Balindeyên Kurdistanê

Firinde an balinde, çivîk, çûk an teyr li gelek cinsên cuda cuda tên parvekirin. Di salên 1964-65an de çûknasê (ornîtolog) alman ê bi navê H. Kumerloeve li herêmên Wan û Hekariyê (Bakurê Kurdistanê) 219 cure komar kirin. Eve çend ji firindeyên Kurdistanê ne:

Balindeyên dirûvê qazan (Anseriformes)

Famîleya werdek, qaz û qûyan (Anatidae)

- Qû, qaza îraqî an qubeqaza lal (Cygnus olor)
- Qaz (Alopochen)
- Qaza sîngsor (Branta ruficollis)
- Qaza reş
- Qaza enîçal, sîqeşanî gewre ^{[Not 1]} (Anser albifrons)
- Qaza risasî ya ravrav, xasesî şaqaz ^{[Not 1]} (Anser anser)
- Sî (Anser, Branta)
- Soravî, soravêrk, sorave, sûreqang ^{[Not 1]}, sûrawîlk ^{[Not 1]} (Tadorna ferruginea)
- Werdeka golan, qazmeraviya belek [Şah.], helletanc ^{[Not 1]} (Tadorna tadorna)
- Enîzer, feşan ^{[Not 1]} (Anas penelope)
- Werdek, miravî an ordek (Anas, Aythya, Melanitta)
- Binkûreş, qûnreş ^{[Not 1]} (Anas strepera)
- Curek an jî currek, curremirawî ^{[Not 1]} (Anas crecca)
- Werdeka avî, werdeka bejî, miravî, meravî [Şah.], sone ^{[Not 1]}, sersewz ^{[Not 1]} (Anas platyrhynchos)
- Piştçavbaz, xilxil ^{[Not 1]} (Anas querquedula)
- Kepîpan, lûtpan ^{[Not 1]} (Anas clypeata)
- Werdeka sersor, sersûr ^{[Not 1]} (Aythya ferina)
- Kofîkezik, mirawî cixedar ^{[Not 1]} (Aythya fuligula)
- Werdeka kûvî (Anas platyrhynchos)^[1]
- Sûreqan (?)
- Xarxarîk (werdeka behdînî) (?)

Qaza sîngsor (Branta ruficollis)^[2]
Qaza enîçal, sîqeşanî gewre
Werdeka sersor (Aythya ferina)
Xilxil (Anas querquedula)
Qaza risasî ya ravrav (Anser anser)
Werdeka kûvî (Anas platyrhynchos)
Kofîkezik (Aythya fuligula)
Kepîpan (Anas clypeata)
Miravî (nêr)
Miravî (mê)
Curek (Anas crecca)
Qû
Werdeka golan
Soravî
Qaz

Balindeyên dirûvê mirîşkan (Galliformes)

Famîleya qerqewilan (Phasianidae)

- Kewê gozel (Alectoris chukar kurdistanica)
- Kewê eqraz (Alectoris graeca kurdistanica)
- Kewsorik, kewê Şingarê (Alectoris graeca weral)
- Sûsik, vitik an sûske ^{[Not 1]} (Ammoperdix griseogularis)
- Por (Francolinus franculinus)
- Çîr an kewê çîr (Perdix perdix canescens)
- Zirsûsik (zirrsûsik), sûsk, qitbarûd^[3], kerank (kerrank), kerro an hewêrde ^{[Not 1]}, kerrewale ^{[Not 1]} (Coturnix coturnix)
- Semanek, qerqewil, qerqawul, çor cinsê (Phasianus)
- Tîtav (Phasianus colchicus)
- Sûs, barît, ebdal, karwankuj, qolsîmanok (?)

Vitik an sûsik (Ammoperdix griseogularis)
Çîr an kewê çîr (Perdix perdix)
Zirsûsik an jî kerro (Coturnix coturnix)
Kewê gozel (Alectoris chukar)
Por (Francolinus franculinus)
Kewê eqraz (Alectoris graeca kurdistanica)
Tîtav (Phasianus colchicus)

Famîleya mirîşkên beyaban (Tetraonidae)

- Mirîşka beyaban an mirîşka bejî (Tetrao mlokosiewiczi)
- Kewderî (Tetraogallus caspius)

Mirîşka beyaban an mirîşka bejî (Tetrao mlokosiewiczi)
Kewderî (Tetraogallus caspius)

Balindeyên sonebinavikan (Podicipediformes)

- Sonebinavika bi kofîk a mezin (Podiceps cristatus)
- Sonebinavika biçûk (Tachybaptus ruficollis)

Sonebinavika bi kofîk a mezin (Podiceps cristatus)
Sonebinavika biçûk (Tachybaptus ruficollis)

Balindeyên bahozê (Procellariiformes)

Famîleya keraviyan (Pelecanidae)

- Keravî, keraviya spî, pelîkan, pelîkana spî an kellkespî ^{[Not 1]} an seqaqoş ^{[Not 1]} (Pelecanus onocrotalus)

Keraviya spî (Pelecanus onocrotalus)

Balindeyên (Suliformes)

Famîleya qirmiraviyan (Phalacrocoracidae)

- Qirmiraviya reş, qirmeraviya reş [Şah.], kersele [Farq.], qîtik [Farq.], qellmirawî gewre ^{[Not 1]} (Phalacrocorax carbo)

Qirmiraviya reş

Balindeyên baleban, legleg û keçelan (Ciconiiformes)

Famîleya şaqaviyan (Ardeidae)

- Baleban, balebanê girse (Botaurus stellaris)
- Zirbaleban (Ixobrychus minutus)
- Garanîk (garranîk), şawerîxne ^{[Not 1]} (Bublucus ibis)
- Şaho an şîh (Egretta garzetta)
- Şaqaviyê spî yê mezin, şawespîlke ^{[Not 1]} (Egretta alba)
- Şîrînşaho, masîgir, xemexwere ^{[Not 1]} ji cinsê (Ardea)
- Şaqaviyê gewr, şaq, bizinler, şîneşaho ^{[Not 1]} (Ardea cinerea)
- Şaqaviyê gerdenmar, şawemildirêj ^{[Not 1]} (Ardea purpurea)
- Şaqaviyê zêrîn ^{[çavkanî hewce ye]} , şîrînşahoyê golan (?) (Ardeola ralloides)

