Keyaniya Yekbûyî

Keyaniya Yekbûyî ya Brîtanya Mezin û Bakurê Îrlendayê United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland
Ala Mertal
Sirûd: God Save the Queen
Paytext û bajarê mezin		London 51°30′Bk 0°7′Ra
Zimanên fermî		Inglîzî
Ziman naskirin		Skotî, skotiya Ulsterê, walesî, kornîşî, skotiya gaelî, îrlendî
Demonîm		Brîtanî (bi înglîzî: Briton, British)
Rêveberî		Keyaniya makezagonî Demokrasiya parlamentoyê
•	Keybanû	Elizabeth II
•	Serokwezîr	Boris Johnson
Pêşvebirî		Parliament
•	Meclîsa jorîn	House of Lords
•	Meclîsa jêrîn	House of Commons
Rûerd
•	Giştî	242.495 km2 (78)
•	Av (%)	1,51
Gelhe
•	2021 Texmînkirin	66.052.076 (22)
•	2011 Giştî	63.182.178
•	Tîrbûn	270,7/km2}
Dirav		Sterling (GBP)
Demjimêr		UTC
•	Havîn (DH)	+1 seet (UTC+1)
Hatûçûna ajotinê		çep
Koda telefonê		+44
ISO 3166		GB
Înternet TLD		.uk, .gb

Keyaniya Yekbûyî ya Brîtanya Mezin û Bakurê Îrlendayê, an jî Keyaniya Yekbûyî (UK) an Brîtanya (bi înglîzî: Britain), dewleteke li bakurê rojavaya Ewropayê ye. Bi şiklê keyaniya makezagonî û demokrasiya parlamentoyê tê îdarekirin. Ev dewleta giravî ji Brîtanya Mezin (Înglistan, Skotlenda, û Wales) û ji bakurê girava Îrlendayê tê meydanê (Îrlendaya Bakur).

Nexşeya topografîk

Dîrok

Keyaniya Yekbûyî dema ku Keyaniya Îngilistanê û Keyaniya Skotlendayê di 1707an de bûn yek pêk hat. Bi vî awayî Brîtanya Mezin (bi înglîzî: Great Britain) bû yek keyanî. Tenê parlamentoyeke wê hebû. Di 1801an de, Keyaniya Îrlendayê bi Brîtanya Mezin re bû yek. Vê yekê Keyaniya Yekbûyî ya Brîtanya Mezin û Îrlendayê çêkir. Giravên Brîtanya (bi înglîzî: British Isles) di bin yek parlamentoyê lêvegerekê bûn.

Piraniya Îrlendayê di 1922an de ji welêt serbixwe bû. Niha ji wê dewletê re Komara Îrlendayê tê gotin ku Bakurê Îrlendayê tê de nîne.

Berê împeratoriyeke brîtanî hebû ku navê wê Împeratoriya Brîtanyayê (bi înglîzî: British Empire) bû û împeratorîya herî mezin a dinyayê bû. Brîtanya û împeratoriya brîtanî yek ji beşdarên di herdu Şerê Cîhanê yê Yekem û Şerê Cîhanê yê Duyemîn de bûn. Di her du şeran de, Brîtanya neşikestî bû. Piştî Şerê Cîhanê yê Yekem, hin koloniyên Alman û Osmanî dane Brîtanya. Li Rojhilata Nêzîk, Filistîn (û Urdun – bi înglîzî: Transjordan) û Mezopotamya (Mandateriya Iraqê) bûn Brîtanî. Piştî Şerê Cîhanê yê Duyemîn, Împaratorîya Brîtanî dest bi perçebûnê kir. Hindistana Brîtanî (bi înglîzî: British Raj) di 1947 de serbixwe bû, û bû dabeş li Hindistan û Pakistan (û piştra jî Bangladeş).

Demografîk

Nifûsa herî mezin li London, li başûr-rojhilatê Îngilistan e. Li navenda Brîtanya Mezin (bakurê Îngilistan) gelek kes li dora Manchester û Liverpool dijîn. Li deşt Skoçyayê li dora Edinburgh û Glasgow, û li başûrê Wales li nêzê Cardiff gelheyên mezin hene. Li Îrlendaya Bakur, pir kes li rojhilat, li nêzê Belfast dijîn. Di sala 2020 de, 83,9% mirovên li Brîtanya li bajaran dijiyan.

Dîn

Ji gelê Keyaniya Yekbûyîyê 59,5% xiristiyanên ne (45% angîlîkî, 19% protestanî û 10% katolîk).^{[çavkanî hewce ye]} 4,4% jî misilman in.

Neteweyên Keyaniya Yekbûyî

Al	Welat	Paytext	Nifûs	Rûerd
	Înglistan	London	50.100.000 (84%)	120.395 km²
	Skotlenda	Edinburgh (bi gaelîka skotî: Dùn Èideann)	5.062.000 (8%)	88.782 km²
	Wales	Cardiff (bi weylsî: Caerdydd)	2.950.000 (5%)	20.779 km²
	Îrlendaya Bakur	Belfast (bi îrlendî: Béal Feirste)	1.685.000 (3%)	13.843 km²

Girêdayîbûnên Taca Brîtanî wek Guernsey û Jersey û Girava Manê ne li nava Keyaniya Yekbûyî ne, lê ew têkildarên keyana ku seroka dewleta Keyaniya Yekbûyî ye.

• 

  Keyaniya Yekbûyî

• 

  Keyaniya Îngilistan

• 

  Keyaniya Skotlenda

• 

  Keyaniya Irlandayê

• 

  Keyaniya Yekbûyî

• 

  Îngilistan

• 

  Skotlenda

• 

  Keyaniya Irlandayê

• 

  Wales

• 

  Keyaniya Yekbûyî

• 

  Îngilistan

• 

  Skotlenda

• 

  Keyaniya Irlandayê

• 

  Wales

Têkiliyên Brîtanyayê û Tirkiyeyê

Gotara bingehîn: Têkiliyên Keyaniya Yekbûyî û Tirkiyeyê

Girêdanên derve

 Li Wikimedia Commons medyayên di warê Keyaniya Yekbûyî de hene.