Bikarhêner:Alsace38/Kurdistan (wateya etîmolojîk): Cudahiya di navbera guhartoyan de
Rûpela nû hate tomarkirin |
(Cudahî nîne)
|
Guhartoya 17:12, 2 sibat 2012
Etîmolojiya peyva Kurdistan ne ewqas diyar e, ji ber ku peyveke gelek kevn e. Peyva Kurdistan ji sê peyvan pêk tê: "kur + di + stan"[1][2]. Piraniya zimanzanan bi şaşîtî dibêjin ku peyva Kurdistan tenê ji du peyvan pêk tê: "kurd + istan". Lêbelê li gor çend çavkaniyên din ev ne rast e ji ber ku em dibêjin "kur + man + cî", ne "kurd + man + cî", ji ber vê hindê "kurd + istan" jî ne rast e. Ji bo ronîkirina vê şaştiyê bila em li vir metanalîz[3][4] bikin:
Peyva "Kur"
- Peyva "kur" gelek kevn e, û manaya wî wekê peyva "kur" a "Kur-man-cî" e. Di diroka de, em ditîn peyva "kur" taha 3000 sal berî Isa, li sûmeran. Bi zimanê sumerî peyva "kur" heye, û maneyên wi pirr in: "çiya - welat - war/memleket - rojhilat - rojhilatî - bayê rojhilatê". Le manayê yekemin a peyva sûmerî "kur" "çiya - welat" in.
[5]. Bi zimanê baskî ji bo "welat" em dibêjin "herri"[6] û ji bo "erd" em dibêjin "lur"[7][8]. Herweha bi ermenî peyva "lêr" heye, û wergerina wi "çiya" ye[9]. Bi ermenî "êrkir"[10] heye û manaya wî "erd" e. Bi proto-kartvelî yanî bi zimanê "kartveliya kevn" em dibêjin "ḳarḳar"[11] ji "kevir - zinar - zinarê bilind" (proto-kartvelî bavê zimanan lazî û gurcî û megrelî ye). Bi zimanê megrelî manayê "ḳirde"[12] "zinar" e; û bi zimanên gurcî/lazî manaya "ḳord"[13] "parçayê erdê/ekilmemiş toprak".
Peyva "Di"
Bi zimanê proto-hind-û-ewropî ji bo "dabestin - dabestî" em dibêjin "di/da/de"[14]. Herweha bi zimanê sumerî ji bo "dabestin" em dibêjin "dab"[15][16][17].
Peyva "Stan"
Gelek zimanzan dibêjin kû peyva "stan" hatî ji farsî ango ji zimanan arî/îranî, lê vê zimanzan ecemî/naşî û alîgir/terefdar in. Proto-hind-û-ewropî zimanekî gelek kevn, û êdi ev ziman bûyî bavê zimanan wekê îngilîzî, rûsî, latinî, hindî, kurdî... Gelek zimanzan dibêjin kû peyva "stan" hatî ji farsî ango ji zimanan arî/iranî, lê vê zimanzan ecemî/naşî û alîgir/terefdar in. Koka peyva kurdî "stan" hatî ji zimanê proto-hindû-ewropî “*stâ” [18][19][20][21] . Wergeina "*stâ" bi kurdî “li ser piyan man/rawestîn" Peyva proto-hind-û-ewropî "*stâ" li nava gelek di malbata zimanên hind û ewropî de ne. Mînak:
- Malbata zimanan jermanî:
Bi îngiliziya-kevin “standan”[22] û bi îngiliziya-îroyin “to stand”. Bi almanîya-kevin “stân”[23]. Bi îslandî “standa” [24]. Bi norwecî “sta”[25], bi holandî “staan” [26].
- Malbata zimanan latinî:
Bi latinî "stare[27], bi rûmenî "stare/stat"[28][29]. Bi îspanyolî "estar"[30][31][32].
- Malbata zimanan iranî:
Bi farsî em nabêjin "stan", lê em dibêjin "ایستادن" = "istadan"[33][34], bi tacîkî "istodan", bi hindî "avasthâ" [35] denir. Bi sanskrîtî "tiṣṭhati"[36] = "tishth-hati"
- Malbata zimanan slavî:
Bi zimanê ukraynî "stan"[37][38], bi polonî "stan"[39][40][41], bi sirbî "stane"[42], bi çekî "stât"[43].
Dawînk / kurtasî
Li vir em ditîn kû peyva kurd "stan" = "welat" di malbata zimanên hind û ewropî de heye. Bêjina kû peyva kurdî "stan" ji peyva îranî/farsî "istada" hatibû, ne rast e ; ji berko peyvên bi polonî "stan", bi holandî "stân", bi îngilîzî "stand" û bi kurdî "stan" heman in.