Baleban, balebanê girse (Botaurus stellaris)
Şaho
Zirbaleban
Garanîk (Bublucus ibis)
Şawespîlke (Egretta alba)
Şaqaviyê gewr (Ardea cinerea)
Şawemildirêj (Ardea purpurea)
Şaqaviyê zêrîn ^{[çavkanî hewce ye]} , şîrînşahoyê golan (?) (Ardeola ralloides)

Famîleya leglegan (Ciconiidae)

- Legleg, leglege [Şah.], hacîlegleg, hacîleqleq ^{[Not 1]} (Ciconia ciconia)
- Leglega reş, lega reş, hacîleqleqî reş ^{[Not 1]}, hililer (?) ^{[Not 1]} (Ciconia nigra)
- Leglega nikulzer (Mysteria ibis)

Leglega reş (Ciconia nigra)
Leglega bi nikulê zer (Mysteria ibis)
Legleg (Ciconia ciconia)

Famîleya keçelan (Threskiornithidae)

- Keçel, keçelhenek an kêlhenek (Geronticus eremita)
- Devkevçî (Platalea leucorodia)
- Kêlhenekê çirisî (Plegadis falcinellus)

Kêlhenek (Geronticus eremita)
Devkevçî (Platalea leucorodia)
Kêlhenekê çirisî (Plegadis falcinellus)

Balindeyên dirûvê sorewîlkan (Phoenicopteriformes)

Famîleya sorewîlkan (Phoenicopteridae)

- Flemîngoyê mezintir an sorewîlk (Phoenicopterus roseaus)

Vîdiyoyek e ser sorewîlkan
Sorewîlk (Phoenicopterus roseaus)

Balindeyên dirende yên rojê (Falconiformes)

Famîleya baziyan (Accipitridae)

- Baz (Accipiter)
- Şabaz, terlan (terrlan) (Accipiter gentilis)
- Başokê mezin, waşeyê gewr (Accipiter brevipes)
- Eylo, helo, daraş, wirxal an qertel (Aquila chrysaetos)
- Şahîn ^{[çavkanî hewce ye]} (Buteo buteo) ji cinsên (Buteo), (Pernis)
- Bazê lingdirêj (Buteo rufinus)
- Hulîmarxwer an qertelê marxwer (Circaetus gallicus)^[4]
- Başok (Accipiter nisus)
- Hûrhûrik (Circus aeruginosus)
- Hulîçal (Circus macrourus)
- Hulîçalê mirîşkan,^{[çavkanî hewce ye]} hulîçalê bakur (?) (Circus cyaneus)
- Başokê marxwer, kulemar (Elanus caeruleus)^[5]
- Şelaqe (Milvus regalis)^{[çavkanî hewce ye]}
- Sîqalkê reş an sisyarek (Aegypius monachus) ji cinsê (Aegypius)
- Sîsark, simsiyark, kurta Misrê, kurta kelaxa, sîqalkê gurî(?), sîsolek, sîsolekê gurî an delaş(?) (Neophron pernopterus)
- Sîmerx an sîqalok (Gyps fulvus)
- Sîqalokê birî (Gypaetus barbatus)

Hulîçal (Circus macrourus)
Kulemar (Elanus caeruleus)
Hulîmarxwer (Circaetus gallicus)
Hulîçalê mirîşkan (Circus cyaneus)
Hûrhûrikekî nêr (Circus aeruginosus)
Bazê lingdirêj (Buteo rufinus)
(Milvus milvus)
Şabaz an terlan (Accipiter gentilis)
Sîsark
Sîqalok
Sîmerxê birî (Gypaetus barbatus)
Sîqalkê reş (Aegypius monachus)
Başokê mezin an waşeyê gewr
Şahîn (Buteo buteo)
Eylo (Aquila chrysaetos)

Famîleya eyloyên masîgir (Pandionidae)

- Eyloyê masîgir an wirxalê derya (Pandion haliaetus)

Eyloyê masîgir (Pandion haliaetus)

Famîleya şimqaran (Falconidae)

- Şimqar (Falco)^{[çavkanî hewce ye]}
- Laçin an miqesok (Falco biarmicus)
- Balaban (Falco cherrug)
- Mişkgirk (Falco columbarius)
- Teşîlok, teşîrreşk an teztezok (Falco tinnunculus)
- Teşîreşkê biçûk an bangovik (Falco naumanni)
- Şahînok, Şahînê biçûk (Falco subbuteo) ^{[çavkanî hewce ye]}(?)

Teşîrêşkê biçûk an bangovik (Falco naumanni)
Şahînok, Şahînê biçûk (Falco subbuteo)
Teşîlok (Falco tinnunculus)
Mişkgirk (Falco columbarius)
Balaban (Falco cherrug)
Laçin an miqesok (Falco biarmicus)

Balindeyên quling û betan (Gruiformes)

Famîleya mirîşkên avî (Rallidae)

- Mirîşka avî, mirîşka zelkav (mirîşka zelkavê) [Îz.], mirîşkawîle ^{[Not 1]} (Rallus aquaticus)
- Mirîşka dexlan, mirîşkawîley xeneyî ^{[Not 1]} (Crex crex)
- Mirîşka avî ya enîsor, reşbeşeya dendûksor ^{[Not 1]} (Gallinula chloropus)
- Reşbeşe, henefî [Farq.], qerebeşk û betûbeşk (Bisimlê) ^{[Not 1]} (Fulica atra)

Mirîşka avî
Reşbeşe (Fulica atra)
Mirîşka avî ya enîsor (Gallinula chloropus)
Mirîşka dexlan (Crex crex)

Famîleya qulingan (Gruidae)

- Quling, qazîquling [Şah.], sîquling [Farq.], şînequrîng ^{[Not 1]} (Grus grus)
- Qulinga stureş a biçûk [Şah.], qulingê rehwan [Farq.], qirrqirr ^{[Not 1]} (Anthropoides virgo)

