bikin.[12] Di dema serokatiya xwe ya Hizbullah de, wî gelek caran hewl dabû ku bi PKKê re li dijî Tirkiyê eniyeke yekgirtî pêk bîne, lê bi ser neketibû.[13] Piştî girtina Abdullah Öcalan li Tirkiyeyê kesê herî zêde lê dihat lêgerîn Velioğlu bû.[14][15] Li gorî Tirkiyeyê, di salên dawî de têkiliyên Velioğlu û Öcalan baştir bibûn.[16] Velioğlu jî gelek caran diçû Îranê.[17][18]
Velioğlu di sala 1987’an de bi armanca avakirina Kurdistanê weke welatekî serbixwe Sofîk ava kir.[19][20] Velioğlu bal kişand ser girîngiya axaftina bi kurdî ji bo şopînerên xwe û her wiha herêma wan li şûna "Başûrê Rojhilatê Anadolyayê" wek "Bakurê Kurdistanê" bi nav kir.[21] Velioğlu di gihandina armancên xwe de pir tundrew bû, heta ku jin bi tirkî biaxivin qedexe kir ku ji bo mezinkirina nifşek bi tevahî kurdîaxêv e.[22] Sedema sereke ya pevçûna di navbera Velioğlu û Öcalan de, nakokiya li ser wê yekê bû ku serokê tevgera kurd li Tirkiyê kî ye.[23]
Têkiliyên Velioğlu bi Îranê re di sala 1996’an de lawaz bûn, dema ku bi Elî Xamineyî re li ser olê ket nîqaşê. Velioğlu îdia kir ku Xamineyî gelek bi israr e ku dixwaze wî bike Îslama Şîa, ku Velioğlu ev yek red kir û dûpat kir ku ew Şafîî ye.[24][25] Velioğlu ji mezhebperestiya di navbera Sunnî û Şîeyan de dûr ket û got, "Em Şîeyan weke Misilman û bira nas dikin."[26]
Di sala 1998 de, Velioğlu çûye Kurdistana Başûrî û ji rêberê Tevgera Îslamî ya Kurdistanê Osman Ebdulezîz perwerde siyasî û leşkerî dîtiye.[27] Herwiha Velioglu ligel 300 çekdarên Hizbullah derbasî bajarê Soran, Hewlêr bû û ji aliyê Edhem Barzanî ve perwerdê leşkerî werbigire di sala 1999 de.[28]
Velîoglû di 17'ê Çileya 2000'an de di serdegirtina Stenbolê de bû hedefa êrîşa polîsan a Tirk û piştî gulebaranê ew kuştin.[29] Hevalê nêzîk yê Velîoglû Edîp Gumuş îdia kir ku Velîoglû beriya mirina xwe gelek caran gotiye "Înşallah ez ji destê dijmin sax nabim."[30] Velîoglû li Êlihê hat definkirin, gora wî gelek caran ji aliyê alîgirên wî ve tê ziyaretkirin û li wir bibîr tînin û bi kurdî govend digirin.[31] Alîgirên Velîoglû ew wek "Şehîd Rehber" bi nav kirin.[32]
Alîgirên Kurd ên Hîzbûllahê di sala 2016’an de li dijî Cûbbelî Ahmet ku heqaret li Huseyîn Velîoglû kiriye, bi hêrs bûn.[33]
Cübbeli Ahmet di sala 2016an de dema ku alîgirên Sofîkê ew bi piştguhkirina Huseyîn Velîoglu tawanbar kirin, bû sedema nîqaşan.[34]
Çavkanî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
- ^ Turkey and the War on Terror. For Thirty Years We Fought Alone. Publisher: Routledge, p. 61
- ^ "Hüseyin Velioğlu kimdir? - Yeni Akit". m.yeniakit.com.tr. Roja gihiştinê 28 sibat 2024.
- ^ "Velioğlu'nun Özgeçmişi Yayınlandı". hurseda.net (bi îngilîzî). 3 hezîran 2024. Roja gihiştinê 7 adar 2024.
- ^ "Velioğlu'nun Özgeçmişi Yayınlandı". hurseda.net (bi îngilîzî). 3 hezîran 2024. Roja gihiştinê 7 adar 2024.
- ^ "Hüseyin Velioğlu'nun Hayatı ve Mücadelesi - 17". hurseda.net. Roja gihiştinê 7 adar 2024.
- ^ "Hüseyin Velioğlu'nun Hayatı ve Mücadelesi -16". hurseda.net (bi îngilîzî). 3 hezîran 2024. Roja gihiştinê 7 adar 2024.
- ^ "Hüseyin Velioğlu kimdir? - Yeni Akit". m.yeniakit.com.tr. Roja gihiştinê 3 adar 2024.
- ^ "Ölümünün 20'nci yılında Arkadaşları Hüseyin Velioğlu'nu anlattılar". Haber Durus (bi tirkî). Roja gihiştinê 7 adar 2024.
- ^ "Hüseyin Velioğlu'nun Hayatı ve Mücadelesi - 30". hurseda.net. Roja gihiştinê 7 adar 2024.
