Bazarcix

Bazarcix
Nexşeya navçeyên bajarê Gurgumê
Navçe
Parêzgeh Gurgum

Gelhe (2018) 68,838 kes
Rûerd 1.710 km2
Bajarê navendî
Koordînat 37°29′13″Bk 37°17′41″Rh / 37.486955°Bk 37.2948369°Rh / 37.486955; 37.2948369
Koda postayê 46xxx
Koda telefonê 344
Bazarcix li ser nexşeya Tirkiye nîşan dide
Bazarcix
Bazarcix (Tirkiye)
Pazarcık

Bazarcix an jî bi devoka herêmê Markaz yek ji navçeyên Gurgum a Bakurê Kurdistanê ye.

Navê wê yê di dema osmaniyan de Aladînek e. Navê wê yê herî kevn jî Baxnû ye[çavkanî hewce ye]. Dîroka wê gelek kevn e. Bermahiyên b.z. 3.500-4.000î hatine dîtin. Di dema Osmaniyan de di sala 1870an de digel bajarê Gurgumê bi Helebê ve hatiye girêdan. Ji ber ku kurdên herêmê her dem li dijî dewletê serî hildidan, osmaniyan gelek caran ferman radikir ser herêmê. Gundên eşîra kurd Sînemilî yên li ber Deryaya Spî gelek zilm ji aliyê osmaniyan ve dîtine. Her wisa herêma Bazarcixê jî.

Qereyilan[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Qereyilan ê ku tirk wî wekî lehengê xwe nîşan didin jî ji Bazarcixê ye. Mele Mihemed (Karayilan) ji mezra Kurd Elîf a Bazarcixê ye û di sala 1888an de ji dayik bûye. Kazim Karabekîr (Ataturk ew ji holê rakiriye, generalekî navdar ê wê demê ye) soz dide Mele Mihemed da piştî derxistina frensiyan dê mafê kurdan bêne dan û gundên kurdan ên li perê Deryaya Spî û Gurgumê bike bin fermandariya Mele Mihemed. Qereyilan ango Mele Mihemed bi vî awayî dest bi şerê frensiyan dike û li Dîlokê navdar dibe. Mixabin wekî her carî tirk dîsa Kurdan dixapînin.

Serhildanên kurdên Deryaya Spî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Serhildanên Kurdên Deryaya Spî û yên eşîrên herêmê gelek in. Serhildana Bozan Beg ku di 1918'an de dest pê kir, gelek navdar e. Lê belê dîroknasên kurdan li ser serhildanên herêmê û kurdên Deryaya Spî zêde xebat nekirine.

Cografyaya Bazarcixê (Markazê)[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Bazarcix di sala 1941ê de bi Gurgumê ve hatiye girêdan. Firehiya erdê navçeyê 1.710 km² ye, bilindahî ji rûyê avê jî 850m ye. Hejmara niştecihên navendê (sala 2000´î) 24.374 û bi giştî jî 72.628 e.

Bugan[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Koma Markaze siftiyan Bugan in: Bugan ji ber ve 2600 salan li dora bajarê Ruha da hatine li ser çiyayê Engizekê. Ji çavkaniyên Asuran diyar dibe ku Bugan di sala 549 berî zayînê de, lı deme Medan belakırrına ji ber desten Pers û Asuran, hatın ravtin ber leşkere Asuriyen.

Pişte mamostaye M. Salim Sapkıran: navdane Quwatan ji bo Bugan, li ser binîvise Anabasisa Ksenofon hatine dîtin[çavkanî hewce ye].

Li sal dirêjî hatin Bugan nev bere işxaftan cih girtin. Li ber ve 180 sal hatin Bugan nêzîke 3 km rohatina Markaz e û diyar e Mamiş çê kirin. Nave Diyar e mamişe sıfti Kuwatan a. Kuwatan navê xwe ji Mamê Kiran da hilgirtiye. Lı deme Cumhûriyet poşnave Mamê Kiran Sapkiran bûye.

Ji ber nivîsa romî an gelê markazî an ji beri zayînê li sal 54an da gele Corduene na bun. Piste barkirine Bugan 500 sal derbasî bûne.

Gund[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Lîsteya gundan
  • Akçalar - Axcon
  • Akdemir - Pûlyone Jerî
  • Alibeyuşağı - Olîbagon
  • Armutlu - Dî Şakoke
  • Arslanbey (ereb)
  • Aşıklar - Gundê Gozan
  • Bayramgazi - Şoquliyon
  • Bölükçam - Delizê Gir
  • Cennetpınarı - Mole Ûson
  • Çamlıca - Dî Bêxça
  • Çınarlı - Teron
  • Çiçekalanı - Dî Bilikon
  • Çöçelli - Çoçalon
  • Damlatas - Bûwan/Xorikan
  • Dedepaşa (ereb) -
  • Demîrler - Damîrçon
  • Denizli - Pûlyone Jûrî
  • Doğanlı - Kîrni
  • Doğanlıkarahasan - Doxanon
  • Eğlen -
  • Eskinarlı - Narlîya Jor
  • Evri - Mizmîliye
  • Ganidağ - Ketil
  • Göçer - Torinan
  • Hanobası -
  • Harmancık -
  • Hasankoca - Dî Mamadî Ûse/Bûgan
  • İğdeli - Cimikan
  • İncirli - Deravê
  • Karaağaç - Esmepûr
  • Karahüyük - Gundî Kulxêş
  • Kelibişler - Kelan
  • Kızkapanlı - Zêtikan
  • Kizirli - Ovdilon/Kizîron
  • Kurtdere -
  • Maksutuşağı - Maxsiyon
  • Memişkahya - Di Mamiş
  • Mezraa - Mêzre
  • Narlı - Narli
  • Payamlıbağ - Dî Mûse/Musan
  • Sadakalar - Sadaqon
  • Salluuşağı - Soylon
  • Salmanıpak - Salmanî Pok
  • Sarıerik - Dî Qawon
  • Seyrantepe - Topolon
  • Sivricehüyük - Terolar
  • Soku - Mîlyanli
  • Söğütlü - Mole Bîyê
  • Şahintepe - Dî Xinto
  • Tetirlik - Taterlî
  • Tilkiler - Rîvyon
  • Turunçlu - Turûşon
  • Yarbaşı - Bekîran
  • Yeniyurt -
  • Yolboyu - Xidiran
  • Hürriyet-Maxikon
Gunde Tirkan ji kurde sunni

Göynuk, Yukarıhöcüklü, Sakarkaya, Kısık, Büyüknacar, Şeker Çiftliği, Bağdınısağır, Ulubahçe, Yumaklıcerit, Taşdemir, (Mixed Sunni Turkish and Alevi Kurdish), Yukarımülk, Aşağımülk, Sarıl, Mezere, Ufacıklı, Salmanlı, Kuzkent, Sultanlar, Keleş, Eğrice, Karagöl, Yiğitler, Akçakoyunlu, Başçeşme, Karabıyıklı, Evri 80 %, Bertizler

Kadincik Karahyuyk

Êlên Bazarcixê[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Navdarên Bazarcixê[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]