Qulingê rehwan (Anthropoides virgo)
Quling
Quling

Famîleya çirgan (Otididae)

- Bet, çirg, mirdan, zûrik, mêşesî ^{[Not 1]} an çêrg ^{[Not 1]} (Otis tarda)
- Berçirik an Mêşesî (Tetrax tetrax)
- Gevir an hûbara (Chlamydotis undutula)

Gevir (Chlamydotis undutula)
Çêlîka betê
Berçirikekî mê (Tetrax tetrax)
Berçirikekî nêr (Tetrax tetrax)

Balindeyên peravê (Charadriiformes)

Famîleya lepkexuran Haematopodidae

- Lepkexwer [Îz.] (Haematopus ostragalus)

Lepkexwer (Haematopus ostragalus)

Famîleya çekmesoran (Recurvirostridae)

- Çekmesor; çekmesûre ^{[Not 1]} (Himantopus himantopus)

Çekmesor (Himantopus himantopus)

Famîleya birakedîkan (Burhinidae)

- Birakedîk, şalûl ^{[Not 1]} (Burhinus oedicnemus)

Birakedîk (Burhinus oedicnemus)

Famîleya lixavgoran (Glareolidae)

- Lixavgora binçengsor, lixawegurge ^{[Not 1]} (Glareola pratincola)

Lixavgora binçengsor (Glareola pratincola)

Famîleya tirlîkan (Charadriidae)

- Tirlîk, tîtirewask, zîqawle ^{[Not 1]}, rewrewe ^{[Not 1]} (Charadrius)
- Xilxîlok, Tirlîkê biçûk, rewreweyê gerdin bixalî biçûk ^{[Not 1]} (Charadrius dubius)
- Tirlîk, rewrewey gerdin bexalî gewre ^{[Not 1]} (Charadrius hiaticula)
- Kedîkê bersingreş, zîqawley sîngreş ^{[Not 1]} (Hoplopterus spinosus)
- Tirlîkê boz (Pluvialis squatarola)
- Nikulsora beravî, kedîk, teyrikê miriyan, teyrikê ereban, deydûmek ^{[Not 1]}, zîqawle ^{[Not 1]} (Vanellus indicus)
- Kedîkê kurîspî, zîqawley kilkspî ^{[Not 1]} (Vanellus leucurus)
- Xiloçîzik ,Kedîkê bi kofîk, zîqawle şamî ^{[Not 1]} (Vanellus vanellus)

Kedîkê bersingreş, zîqawley sîngreş (Hoplopterus spinosus)
Kedîkê kurîspî, zîqawley kilkspî (Vanellus leucurus)
Tirlîkê biçûk, rewreweyê gerdin bixalî biçûk (Charadrius dubius)
Tirlîkê biçûk, rewreweyê gerdin bixalî biçûk (Charadrius dubius)
Xiloçîzik(Vanellus vanellus)
Nikulsora beravî (Vanellus indicus)

Famîleya çikçikeyan (Scolopacidae)

- Çikçikeyê nikilkurt ê biçûk, qurawîlkey biçûk ^{[Not 1]} (Lymnocryptes minimus)
- Herîsorik, Çikçikeyê nikildirêj ê navincî, qarîkik, qurawîlkey nawîne ^{[Not 1]} (Gallinago gallinago)
- Çixik,Mirîşka tiraşan, qaritika avî, beta avî, mirbaxî, mirebaxe, bêkas, an mirelare ^{[Not 1]} (Scolopax rusticola)
- Tûtika avê ^{[çavkanî hewce ye]} an çikçikeya dûvikreş (Limosa limosa)
- Çikçikeyê kesk; Şêlaqeyê çillpawa ^{[Not 1]} (Tringa ochropus)
- Şêlaqeyê kesk (Tringa nebularia)
- Çikçike; şêlaqe 'eslle ^{[Not 1]} (Actitis hypoleucos)

Şêlaqeyê kesk (Tringa nebularia)
Çikçikeyê kesk; Şêlaqey çillpawa ^{[Not 1]} (Tringa ochropus)
Çikçikeyê nikilkurt ê biçûk (Lymnocryptes minimus)
Şêlaqe (Actitis hypoleucos)
Herîsorik (Gallinago gallinago)
Çixik (Scolopax rusticola)
Tûtika avê ^{[çavkanî hewce ye]} (Limosa limosa)

Famîleya şehingan (Laridae)

- Qaqlîbaz, kakilê bazan(?) an tîtilkinaçe ji cinsê (Larus)
- Şehing, masîgire ^{[Not 1]} (Larus canus)
- Şehingê zîvîn, masîgirey zîwîn ^{[Not 1]} (Larus argentatus)
- Şehingê ermenî, masîgirey ermenî ^{[Not 1]} (Larus armenicus)

Şehingê zîvîn (Larus argentatus)
Şehing (Larus canus)
Şehingê ermenî (Larus armenicus)

Famîleya meqesokên deryayî (Sternidae)

- Meqesoka deryayî ya nikilşehing, masîxorkey dendûkestûr ^{[Not 1]} (Gelochelidon nilotica)
- Meqesoka deryayî, meqesoka deryayî ya asayî [Şah.], masîxorke ^{[Not 1]} (Sterna hirundo)
- Meqesoka deryayî ya alekspî, meqesoka alekspî [Şah.], masîxorkey bor ^{[Not 1]} (Sterna repressa)
- Meqesoka deryayî ya biçûk, mesesoka biçûk [Şah.], masîxorkey qeşanî dindûkzerd ^{[Not 1]} (Sterna albifrons)
- Meqesoka deryayî ya reş, masîxorkey reşî ballspî ^{[Not 1]} (Chlidonias leucopterus)
- Kerewal [Îz.] ^{[Not 1]} (?) (Sterna)

Meqesoka deryayî ya reş, masîxorkey reşî ballspî ^{[Not 1]} (Chlidonias leucopterus)
Meqesoka deryayî ya biçûk, mesesoka biçûk [Şah.], masîxorkey qeşanî dindûkzerd ^{[Not 1]} (Sterna albifrons)
Meqesoka deryayî ya alekspî, meqesoka alekspî [Şah.], masîxorkey bor ^{[Not 1]} (Sterna repressa)
Meqesoka deryayî ya nikilşehing, masîxorkey dendûkestûr ^{[Not 1]} (Gelochelidon nilotica)
Meqesoka deryayî

