Bîrûnî
| Bîrûnî | |
|---|---|
Pûlekî ji bona bîranîna Bîrûnî di 1973an de ji aliyê Yekîtiya Sovyetan ve hat amadekirin.
|
|
| Navê rastî | أبو الريحان محمد بن أحمد البَيْرُوني
Ebû Reyhan Mihemed bîn Ehmed el-Bîrûnî |
| Bernavk | El-Bîrûnî |
| Roja jidayikbûnê | 15'ê Êlûn 973 Xwarezm -  Ûzbêkistan |
| Roja mirinê | 13'ê Kanûn 1048 Xeznî -  Efxanistan |
| Hemwelatî |  Îran |
| Eslê xwe | Fars |
| Dîn | Îslam |
| Destûrname | Arîstoteles, Batlamyûs, Aryabhata, Mihemed Pêxember, Ebû Hanîfe Dînewerî, El-Razî, Ebu Nasr Mansur, Îbn-î Sîna |
| Pîşe | fîlozof, matematîk, astronom, fîzîk, dîrok, bijîşk, felsefe, sosyolojî, jeodezî û kîmya |
biguherîne  |
|
Bîrûnî an jî Ebû Reyhan Bîrûnî (bi erebî: Abū Rayḥān Muḥammad ibn Aḥmad al-Bīrūnī) (z. 15 êluna 973 - m. 13 kanûn 1048) Ew fîlozof, matematîkzan, astronom, fîzîkvan, ansîklopedîst, dîroknas, gerok, kîmyager, sosyolog, jeodezîzan, bijîşk û zanîsteki Misilman yê bi eslê xwe Fars bu.[1]
Bîrûnî li gundê Kath nêzî Xwarezmê (li Ûzbêkistana îro) hatîye dinyayê. Navê wî bi farisî tê wateya berbajar. Bi şûnde navê wî li gundê wî Kat jî kirine. Ew dersên matematîk û astronomîyê ji Ebû Nasir digire.
Ew bi fîlozofên weke, Ibn Sîna, Ibn Miskeweyh û mîrza Ebû'l-Ebas Me'mûnê Xwarezmşah re hevkariyê dike. Bi Mehmûdê Xezneyî re diçe Hindistanê, li wê derê zimanê wan hîndibe, hem li ser ola wan, hem jî li ser felsefa wan dixebite û pirtûkeke bi navê "Kitêba Hindistanê" (bi erebî: Kitâb al-Hind) li ser vedîtinên xwe dinivîse. Ew yewnanî, suryanî û berberî jî zanîbû. Wî pirtûkên xwe bi (zimanê xwe yê dayîkê) farisî û bi erebî dinivîsandin.[2]
Tê zanîn kû berhemên Bîrûnî nêzika sed û heştê ne, lê mixabin îro bîst û heft berhem wî tenê xwe gîhandîye roja me.
Berhemên Bîrûnî[biguherîne]
- El-Âsâr'il-Bâqîye an'il-Kurûni'i-Hâli-ye
- El-Kanûn'ül-Mes'ûdî
- Kitâb'üt-Tahkîk Mâ li'l-Hind
- Tahdîd'ü Nihâyeti'l-Emâkin li Tas-hîh Mesâfet'il-Mesâkin
- Kitâbü'l-Cemâhir fî Mâ'rifet-i Cevâ-hir
- Kitâbü't-Tefhîm fî Evâili Sıbaâti't-Tencîm
- Kitâbü's-Saydele fî Tıp
Çavkanî[biguherîne]
Ana Britannica – 4. Cilt / s. 269-271
- Cyril Glassé (1991). The Concise Encyclopedia of Islam. HarperCollins, San Francisco. ISBN 0-905743-65-2
- ↑ http://global.britannica.com/EBchecked/topic/66790/al-Biruni
- ↑ http://www.iranicaonline.org/articles/biruni-abu-rayhan-ii
