Hermann Hesse

Ji Wîkîpediya, ensîklopediya azad.
Hermann Hesse
Image dans Infobox.
Jidayikbûn
Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Calw (Keyaniya Württembergê (en), împeratoriya Almanî)Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Mirin
Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre (85 salî)
Montagnola (en)Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Cihê goristanê
Sant'Abbondio Cemetery in Gentilino (d)Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Navê rastî
Hermann Karl HesseLi ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Navê jidayikbûnê
Hermann Karl HesseLi ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Nasnav
Emil SinclairLi ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Hevwelatî
Cîwar
Perwerde
Johannes-Kepler-Gymnasium (d)
Evangelical Seminaries of Maulbronn and Blaubeuren (en)Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Pîşe
Romannivîs, helbestvan, literary, wênesaz, fîlozof, têkoşera/ê berxwedanê, illustrator, nivîskarLi ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Bav
Johannes Hesse (d)Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Marie Hesse (d)Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Xwişk û bira
Marulla Hesse (d)Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Hevjîn
Mia Hesse-Bernoulli (d)
Ruth Wenger (d) (ji heta )
Ninon Hesse (en) (ji heta )Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Zarok
Bruno Hesse (d)
Martin Hesse (d)
Heiner Hesse (d)Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Qada xebatê
Pexşan (en)Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Endamê
Prussian Academy of Arts (en) (-)Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Tevger
Partenaire commercial
Gertrud Zwingli-Häusermann (d)Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Bandorbar
Pietism (en), Buddhism as a religion (d), psîkoanalîzLi ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Malper
Xelat
Xelata Nobelê ya Wêjeyê ()Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Lîsteya berfireh
Pour le Mérite (en)
Pour le Mérite for Sciences and Arts order (d)
Bauernfeld prize (en)
Gottfried-Keller-Preis (en) ()
Goethe Prize ()
Xelata Nobelê ya Wêjeyê ()
Wilhelm Raabe Prize ()
Peace Prize of the German Publishers' and Booksellers' Association (en) ()Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Bilêvkirin
Xebatên navdar
The Glass Bead Game (d), Demian (d), Steppenwolf (d), Siddhartha (d), Peter Camenzind (d)Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
şanenava Hermann Hesse
Şanenav
Wêneyê goristanê

Hermann Hesse (Almanî: [ˈhɛʁman ˈhɛsə] ( Guhdar bike); jdb. 2ê tîrmeha 1877an - 9ê tebaxa 1962an) helbestvan, romannivîs û nîgarvanekî alman-swîsrî bû. Di sala 1946an de Xelata Nobelê ya Wêjeyê stendiye.

Jînenîgarî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

  • 1877 2. tîrmehê de, Hermann Hesse ji bavekî misyoner Johannes Hesse û diya wî Xanim Marie (Cihzê. Gundert) li Calw ji dayîk bû.
  • 1891 wek Stipendiat di evangelische Klosterseminar Maulbronn de hate pejirandin. Pîştî 7 mehan, ji wê rehbaniyê direvê, jiber wî nedixwest ji bilî helbestanvaniyê karekî din bike.
  • 1895 Hesse dest bi karekî di pirtûkxaneyekê de kir, li Tübingen, û li wir karê wî ê toreyî dest pêkir
  • 1898 dîwana Hesse a yekem bi navê "Romantische Lieder= Stranên Romantîk" hate weşandindin.
  • 1899 Hesse pirtûkeke pexşane bi sernavê "Eine Stunde hinter Mitternacht= se´etekê piştî nîvê şêvê", weşand.
  • 1899-1903 Hesse diçe Basel û li wir jî di pirtûkxaneyekê de kar dike.

Di 1904an de, nav û dengê Hesse belav dibe, ji ber weşana romana wî "Peter Camenzind", ko tê de rexne li pêşveçûna şaristaniyê digire û bi wênegira ji Basel Maria Bernoulli dizewice û dibin xwedî sê zarok.