Famîleya ravgiran (Stercorariidae)

- Ravgir (Stercorarius skua)

Ravgir

Balindeyên qitikan an mirîşkên çolê (Pteroclidiformes)

Famîleya qitikan (Pteroclidae)

Kurkurrê berzigspî ^{[Not 1]} (Pterocles alchata)
Kurkurrê zikreş (Pterocles orientalis)

kurkurrê berzigspî (Pterocles alchata)

Balindeyên kevokan (Columbiformes)

Famîleya kevokan (Columbidae)

- Kevoşînk, kotireşînk, kewê hêşîn, kevoka zinaran [Farq.], kotireşîne ^{[Not 1]}, kotirekewî ^{[Not 1]}, kotireşînke ^{[Not 1]} (Columba livia)
- Gapile, rimêle, remêle [Şah.], rimêl [Farq.], gopile, qurqurik (qurrqurrik), kotiregaye ^{[Not 1]}, gapil ^{[Not 1]}, gakotir ^{[Not 1]} (Columba palumbus)
- Tivîrk, tivîlk, tivîrank, kewkûrk, yakerîm ^{[Not 1]} (Streptopelia decaocto)
- Kotirî, qumrî, goyîn [Farq.], kotirebarîke ^{[Not 1]} (Streptopelia turtur)
- Qumriya navmalan, qumrî ^{[Not 1]} (Streptopelia senegalensis)
- Fatfatok, fatik, fatimok, tivîrk (Streptopelia) (?)
- Çetrî, çetrîtawus (?)

Tivîlk (Streptopelia decaocto)
Kevoşînk(Columba livia)
Qumriya navmalan (Streptopelia senegalensis)
Gapile an kevoka kûvî (Columba palumbus)
Kotirî(Streptopelia turtur)

Balindeyên tûtiyan (Psittaciformes)

Famîleya tûtiyan (Psittacidae)

- Tîtiya kesk (Psittacula krameri)^{[çavkanî hewce ye]}

Tîtiya kesk (Psittacula krameri)

Balindeyên pepûkan (Cuculiformes)

Famîleya pepûkan (Cuculidae)

- Pepûk, bîjiyê qele, kûkû, qûqû, weqweq, kotirepepû^{[Not 1]} an çor^{[Not 1]} (Cuculus canorus)
- Pepûkê pinîpinî, kotirepepûy xalxal, weqweqê deqdeqî ^{[Not 1]} (Clamator glandarius)

Pepûk (Cuculus canorus)
Pepûk (Cuculus canorus)
Pepûkê pinîpinî (Clamator glandarius)

Balindeyên dirende yên şevê (Strigiformes)

Famîleya kundê nimûneyî û bûman (Strigidae)

- Bûmekorik, bumekorik, [Şah.], kundok, kundê çiçk, bimkerk, kerebûm, kerebum [Şah.], kundeşexse ^{[Not 1]}, kundeserpan ^{[Not 1]} (Athene noctua)
- Kundê şaxdar, kundepişîle ^{[Not 1]} (Asio otus)
- Kundê goran (kundê gorran), kundequte ^{[Not 1]} (Asio flammeus)
- Şakund, kundê kor, kundê bor, kundegaye ^{[Not 1]}, şabû ^{[Not 1]} (Bubo bubo)
- Tok, taqtaqî bor ^{[Not 1]} (Otus brucei)
- Bûm, taqtaqî^{[çavkanî hewce ye]} an jî pûm (otus scops)
- Kundê şevê, an kundê qehweyî (Strix aluco)
- Kundê şevê Kurdistanê (Strix aluco sanctinicolai)^[6]

Kundê goran (Asio flammeus)
Kundê şevê, an kundê qehweyî (Strix aluco)
Nîgara Tokê (Otus brucei)
Bûm an jî pûm (Otus scops)
Bûmekorik an Kundok (Athene noctua)
Şakund
Kundê şaxdar an kundepişîle

Famîleya kundên kadînan (Tytonidae)

- - Kundê spî, kundespî ^{[Not 1]} (Tyto alba)

Kundê spî (Tyto alba)

Balindeyên şivanxapînokan (Caprimulgiformes)

Famîleya şivanxapînokan (Caprimulgidae)

- Şivanxapînok [Farq.], şivangirok [Şah.], şivanlêvink [Şah.], şivanheyrînk [Şah.], şivanmijûlk [Şah.], şivanşitexelîng, bizinmij, çûka şivanan, şevhelû, xapxapok, şiwan xelletêne ^{[Not 1]} (Caprimulgus europeus)

Şivanxapînok

Balindeyên ebabîlan (Apodiformes)

Famîleya vîzvîzik an ebabîlan (Apodidae)

- Çevrîk, çivrînk, ebabîlk, çewrûke,Vîzvîzik, vîzvîjik, çûçika tûtelanî an pîlstenga sîngspî ^{[Not 1]}, teyrenebabîl ^{[Not 1]}, çewroke ^{[Not 1]} (Apus apus)
- Çevrîka çiyayî, çevrîka navçiya, çewrokey alpî ^{[Not 1]} (Apus melba)
- Çevrîka biçûk, çevrîka binpiştspî [Şah.], çewrokey biçûk ^{[Not 1]} (Apus affinis)

Vîzvîzik (Apus apus)
Çevrîka çiyayî(Apus melba)
Çevrîka biçûk (Apus affinis)
Çevrîka biçûk (Apus affinis)

Balindeyên masîgir, şalûl, qelaşînk û diksilêmanan (Coraciiformes)

Famîleya şahmasîgran Alcedinidae

- Şahmasîgirê koçoç yê kesk, masîgir, şahmasîgir, qulleşîne ^{[Not 1]} (Alcedo atthis)

Masîgirê koçoç ê kesk (Alcedo atthis)

