Jean Baptiste le Rond d'Alembert

Ji Wîkîpediya, ensîklopediya azad.

Jean Baptiste le Rond d'Alembert (16ê çiriya paşîn a 1717an li Paris - 29ê cotmiha 1783an li Paris) Matematiknas û fîlozofek fransî bû. Ew bi xebata xwe ya Ensîklopedik ku bi Denis Diderot re kirî û wek fîlozofekî roniyan jî tê bîra mirovan. Alembert bêhtir wek fîlozofekî zanist tê naskirin.

Jean Baptiste le Rond d'Alembert
Image dans Infobox.
Perpetual secretary of the French Academy (d)
-
Charles Pinot Duclos (en)
Jean-François Marmontel (en)
Seat 25 of the Académie française (d)
-
Jean-Baptiste Surian (en)
Marie-Gabriel-Florent-Auguste de Choiseul-Gouffier (en)
Jidayikbûn
Mirin
Cihê goristanê
Catacombs of Paris (en)Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Navê rastî
Jean le Rond D'AlembertLi ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Hevwelatî
Fransa, Keyaniya Fransayê (en)Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Perwerde
Zanîngeha Parîsê (en)
Collège des Quatre-Nations (en) (heta an)Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Pîşe
Fîlozof, matematîknas, fizîknas, muzîkolog, wergêr, nivîskar, teorîsyenê muzîkê, encyclopédistes, endezyar, stêrnas, ferhengnivîs, RewşenbîrLi ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Bav
Léopold Philippe d'Arenberg (en)Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Claudine Guérin de Tencin (en)Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Qadên xebatê
Endamê
Academy of Sciences of Turin (d)
Royal Norwegian Society of Sciences and Letters (en)
Royal Swedish Academy of Letters, History and Antiquities (en)
Akademiya Zanistî ya Prûsyayê (en) ()
Royal Society ()
French Academy of Sciences (en) ()
Académie Française (en) (-)
Saint Petersburg Academy of Sciences (en) ()
American Academy of Arts and Sciences (en) ()Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Partenaire commercial
Xelat
Fellow of the American Academy of Arts and Sciences (d) ()Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
Xebatên navdar
D'Alembert's paradox (d) (), d'Alembert operator (d), Encyclopédie (d)Li ser Wîkîdaneyê bibîne û biguhêre
şanenava Jean Baptiste le Rond d'Alembert
Şanenav

 

Zaroktiya wî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Kurê bîjî yê nivîskar Klodîn Gerîn Tensîn (Claudine Guérin de Tencin), û swarî Liwû Kamu Detûs (Louis-Camus Destouches) commissairê Topavêj, Alembert 16 ê çiriya paşîn a 1717an li Parîsê çêbû. çendroj piştî bûna wî, diya wî ew li ser derenceyên dêra Saint-Jean-le-Rond ya Parîsê danî û ew terk kir. Bêgoman navê wî ji vê derê tê. Pêşî wî li cihê zarokên windabûyî bicî dikin lê li wir zêde namêne û di demeke kin de jina camvanekî wî digire cem xwe. Her çiqas siwarî Detûş xwe bi fermî wek bav nîşan nede jî, hey ji xwendi perwerda wî dimêne û xerciyên wî bi cî tîne.

Jiyana wî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Donzdeh salî ew dikeve "Koleja (collège) çar gelan" bi navekî din (collége Mazarin). Li wir Felsefê, Dad û hûner dixwîne û di sala 1739 de dibe parêzer). Piştre serê xwe bi Bijîjkî û matematîkê dêşîne. Cara yekem xwe bi paşnavê Daremberg dinivîse û pişt re bi Alembert diguhare. Sala 1739 xebatek li ser çewtryên matematikê yên di pirtuka dersê ya Cherles René Raynaud ku di sala 1708an (û wî bixwe jî bingiha ya matemetîkê ji vê pitukê girtibû) derketî çêkir. Di 24 saliya xwe de (sala 1741) bi saya vê xebatê ew baş hatiye naskirin û kete "Koleja zanistiyê" (collège des sciences) de. Du sal şûnde ew "Traité de dynamique" (peymana dînamîkê) çap dike. Bi vê peymanê ew encamên lêkolînên xwe yên li ser hijmara leptê pêşkêş dike. Di sala 1746 Diderot li rasta Amelbert tê û wî beştarî kerê Ansîklopediyê dike. Salek şûnde sekêşiya projeya Ansîklopediyê dikin. Piştî 5 salên xebatê bi hev re sala 1751 bi beşdariya 200 cîld ê yekemîn yê ansîklopediyê derdikeve. di sala 1759 de Diderot û Alembert ji hav dixeyîdin û Alembert dev ji projeyê ber dide.

Di 23 saliya xwe de dikeve Akademiya zanistiyê, û di 28 saliya xwe de jî dikeve akademiya Berlînê de. Di sala 1754 li akademiya Fransî wek endam tê hilbijartin û li 9 gulana 1772an li wir dibe sekreterê dayîmî tê hilbijartin.

Ji bona ku herê bi avîna xwe ya yek alî, nivîskar Lespinasse re bijî, di sala 1765 de ew ji mala xwe vediqete.

Girêdanên derve[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]