Çavkanî
- ^ http://www.scribd.com/doc/53885626/2/Etymology-of-the-words-Kurd-and-Kurdistan
- ^ http://www.merriam-webster.com/dictionary/kurdistan (Encyclopaedia Britannica : "Merriam-Webster")
- ^ http://en.wiktionary.org/wiki/metanalysis
- ^ http://en.wikipedia.org/wiki/Metanalysis
- ^ http://psd.museum.upenn.edu/epsd/epsd/e3180.html
- ^ http://www1.euskadi.net/morris/resultado.asp
- ^ http://translate.google.com/?hl=fr#eu%7Cen%7Clur
- ^ http://projetbabel.org/basque/dictionnaire.php?q=terre&c=fra
- ^ http://www.dictionaric.com/dicoarmenien/dicoarmenien.php?rech=montagne&rech1=&bmit=Search+%3A+Use+only+small+letters+!
- ^ http://www.dictionaric.com/dicoarmenien/dicoarmenien.php?rech = terre
- ^ http://starling.rinet.ru/cgi-bin/response.cgi?single=1&basename=/data/nostr/nostret&text_number=+635&root=config
- ^ http://starling.rinet.ru/cgi-bin/response.cgi?root=config&morpho=0&basename=\data\kart\kartet&first=581
- ^ http://starling.rinet.ru/cgi-bin/response.cgi?root=config&morpho=0&basename=\data\kart\kartet&first=581
- ^ http://dnghu.org/indoeuropean.html (rûpel 183)
- ^ http://psd.museum.upenn.edu/epsd/epsd/e832.html
- ^ http://www.turkcekurtcesozluk.com/index.php?a=srch&d=4&id_srch=3a0a08a86f591ad9ad0b80bc119609d3&il=tr&p=1
- ^ http://legerin.ferheng.org/?lang=kurd2turk&pg=search&s=dabest%C3%AE
- ^ Johnny Cheung: Etymological Dictionary of the Iranian Verb. Leiden 2007 (rûpel 358)
- ^ Watkins, Calvert. The American Heritage Dictionary of Indo-European Roots, 2nd ed., Houghton Mifflin Co, 2007.(rûpel 84)
- ^ http://hotword.dictionary.com/afghanistan-kyrgyzstan-%E2%80%94-how-many-%E2%80%9Cstans%E2%80%9D-are-there-what-does-it-mean/
- ^ http://indo-european.info/pokorny-etymology-dictionary/translate/English/Indo-European/?q=stand
- ^ http://home.comcast.net/~modean52/oeme_dictionaries.htm http://hord.ca/projects/eow/grammar/verb.php?id=1591&output=macron
- ^ http://www.koeblergerhard.de/germanistischewoerterbuecher/althochdeutscheswoerterbuch/neuenglisch-ahd.pdf (rûpel 425)
- ^ http://digicoll.library.wisc.edu/cgi-bin/IcelOnline/IcelOnline.TEId-idx?type=entry&eid=STANDA&q1=stand
- ^ http://dictionary.sensagent.com/stand/en-no/
- ^ http://www.systranet.fr/dictionnaire/anglais-neerlandais/stand
- ^ http://translate.google.com/?hl=fr#la%7Cen%7Cstare
- ^ http://dictionnaire.sensagent.com/%C3%A9tat/fr-ro/
- ^ http://www.tradu.ro/dictionare/on-line/index.php?sir=sta&ok=Tradu&sens=rf&tip=ny
- ^ http://www.larousse.fr/dictionnaires/anglais-espagnol/stand
- ^ http://www.wordreference.com/es/translation.asp?tranword=stand
- ^ http://www.diccionarios.com/detalle.php?palabra=stand&dicc_54=on
- ^ http://api.ariadic.com/?word=stand&lcode=20
- ^ http://translate.google.com/?hl=en#en%7Cfa%7Cstand
- ^ http://www.dictionaric.com/dicohindi/dicohindi.php?rech=%C3%A9tat
- ^ http://www.spokensanskrit.de/index.php?tinput=tiSThati&direction=SE&script=HK&link=yes&beginning=0
- ^ http://www.dictionaric.com/dicoukrainien/dicoukrainien.php?rech=%C3%A9tat
- ^ http://translate.google.com/?hl=fr#fr%7Cuk%7C%C3%A9tat
- ^ http://tlumacz.interia.pl/szukaj?utf8=1&q=%C3%A9tat&jezyk=fr%7C4%7C1
- ^ http://dictionnaire.sensagent.com/%C3%A9tat/fr-pl/
- ^ http://megaslownik.pl/slownik/francusko_polski/12430,%C3%A9tat
- ^ http://translate.google.com/?hl=en#en%7Csr%7Cto%20stand
- ^ http://translate.google.com/?hl=en#en%7Ccs%7Cto%20stand
Maneya Kurdistan: çiya-"di-stan" = li çiya-dabestî-"stan" = welatê çiya dabestî (daga bagli ülkesi)