Famîleya masîxweran Halcyonidae

- Masîgirê singspî, qulleşîneya sîngspî ^{[Not 1]} (Halcyon smyrnensis)
- Masîgirê belek, qulleşîneya belek ^{[Not 1]} (Ceryle rudis)

Masîgirê singspî, masîgir, qulleşîneya sîngspî (Halcyon smyrnensis)
Masîgirê belek, qulleşîneya belek (Ceryle rudis)

Famîleya şalûlan (Meropidae)

- Şalûl, şehlûr, kulkulî, mêşxwelînk, mêşgirk, mêşxurk, mêşxur, kendesme ^{[Not 1]}, hengxore ^{[Not 1]} (Merops apiaster)

Şalûl

Famîleya qerejokan (Coraciidae)

- Qelaşînk, qeleşînk [Farq.], bûkcuhî, şînşînk, kerê keraco, qerejok, kerhajo, keraco, qirhajo (qirrhajo), kaselleşînke ^{[Not 1]}, xumeşînke ^{[Not 1]} (Coracias garrulus)

Qelaşînk (Coracias garrulus)

Famîleya diksilêmanan (Upupidae)

- Silêmanê dunikul, çûka dumdum, dodo, dawudê dunikul, diksilêman, hûphûpik an teyrikê dunikul (Upopa epopa)

Silêmanê dunikul(Upopa epopa)

Balindeyên darkutikan (Piciformes)

Famîleya Darkutokan (Picidae)

- Kutkutokê çînik, çiçikan, çikçîkan, darkutik, darkutok, darkutînek, darkunkere, kîlkîlotik an (bi soranî) dareteqêne (Dendrocopus)
- Kutkutokê kesk an (bi soranî) sewzekewa (Picus viridis)
- Qîqîk an qîqî (Picus canis)

Qîqîk an qîqî (Picus canis)
Qîqîk an qîqî (Picus canis)
Kutkutokê kesk(Picus viridis)

Fîkar an wîtwîtok (Passeriformes)

Famîleya serstrîkan (Fringillidae)

- Befrîk, bifroke, gûçnarik, seyrey lêrrewarran ^{[Not 1]} (Fringilla coelebs)
- Serstrîkê serreş, seyrey serreş ^{[Not 1]} (Fringilla montifringilla)
- Serstrîkê enîsor, seyrey nêwçawansûr ^{[Not 1]} (Serinus pusillus)
- Serstrîkê enîzer, seyrey nêwçawanzerd ^{[Not 1]} (Serinus serinus)
- Serstrîkê kesk, pêping, pêpeqing, seyrey kesk (Carduelis chloris)
- Zengilok, zengulitik, zengulîlat, zengilîle, kilîl milîl, çûka mastî, heftrengîle, heftrengîn, silivî, şivanok, zelor, zengullemîre ^{[Not 1]} (Carduelis carduelis)
- Serstrîkê zer, seyrey zerd ^{[Not 1]} (Carduelis spinus)
- Serstrîk, çûçika têvriyan, zîqzîqe, seyrey sîngsûr ^{[Not 1]} (Carduelis cannabina)
- Serstrîkê binpiştsor, seyrey kêwî ^{[Not 1]} (Carduelis flavirostris)
- Bersork (Pyrrhula pyrrhula)
- Kezwankelotik, keskankiroj [Farq.], seyrey dendûkgewre ^{[Not 1]} (Coccothraustes coccothraustes)

Befrîk (Fringilla coelebs)
Serstrîkê serreş (Fringilla montifringilla)
Serstrîkê enîsor (Serinus pusillus)
Serstrîkê enîzer (Serinus serinus)
Kezwankelotik (Coccothraustes coccothraustes)
Serstrîkê binpiştsor (Carduelis flavirostris)
Bersork (Pyrrhula pyrrhula)
Zîqzîqe (Carduelis cannabina)
Zengilok (Carduelis carduelis)
Pêping (Carduelis chloris)
Serstrîkê zer (Carduelis spinus)

Famîleya çirçirokan (Emberizidae)

- Çirçiroka zer, surrey lîmoyî ^{[Not 1]} (Emberiza citrinella)
- Çirçiroka zinaran, surrey kêwî ^{[Not 1]} (Emberiza cia)
- Çirçiroka serxwelîkî, surrey lacangzerd ^{[Not 1]} (Emberiza cineracea)
- Çirçiroka gewrîzer, surrey serzeytûnî ^{[Not 1]} (Emberiza hortulana)
- Çirçiroka levenan, surrey zelan ^{[Not 1]} (Emberiza schoeniclus)
- Zerzerî, zerwêleyê cehan, tûtire'êl (tûtirre'êl), çûçezer, beyarok, zerdezêre ^{[Not 1]}, zerdî welî ^{[Not 1]} (Emberiza melanocephala)
- Çîzçîzok, Çirçirok (çirrçirrok), Garsok, cit, surremêrge ^{[Not 1]}, surrsurremêrg ^{[Not 1]} (Miliaria calandra)
- Çirçiroka berfê (?), çivîka berfê, çivîka befrê (Plectrophenax nivalis)

Garsok (Miliaria calandra)
Zerzerî (Emberiza melanocephala)
Çirçiroka levenan (Emberiza schoeniclus)
Çirçiroka gewrîzer (Emberiza hortulana)
Çirçiroka serxwelîkî (Emberiza cineracea)
Çirçiroka zinaran an surrey kêwî (Emberiza cia)
Çirçiroka zer (Emberiza citrinella)
Çirçiroka zer (Emberiza citrinella)
Çirçiroka berfê (?), çivîka berfê, çivîka befrê (Plectrophenax nivalis)

Famîleya zerdêleyan (Oriolidae)

- Zerdêle an zerdek (Oriolus oriolus)

Zerdêle

Famîleya qirikan (Corvidae)