  • 1904-1912 Hesse êdî xwest karê nivîskariyê tenê bike û bi malbata xwe re li Bauernhaus li Gaienhofen li Bodensee dijî.
  • 1906 Hesse di pirtûka kurte-çîrokên xwe de a bi navê "Unterm Rad = çerxê”Dûlab” jêr" zarokatiya xwe û astengiyên ko wî derbaskirin dike babet û mijarên vê pirtûkê.
  • 1907-1912 Hesse digel Albert Langen (1869-1909), Ludwig Thoma (1867-1921) kovareke çepên lîberal "März=Adar" diweşînê.
  • 1911 Hesse û hunermendê şêwekar Hans Sturzenegger (1875-1943) geştekê bo Seylon, Singapur û Sumatra dike. Ev geşt kartêkirineke mezin li jiyana wî dike
  • 1912 Hesse û malbata xwe li Bern binecih dibin

1914 Hesse xwe wek leşeger di cenga cîhanî yekem de tomar dike. Hesse xwe nagirê û li dijî cengê radiwestê û wî wek mirovekî xayîn li dijî welatê bav li qelem didin. Hesse direvê û xwe digihînê Swêsra bo hevwelatiya wir werbigirê.

Ji 1916 Mirina bavê Hesse, nexweşiya kurê wî Martin, bodîlebûna jina wî û êlperestiya gelek rewşenbîrên wê demê, ew pir xemgîn kir û kete nav nexweşiyeke derunî pir mezin. Mecbûr dibe her nik dr. Derûnî ko şagirt bû ew jî Carl Gustav Jung (1875-1961) bû. Ev serpêhatî di romana wî a bi navê "Demian" (1919) diyar dibe. Carl G.Jung, dibêjiyê hewl bide ko tu hînî hunerê şêwekariyê bibî û bi vî şêweyî wî derman dike.

  • 1919 Hesse bi tena xwe, bê malbata xwe li Montagnola li Tessin binecih dibe û jiyana xwe a mayî li wir diqedîne. Li wir Hesse nameyan bo xortên Elman rêdike û nivîsên xwe bo wan terxan dike û berê xwe dide wan, bi mebesta ko ew bikaribin, dîmenên Elmaniya ên giyanî biguherînin û nû bikin û bi hêviya ko rê li ber şerên din bête girtin.
  • 1922 Romana H.Hesse a bi navê"Siddharta" tête weşandin.
  • 1923 Hesse dibe hevwelatiyê Siwêsirî û jina xwe berdide.
  • 1924 Careke din H.Hesse bi Ruth Wenger dizewce û wê di sala 1927an de, berdide.
  • 1926 Preußische Akademie a hunerî Hesse wek endam dipejirînê.
  • 1927 Romana Hesse (Steppenwolf=dîlana gurgan) tête weşandin.
  • 1930 Romana "Narziß und Goldmund= Nercisî û zêreheyv" tête weşandin.
  • 1931 Hesse careke din bi mêjûnasa hunerî Ninon Dolbin dizewce.

Di vê salê de, jiber sedemên siyasî dest ji Preußer Akademie berdide.

  • 1933-1945 Tevî ko Hesse ne bi tu hêzên siyasî û partiyan girêdayî bû, lê wî di name û nivîsên xwe de, eşkere li dijî Naziyan bû û pirr alîkariya wan hunermend û nivîskar û rewşenbîrên jiber zulma naziyan revibûn dikir.
  • 1946 Hesse xelata Goethe a bajarê Frankfurt/Main werdigire.

Komîsiyona Nobela xelata toreyî bo kar û nivîsên wî, xelata Nobel didinê.

  • 1947 Zanîngeha Bernê Doktora rûmetê didin H. Hesse.
  • 1955 Hesse Xelata Aştiyê a pirtûka Elmanî werdigire.
  • 1962 li 9. tebaxê Hermann Hesse li Montagnola diçe ser dilovaniya xwe.