Çiyayên Kantabrî
| Çiyayên Kantabrî Zîncîreçiyayê Kantabrî | |
|---|---|
 Çiyayên bakurê rojavayê León ji derdora Maraña têne dîtin | |
| Çiyayê herî bilind | Torre de Cerredo (2.648 m) |
| Dirêjayî | 300 km |
| Firehî | 50 km |
| Cih | Spanya |
| Koordînat | 43°11′51″Bk 4°51′06″Ra / 43.1975°Bk 4.8517°Ra |
|
Nexşeya cihan Spanya
  Çiyayên Kantabrî | |
| Cure | Rêzeçiya |
Çiyayên Kantabrî yan jî Rêzeçiyayên Kantabriyayê, (bi spanî: Cordillera Cantábrica) yek ji sîstemên sereke yên çiyayên seranser ên bakurê Spanyayê ye ku li seranserê bakurê Spanyayê, ji sînorê rojava yê Çiyayên Pîrenê destpê dike heta Girseya Galîsyayê ku li peravên Deryaya Kantabrî ye, diçe. Dirêjiya Rêzeçiyaya Kantabriya ji 300 km yê zêdetir e. Dawiya çiya li aliyê rojhilat ve bi Bîbrata Îberî re digehîjin ba hev. Çiyayên Kantabrî, ji aliyê dabeşkirina fîzîkolojîk ve ji sîstema Alpî ya mezin e û cureyekî fîzyografîk a cuda ye.
Li çiyayên Kantabrî ji bo meşînê cûrbecûr riyên rêwîtiyê û gelek rêçikên hilkişînê yên dijwar hene.
Erdnîgarî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Çiyayên Kantabrî li paralelî deryayê li aliyên rojhilat û rojava ve û heta bihureka Leitariegosê, di navbera Leon û Galîsyayê de dirêj dibe. Sînorê rojava yê çiyayê, bi geliyê çemê Minho, ji aliyê Sila Jêrîn a ku di nav Minho re diherike û ji aliyê çemê Cabrera ve hatiye bidawîkirin.[1] Bi giştî, çiyayên Kantabrî ji bo berhevdanên xwe yên tevlihev balkêş in. Lê hema hema li her derê û bi taybetî li rojhilat du cûreyên sereke ji hev cuda ne. Rêzek, an jî rêzeya menzîlê, sînorê deryayê ji nêz ve dişopîne; a din, ku bilindtir e. Sînorê bakur ê qada mezin a Kastîlya û Leonê ava dike û hinek caran wekî berdewama çiyayên Pîrenê tê dîtin. Di hinek deveran de qeraxa peravê ji behrê pir bilind dibe û li her deverê bi wî qasî daketin hene. Ji ber van daketinan çemên ku ber bi deryayê ve diherikin hemî kurt û bilez in.[2]
Daketin ji qada başûr heta plakaya bilind a Kastîlyayê hêdîtir e û çend çemên mezin, bi taybetî jî çemê Ebro, li vir radibin û ber bi başûr an jî rojava ve diherikin. Berfirehiya çiyayên Kantabrî, bi hemî şaxên xwe ve bi qasî 97 km zêde dibe. Gelek lûtkeyên zincîreçiyayê ji 1.800 metreyî bilindtirin. Lê belê bilindahîyên herî mezin li ser sînorên Leon, Asturias, Palensiya û Kantabriyayê li ser girên navendî ne.
Rêzeyên sereke[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Rêzeyên li rojava[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Girseya Astûrî û çiyayên wê ji aliyê rojhilat ve dirêj bûye. Girseya Galîsyayê bi pêlên aleozoîk e. Geliyê çemê Cares li aliyên rojhilat û rojava ve dirêj dibe. Xala herî bilind girê Torre de Cerredo ye û bilindiya girê 2.648 mêtre ye.[3]
- Sierra de la Bobia , Pico de la Bobia 1,201 m
- Sierra de Tineo , Mulleiroso 1.241 m. çiyayeke li nêzî Tineoyê ye.
- Sierra de San Isidro , Campo de La Vaga 1.078 m.
- Sierra de Eirelo , Pena dos Ladróis 800 m.
- Sierra del Sueve , Picu Pienzu 1.161 m. çiyayeke li rojavayê Çemê Sellayê ye.
- Sierra de Cuera , Pico Turbina 1,315 m, çiyayeke li dawiya rojhilatê Asturiasê ye.
- Sierra de Quintanal , çiyayeke li rojhilatê Çemê Narceayê ye
- Rêzên din ên Girseya Asturî ev in:
- Sierra del Aramo , Sierra de Pando , Sierra de Caniellas , Sierra de Rañadoiro , Loma de Parrondo , Sierra de San Mamés , Sierra de Serrantina , Sierra de la Zarza , Sierra de Degaña , Sierra del Acebo , Sierra de Sobia , Cordal de Lena , Sierra de Casomera , Porrones de Moneo , û Cordal de Ponga
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Çiyayên sereke yên vê deverê girên Picos de Europa ne. Girên vê beşê ji kevirê kirê û ji pêkhateyên karbonfîberê pêk tê. Zozanên Paramo de Masa û La Lora yên li başûr in ku sînorên wan heya geliyê Rudronê tê.