- Şirkak, kirkak, kirkewt (kirrkewt), şilkak, bûrek, qirika belek, qijawke ^{[Not 1]}, qijallke ^{[Not 1]}, hewt zimanke ^{[Not 1]} (Garrulus glandarius)
- Qirereşka biçûk, qajik, qijik, qelerreşe ^{[Not 1]}, qellasêlke ^{[Not 1]}, çîq ^{[Not 1]}, qellerreşke ^{[Not 1]} (Corvus monedula)
- Qaqîşk, qaqwîşk, qelqîj, qelqijk, qijyank, qajû, qajuwemerre ^{[Not 1]}, qajî dendûksûr ^{[Not 1]} (Pyrrhocorax pyrrhocorax)
- Qaqîşkê nikulzer, qajuwe dendûkzerde ^{[Not 1]} (Pyrrhocorax graculus)
- Qirika reş, qirereşka ziyanan (qirrerreşka ziyanan), qelexurav, qelexirab, qela mizgînî, qiriqa zeviyan (Corvus frugilegus)
- Qirgurik (qirrgurik), qira kelexan (qirra kelexan), qelareşk (Corvus corax)
- Zaq, qijqelank, dûdirêjk, qelqişk, qelebask, dûvdirêj, qijok, qijak, qijqijik, qelebaçke ^{[Not 1]}, qeşqelle ^{[Not 1]} (Pica pica)
- Qirgewrik (qirrgewrik), qirbelek (qirrbelek), qelegewr, qirik, qelebelleke ^{[Not 1]}, qelesabûnî ^{[Not 1]} (Corvus corone cornix)
- Qarqarok, qel, teyrê kelax ^{[Not 1]} (Corvus corone corone)

Qirik (Corvus corone cornix)
Bûrek (Garrulus glandarius)
Qelereşk (Corvus monedula)
Qaqîşk (Pyrrhocorax pyrrhocorax)
Qirika reş (Corvus frugilegus)
Qaqîşkê nikulzer (Pyrrhocorax graculus)
Qelareşk an jî Qirgurik (Corvus corax)
Zaq an qijqelank (Pica pica)

Famîleya çûkreşan (Sturnidae)

- Reşîşk, zerzûrî, gûbijînk, reşwêle, çûkreş, keşûşke, cîq, serû ^{[Not 1]}, reşêle ^{[Not 1]}, reşîle ^{[Not 1]}, reşole ^{[Not 1]}, gawanî ^{[Not 1]} (Sturnus vulgaris)
- Teyrkulî, xezayîk, xezalok, reşîlesor, xezayî ^{[Not 1]}, çolekexezayî ^{[Not 1]}, aynemel ^{[Not 1]} (Sturnus roseus)

Çûkreş an cîq (Sturnus vulgaris)
Reşîlesor

Famîleya tûkan (Certhiidae)

- Tûk (Certhia familiaris)^[7]

Tûk (Certhia familiaris)

Famîleya kevirhilperkan Tichodramadidae

- Kevirhilperk (kevirhilperrk), teyrikê keviran, tûka dimdim(?); berdewan (Tichodroma muraria)

Kevirhilperk

Famîleya çivîkan (Passeridae)

- Beytik, çivîka beytik, sivyank, sîvandok, tivîl, berşe, çoleke ^{[Not 1]} (Passer domesticus)
- Sivyankê çolê, çolekey sîngreş ^{[Not 1]} (Passer hispaniolensis)
- Sivyankê çeman, çolekey çoman ^{[Not 1]} (Passer moabiticus)
- Beytika dahlan, Sivyanokê darûbaran, çolekey daran ^{[Not 1]} (Passer montanus)
- Beytika boz, Sivyankê keviran, çolekey bor ^{[Not 1]} (Petronia brachydactyla)
- Sêddank, çolekey kêwî ^{[Not 1]} (Petronia petronia)
- Sivyankê befre, çivîka berfê, çolekey befrî ^{[Not 1]} (Montifringilla nivalis)
- Çikçiko (?)
- Çûka bedensore xevxevkesk (?)
- Çûka gewremelisork (?)
- Çûka pêsirqîçik (?)
- Çûka qarîtkên çîqdirêj (?)
- Pitpito (?)

Beytik
Beytik
Sivyankê çolê (Passer hispaniolensis)
Beytika dahlan (Passer montanus)
Sivyankê befre (Montifringilla nivalis)
Sêddank (Petronia petronia)
Sivyankê keviran (Petronia brachydactyla)

Famîleya fîsqegulan (Paridae)

- Fîsqegul, serreşe an belebank (Parus major)

Fîsqegul

Famîleya êtîmokên kurîdirêj (Aegithalidae)

- Êtîmokê kurîdirêj (êtîmokê kurrîdirêj), êtîmokê dûvikdirêj; gorewîçney kilikdirêj ^{[Not 1]} (Aegithalos caudatus)

Êtîmokê kurîdirêj (Aegithalos caudatus)

Famîleya çirvindikan (Troglodytidae)

- Çitok, Çirvindik, bilbilê dehlan, çirzink, çirvink, mûte, hewêrde an fisqe ^{[Not 1]}, çolekemişke ^{[Not 1]}, kellefinde ^{[Not 1]} (Troglodytes troglodytes)

Mûte (Troglodytes troglodytes)

Famîleya berkuteyan (Sittidae)

Berkuteyê biçûk (Sitta neumayer)
Berkuteyê keviran (Sitta tephronota)

Berkuteyê biçûk (Sitta neumayer)
Berkuteyê keviran (Sitta tephronota)

Famîleya kîrkotan (Laniidae)

- Kîrkok an kîrkûk cinsê (Lanius)
- Cantek, centek, çavreşk, keregoşk (kerregoşk); perrbellekey borî biçûk ^{[Not 1]} (Lanius minor)
- Gasor, sersor; perrbellekey serşe ^{[Not 1]} (Lanius senator)
- Gabelek; perrbellekey qeşan ^{[Not 1]} (Lanius nubicus)

Gabelek (Lanius nubius)
Cantek (Lanius minor)
Sersor (Lanius senator)

Famîleya pispilkan (Remizidae)

- Pispilk, tilîxwerk; gorewîçney piştşê ^{[Not 1]} (Remiz pendulinus)

Pispilk (Remiz pendulinus)

Famîleya fîsqegulên bisimbêl (Paradoxornithidae)

- Fisqegulê bisimbêl (Panurus biarmicus)

