Mêrsîn

(Ji Mersin hat beralîkirin)
Mêrsîn
Mêrsîn li ser nexşeya Tirkiye nîşan dide
Mêrsîn
Mêrsîn
Mêrsîn (Tirkiye)
Kargêrî
Welat Bakurê Kurdistanê
Dûgel Tirkiye
Parêzgeh Mêrsîn
Parêzgar Ali Hamza Pehlivan [1]
Demografî
Gelhe 1,840,425 (2019)
Erdnîgarî
Bilindayî 5
Koordînat 36°48′Bk 34°37′Rh / 36.8°Bk 34.62°Rh / 36.8; 34.62
Dem (UTC) UTC+03.00 (UDAZD)
Agahiyên din
Koda postayê 33xxx
Koda telefonê 324
Malper https://mersin.bel.tr/

Mêrsîn, (bi tirkî Mersin) yek ji wan bajarane ku li ser perava Deryaya Navîn hatiye avakirin.

Erdnîgarî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Bajar di nav parelelên 39° 02´ û 40° 05´ bakûr û merîdyenên 38° 16´ û 40° 45´ rojhilat de ye. Hudûdên bajar li bakûr bi Karaman û Qonya , li rojava bi Antalya ve, li başur bi Deryaya Navîn ve û li rojhilat jî bi Edene ve tê dorpeckirin. Pîvana erda bajêr 15.853 km² ye. Ji vî erdî % 87 wî ji çiyan û % 13 ji deştan pêk tên.

Îklîm (av û hewa)[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Îklimek taybet a deryaspi li herêmê heye. Zivistanan germ û þillî û þilopî, havînan jî zede germ u zuha derbas dibe.

Nifûs (2000) û navçeyên bajêr[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Tevayiya nifûsa herêmê (tevlî gundan) 2,275,928 e.

Çiyayên herêmê[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Çiyayê herî bilind yê herêmê, Çiyayê Medetsiz Tepesi (3.584 m) e. Destpeka Ciyayen Torosan ji nava herêma destpedike.

Deşt, zozan û gelî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Mersin, ji demen antik heya niha bi du besa te naskirin yek Kilikyaya ciyayi (Taseli) yek ji Kilikyaya desti (Cukurova)ye. Desta Tarsus e 85.000 hektar, desta Berdan e 40.000 hektar u desta Anamur e 5.660 e.

Çem û Gol[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Çemê Berdan Çayı (268 km) çemê herî mezin e li herêmê. Weki din çemê Göksu (90 km) ji te nasin.

Babeten Indistri u Aboriye[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Li herême fabriken mezin wek ji bo rafineya petrole, ji bo kaxiz u tekstile gelek hene. Herem bi masivani, rejberiye u turizme ji gelek peste cuye.

Serwetên bin erdê[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Li herêmê pirtir Krom, Hesin, Kuvarsit u Linyit ji bin erdê dertê.

Babeten Rejberiye[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Li herêm de narinci, genim u pincar hesinten. Fekiyen ku di klima deryayaspide hene hemu meriv dikare li Mersine bibine.

Ol û civak[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Nifûsa herêmê %12 en ku li mersine bune pek te en din ji pirani Kurden ku ji ber sere netewi kocberbune pekte. Nifûs ji muslumanên elevî û sunnî pêk tê. Hinek kembaweriyen din ji hene. Ereb, Kurd, Ermen û Tirkmen civaka herêmê teþkîl dikin.

Nav û kronolojiya bajêr[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Navê bajêr yê kevn di çavkaniyên Asûriyan de wek "Chilakka" derbas dibe. Heya komara Tirkiye avabuye nave hereme wek Kilikya dihat zanin.

Berî Îsa(zayîn)

  • 6000 - 5500 Dema Neolitik
  • 5500 - 3000 Dema Kalkolitik
  • 2000 - 1200 Mirtiya Kzuvatna
  • 1200 - 600 Mirtiya Kue
  • 600 - 333 Persan
  • 333 - 101 Selevkosan
  • 101 - +395 Dema Romayiyan

Piştî Îsa (zayîn)

  • 395 - 661 Dema Bîzansiyan
  • 661- 960 Dema Ereban
  • 960 - 1100 Dema Bîzansiyan
  • 699 Dema Ereban
  • 1228 Dema Selçûkiyan
  • 1262 Dema Memlûkan
  • 1473 Dema Osmaniyan
  • 1916 Dema Fransi u inglizan
  • 1921 Îro Komara Tirkiye

Çavkanî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Girêdanên Derva[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]