- Sierra de Covadonga, li rojavayê Picos de Europayê ye
- Sierra de Dobros, li bakurê Picos de Europayê ye.
- The Picos de Europa bi nav sê warên an massifs dabeş:
- Çiyayê Cornión li rojavayê Torre Santa, 2.596 m.
- Maseya Urrieles, li navendê ye.
- Torrecerredo, 2.650 m
- Ándara Massif, li rojhilata Morra de Lechugales, 2.444 m
- Sierra de Liencres, deverek perava deryayê ye, çiyayek din a bakur e.
- Sierra Nedrina
- Rêzeçiyayên li Cantabria , ku zêdetir dikevin aliyê rojhilat:
- Fuentes Carrionas Massif , Peña Prieta 2.536 m, nêzîkî dawiya rojhilatê Picos de Europa
- Sierra Cocón li jorê Tresviso
- Sierra del Escudo de Cabuérniga , çiyayek bakurê pergalê ye ku di navbera keviyên sereke û behrê de ye
- Sierra de la Gándara , Peña Cabarga 537 m, çiyayeke jêrîn ku dikeve aliyê rojhilatê.
- Montes de Ucieda
- Alto del Gueto
- Sierra de la Matanza
- Sierra de Peña Sagra , Peña Sagra 2.046 m
- Sierra de Peña Labra , Pico Tres Mares 2.175 m û Peña Labra 2.006 m
- Sierra del Cordel li Saja û Nansa Comarca
- Sierra del Escudo, di navbera Campoo de Yuso û Luena de ye.
- Sierra de Híjar , quntarên ku li deşta bilind a li dawiya başûrê rojhilatê devera navendî ne.
- Valdecebollas
- Sierra del Hornijo , Mortillano 1,410
- Sierra de Breñas , çiyayeke ku bi perpendîkular re, ber bi peravê ve dimeşe.
- Montes de Pas , Castro Valnera 1.707 m. li qada derbasbûnê ber bi Çiyayên Baskî de ye.
Rêzeyên li rojhilat[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Baskê Çiyayên li dawiya rojhilat a pergalê, bi qatên Mezozoîk ên pir rûtîn û bilindahiya girên beşê bi bilindahiyên kêm sekinîne.
- Rêzeyên hundurîn:
- Sierra Salbada ( Orduña )
- Mounts ji Gasteiz , Kapildui 1.177 m
- Izki
- Urbasa, Baiza 1.183 m
- Andía , bi heybet Beriain 1.
- 493 m
- Rêzeyên Deryayî:
- Gorbea ( Gorbeia ) 1.481 m
- Urkiola , Anboto 1.331 m
- Elgea
- Aizkorri , Aitxuri 1.551 m , lûtkeya herî bilind a li Çiyayên Bask
- Altzania , Aratz 1.442 m
- Aralar , Txindoki 1.346 m
- Other, çiyan girîng nêzîkî deryayê de Ganekogorta , Oiz , Sollube , Arrate , Kalamua û hesia.
Herêmên parastî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Li çiyayên Kantabrî gelek herêmên bi parastin ên weke Parka Neteweyî ya Picos de Europa ku yek ji gelek parkên Kantabriyayê ye. Parka neteweyî ya Picos de Europe, di tora cîhanê ya Rezervên Biyosferê yên UNESCOyê de ye û parka neteweyî ji aliyê UNESCOyê ve tê parastin. Hinek qadên herêmê di nav tora Natura 2000 ya Yekîtiya Ewropî û Herêmên Parastina Taybet ên Parastina Teyrên Kovî de ne.
Qadên ku ji aliyê saziyan ve têne parastin[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
- Parka Neteweyî ya Picos de Europa
- Rezerva Xwezayî ya Muniellos
- Fuentes del Narcea, Degaña û Parka Xwezayî ya Ibias
- Parka Xwezayî ya Redes
- Parka Xwezayî ya Somiedo
- Qada Parastina Erdê ya Sierra del Sueve
- Fuentes Carrionas û Fuente Cobre-Montaña Palentina Parka Xwezayî
- Parka Xwezayî ya Saja-Besaya
- Parka Xwezayî ya Collados del Asón
- Ojo Guareña
Çavkanî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
- ^ "Cordillera Cantábrica". Entrecumbres (bi spanî). Roja gihiştinê 8 çiriya pêşîn 2021.
- ^ "Cordillera Cantábrica". Entrecumbres (bi spanî). Roja gihiştinê 8 çiriya pêşîn 2021.
- ^ "Cordillera Cantábrica". Entrecumbres (bi spanî). Roja gihiştinê 8 çiriya pêşîn 2021.
| Navneteweyî | |
|---|---|
| Neteweyî | |
| Yên din | |