Fisqegulê bisimbêl (Panurus biarmicus)

Famîleya torxeyan (Alaudidae)

Tîntore, torxe an kakol (Alauda arvensis)
Çoreyê beravê ,torxeyê şaxdar (Eremophila alpestris)
Pezkuj, tîtî (Galerida cristata)

Torxeyê şaxdar (Eremophila alpestris)
Tîntore (Alauda arvensis)

Famîleya dûmeqeskan (Hirundinidae)

- Çoleke, hecîreşk, qernequşk, qerneqûçik an cinsê (Hirundo)
- Hechecikê malan an perresêlke an jî perresêlkeyê paşellspî (Delichon urbica)
- Hacîreşka gewr a çiyayî, hechecikê zinaran; perresêlkeyê rewezan (Ptyonoprogne rupestris an Hirundo rupestris)
- Hacîlok an jî dîlmeqesk (Hirundo rustica)
- Hacîreşka binepiştsor; perresêlkeyê paşêlsor (Hirundo daurica)
- Hacîreşka kendalavan, kûşk an perresêlkey xîzellan (Riparia riparia)

Hechecikê malan an perresêlke (Delichon urbica)
Hacîlok (Hirundo rustica)
Hechecikê zinaran (Ptyonoprogne rupestris an Hirundo rupestris)
Kûşk (Riparia riparia)
Hacîreşka binepiştsor(Hirundo daurica)
Hacîlok (Hirundo rustica)

Famîleya balavîkan an qûnhejhejokan (Motacillidae)

- Çivîka hêjîran, balavîgewrika deştî; barîke ^{[Not 1]} (Anthus campestris)
- Balavîgewrika dar û baran; barîkeya darê ^{[Not 1]} (Anthus trivalis)
- Balavîgewrika mêrgan; barîkeya mêrgan ^{[Not 1]} (Anthus pratensis)
- Balavîgewrika heftiksor; barîkeya milsor ^{[Not 1]} (Anthus cervinus)
- Balavîgewrika av û deran; barîkeya awê ^{[Not 1]} (Anthus spinoletta)
- Balavîk spî, zîçbalavîk, çivîka qûnhejhejok, qûnhejoka spî, tûtirwask, dûvlerzîn, dûvrepik (Motacilla alba)
- Gaçerink, dûvzelînk, dûverzînk; bergawîlkey zerd ^{[Not 1]} (Motacilla flava)

Famîleya bilbilên nas (Pycnonotidae)

- Bilbil Pycnonotus

Famîleya Bombycillidae

- (Bombycilla garrulus)

(Bombycilla garrulus)

Famîleya Hypocoliidae

- Çûka mêwexwera boz (Hypocolius ampelinus)

Çûka mêwexwera boz (Hypocolius ampelinus)

Famîleya çûkên biavger (Cinclidae)

- Çivika biavger (Cinclus cinclus)^[8]

Çivika biavger (Cinclus cinclus)
Çivika biavger (Cinclus cinclus)

Famîleya bilbilên strî (Prunellidae)

- Bilbila çiyayê Sûmerlî Prunella ocularis
- Bilbila darê kajo Prunella collaris

Bilbila darê kajo (?) Prunella collaris

Famîleya boqijeyan (Turdidae)

- Boqije an bûqije (Turdus pilaris)
- Boqijeya reş an reşwêle (Turdus merula)
- Gewrêle (Turdus viscivorus)

Boqije (Turdus pilaris)
Boqijeya reş (Turdus merula)
Gewrêle (Turdus viscivorus)

Famîleya çivîkên şeytanok (Sylviidae)

- Çivika şeytanoka kumreş (Sylvia atricapilla)
- Çivîka şeytanoka qiriksipî (Sylvia curruca)
- Çirçire (Phylloscopus collybita)

Çivika şeytanoka kumreş (Sylvia atricapilla)
Çivîka şeytanoka qiriksipî (Sylvia curruca)
Çirçire (Phylloscopus collybita)

Famîleya mêşgiran (Muscicapidae)

- Mêşgira deqdeqî (Muscicapa striata)^[9]
- Mêşgira lekedayî (Ficedula hypoleuca)^[9]
- Bilbil, têteber, serxûnk an pîpok (Luscinia megarhynchos)
- Bûknefsok (Phoenicurus phoenicurus)
- Bûkesor (Erithacus rubecula)
- Gulerîk (Monticola saxatilis)
- Pit, boqsor (Cercotrichas galactotes)
- Çilferşik (Oenanthe isabellina)
- (Oenanthe xanthoprymna)
- Belexişk (Oenanthe oenanthe)

Mêşgira deqdeqî (Muscicapa striata)
Mêşgira lekeyî (Ficedula hypoleuca)
Pit, boqsor (Cercotrichas galactotes)
Bilbil, têteber, serxûnk an pîpok (Luscinia megarhynchos)
Bûkesor
Gulerîk (Monticola saxatilis)
Bûknefsok (Phoenicurus phoenicurus)
(Oenanthe xanthoprymna)
Belexişk (Oenanthe oenanthe)
Çilferşik (Oenanthe isabellina)

Famîleya Çûkên dengbêjCettiidae

- Çivîka dengbêj (?) (Scotocerca inquieta)^[10]

Çivîka dengbêj (Scotocerca inquieta)

Famîleya Regulidae

- Çivîka kufîzerîn, çûka laçikzer (Regulus regulus) ^[11]

Çivîka kufîzerîn, çûka laçikzer (Regulus regulus)

Çend balindeyên ku li navên xwe yên zanistî digerin (2008)

Çavkanî û not

Not

^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x ^y ^z ^aa ^ab ^ac ^ad ^ae ^af ^ag ^ah ^ai ^aj ^ak ^al ^am ^an ^ao ^ap ^aq ^ar ^as ^at ^au ^av ^aw ^ax ^ay ^az ^ba ^bb ^bc ^bd ^be ^bf ^bg ^bh ^bi ^bj ^bk ^bl ^bm ^bn ^bo ^bp ^bq ^br ^bs ^bt ^bu ^bv ^bw ^bx ^by ^bz ^ca ^cb ^cc ^cd ^ce ^cf ^cg ^ch ^ci ^cj ^ck ^cl ^cm ^cn ^co ^cp ^cq ^cr ^cs ^ct ^cu ^cv ^cw ^cx ^cy ^cz ^da ^db ^dc ^dd ^de ^df ^dg ^dh ^di ^dj ^dk ^dl ^dm ^dn ^do ^dp ^dq ^dr ^ds ^dt ^du ^dv ^dw ^dx ^dy ^dz ^ea ^eb ^ec ^ed ^ee ^ef ^eg ^eh ^ei ^ej ^ek ^el ^em ^en ^eo ^ep ^eq ^er ^es ^et ^eu ^ev ^ew ^ex ^ey ^ez ^fa ^fb ^fc ^fd ^fe ^ff ^fg ^fh ^fi ^fj ^fk ^fl ^fm ^fn ^fo ^fp ^fq ^fr Ev navek bi soranî e.