- ^ Gürbüz, Mustafa (2013). Bilgin, Fevzi; Sarihan, Ali (edîtor). Understanding Turkey's Kurdish Question (bi îngilîzî). Lexington Books. r. 168. ISBN 978-0-7391-8402-8.
- ^ Kürt Sağı'nın Kimlik İnşası: Hizbullah ve Zehra Vakfı Örneği; Ali Murat İrat, pp. 123
- ^ Elitsoy, Aslı (hezîran 2017). The Kurdish Hizbullah and Its Shifting Attitude towards Kurdishness and the Kurdish Issue in Turkey.
- ^ "Hizbullah'tan PKK'ya çağrı". Ensonhaber (bi tirkî). 16 kanûna paşîn 2011. Roja gihiştinê 22 sibat 2024.
- ^ "Türk Hizbullahı'nın derin tarihi". Haber7.
- ^ "Hizbullah cinayetleri". YeniOzgurPolitika.com. 31 adar 2023.
- ^ "Implications of Turkey's Anti-Hizbullah Operation | The Washington Institute". www.washingtoninstitute.org (bi îngilîzî). Roja gihiştinê 3 sibat 2024.
- ^ The Turkish Counter-Terrorism Experience, Suleyman Ozeren, Organizational and Psychological Aspects of Terrorism, Ed. Centre of Excellence Defence against Terrorism, (IOS Press, 2008), 159
- ^ The Kurdish Question and Turkish Foreign Policy, Kemal Kirisci, The future of Turkish foreign policy, Ed. Lenore G. Martin, Dimitris Keridis, (MIT Press, 2004), 295.
- ^ "Hizbullah dosyası 1: Milli Türk Talebe Birliği'nden Hizbullah'a uzanan yol".
- ^ Kürt Sağı'nın Kimlik İnşası: Hizbullah ve Zehra Vakfı Örneği; Ali Murat İrat, pp. 123
- ^ "Hizbullah'tan 'geri döndük' açıklaması". Milliyet (bi tirkî). 18 kanûna paşîn 2012. Roja gihiştinê 6 adar 2024.
- ^ "Mardin-Derik'te Türkçe Yasağı - Hayat Gazetesi Ordu". hayatgazetesiordu.com. Roja gihiştinê 6 adar 2024.
- ^ Gürbüz, Mustafa (2013). Bilgin, Fevzi; Sarihan, Ali (edîtor). Understanding Turkey's Kurdish Question (bi îngilîzî). Lexington Books. r. 168. ISBN 978-0-7391-8402-8.
- ^ "Velioğlu, Hamaney'in kendisine "Bize kardeşim desen bile bizim nezdimizde sen kâfirsin!"". Van Siyaseti (bi tirkî). Roja gihiştinê 3 adar 2024.
- ^ "Hüseyin Velioğlu ile Ali Hamaney arasında geçen diyalog - Gözcü Haber". gozcuhaber.com (bi tirkî). 3 kanûna paşîn 2021. Roja gihiştinê 3 adar 2024.
- ^ "Hüseyin Velioğlu'nun Hayatı ve Mücadelesi -27". hurseda.net (bi îngilîzî). 3 hezîran 2024. Roja gihiştinê 7 adar 2024.
- ^ "Hüseyin Velioğlu kimdir? - Yeni Akit". m.yeniakit.com.tr. Roja gihiştinê 3 adar 2024.
- ^ "Hizbullah Irak'ta eğitildi". Milliyet (bi tirkî). 3 nîsan 1999. Roja gihiştinê 7 adar 2024.
- ^ Aydıntaşbaş, Aslı (hezîran 2000). "Murder on the Bosphorus". Middle East Quarterly. VII (2): 15–22. Roja gihiştinê 26 tîrmeh 2012.
- ^ "Gümüş, Beykoz'da Yaşananları Anlattı". hurseda.net (bi îngilîzî). 3 hezîran 2024. Roja gihiştinê 7 adar 2024.
- ^ "HİZBULLAH LİDERİ HÜSEYİN VELİOĞLU MEZARI BAŞINDA ANILDI". Milliyet (bi tirkî). 17 kanûna paşîn 2015. Roja gihiştinê 7 adar 2024.
- ^ Habernas (16 kanûna paşîn 2024). "Teşkilat, Hareket ve Şehadete adanmış bir ömür: Şehid Rehber Hüseyin Velioğlu". Habernas (bi tirkî). Roja gihiştinê 7 adar 2024.
- ^ "Cübbeli Ahmet, Velioğlu'nun gıybetini yaptı". hurseda.net (bi îngilîzî). 3 adar 2024. Roja gihiştinê 3 adar 2024.
- ^ "Cübbeli Ahmet, Velioğlu'nun gıybetini yaptı". hurseda.net (bi îngilîzî). 3 adar 2024. Roja gihiştinê 3 adar 2024.
Girêdanên derve[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
- Kurtejînenîgariya Velioğlu (romî)