Çavkanî

^ http://en.wikipedia.org/wiki/Mallard
^ https://en.wikipedia.org/wiki/Branta_ruficollis
^ http://ku.wiktionary.org/wiki/qitbar%C3%BBd
^ http://en.wikipedia.org/wiki/Short-toed_Snake_Eagle
^ http://en.wikipedia.org/wiki/Elanus
^ http://en.wikipedia.org/wiki/Strix_aluco
^ http://en.wikipedia.org/wiki/Common_Treecreeper
^ "Kopîkirina arşîvê". Ji orîjînalê di 26 îlon 2021 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 12 tebax 2013.{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (lînk)
^ ^a ^b BirdLife International 2012. Muscicapa striata. In: IUCN 2013. IUCN Red List of Threatened Species. Version 2013.1. <www.iucnredlist.org>. Downloaded on 14 August 2013.
^ BirdLife International (2012). "Scotocerca inquieta". IUCN Red List of Threatened Species. Version 2012.1. International Union for Conservation of Nature. Roja gihiştinê 16 tîrmeh 2012.
^ http://en.wikipedia.org/wiki/Goldcrest

Ehmed Behrî (2001). Ferhengî balinde. Aras, Hewlêr.
Zana Farqînî. Ferhenga kurdî-tirkî. Enstîtuya Kurdî, Stenbol. = [Farq.]
Zana Farqînî. Türkçe-Kürtçe Sözlük. Enstîtuya Kurdî, Stenbol.
Îzolî. Ferhenga kurdî-tirkî-kurdî. = [Îz.]
H. Kumerloeve (1969). Zur Avifauna des Van Gölü- und Hakkâri-Gebietes (E/SE-Kleinasien), Revue de la Faculté des Sciences de l'Université d'Istanbul, Série B, Tome XXXIV, Fasc. 3-4.
R.F. Porter, S. Christensen, P. Schiermacker-Hansen (1996). Field Guide to the birds of the Middle East. T & A D Poyser, London.
Îsmaîl Taha Şahîn (2006). Balindeyên Kurdistanê, 1-4. Spîrêz, Duhok. = [Şah.]
Dr. Mehmed Teqî Îbrahîmpûr (1373). Wajename-ye Kordî-Farsî. Qeqnûs, Taran.
Taufiq Wahby & C.J. Edmonds (1966/1996). A Kurdish-English Dictionary. Oxford University Press, Oxford.

Girêdanên derve

[S-1] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ ^o ^p ^q ^r ^s ^t ^u ^v ^w ^x ^y ^z ^aa ^ab ^ac ^ad ^ae ^af ^ag ^ah ^ai ^aj ^ak ^al ^am ^an ^ao ^ap ^aq ^ar ^as ^at ^au ^av ^aw ^ax ^ay ^az ^ba ^bb ^bc ^bd ^be ^bf ^bg ^bh ^bi ^bj ^bk ^bl ^bm ^bn ^bo ^bp ^bq ^br ^bs ^bt ^bu ^bv ^bw ^bx ^by ^bz ^ca ^cb ^cc ^cd ^ce ^cf ^cg ^ch ^ci ^cj ^ck ^cl ^cm ^cn ^co ^cp ^cq ^cr ^cs ^ct ^cu ^cv ^cw ^cx ^cy ^cz ^da ^db ^dc ^dd ^de ^df ^dg ^dh ^di ^dj ^dk ^dl ^dm ^dn ^do ^dp ^dq ^dr ^ds ^dt ^du ^dv ^dw ^dx ^dy ^dz ^ea ^eb ^ec ^ed ^ee ^ef ^eg ^eh ^ei ^ej ^ek ^el ^em ^en ^eo ^ep ^eq ^er ^es ^et ^eu ^ev ^ew ^ex ^ey ^ez ^fa ^fb ^fc ^fd ^fe ^ff ^fg ^fh ^fi ^fj ^fk ^fl ^fm ^fn ^fo ^fp ^fq ^fr Ev navek bi soranî e.

[2] ttp://en.wikipedia.org/wiki/Mallard

[3] ttps://en.wikipedia.org/wiki/Branta_ruficollis

[4] ttp://ku.wiktionary.org/wiki/qitbar%C3%BBd

[5] ttp://en.wikipedia.org/wiki/Short-toed_Snake_Eagle

[6] ttp://en.wikipedia.org/wiki/Elanus

[7] ttp://en.wikipedia.org/wiki/Strix_aluco

[8] ttp://en.wikipedia.org/wiki/Common_Treecreeper

[9] "Kopîkirina arşîvê". Ji orîjînalê di 26 îlon 2021 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 12 tebax 2013.{{cite web}}: CS1 maint: archived copy as title (lînk)

[:0-10] BirdLife International 2012. Muscicapa striata. In: IUCN 2013. IUCN Red List of Threatened Species. Version 2013.1. <www.iucnredlist.org>. Downloaded on 14 August 2013.

[11] BirdLife International (2012). "Scotocerca inquieta". IUCN Red List of Threatened Species. Version 2012.1. International Union for Conservation of Nature. Roja gihiştinê 16 tîrmeh 2012.

[12] ttp://en.wikipedia.org/wiki/Goldcrest

[Not 1]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]