Kontrola otorîteyê

Kontrola otorîteyê
biguhêre - Wîkîdaneyê biguhêre

Di zanistiya pirtûkxaneyê de, kontrola otorîteyê pêvajoyek e ku agahdariya bîbliyografîk birêxistin dike, wekî di katalogên pirtûkxaneyan de bikaranîna yekane, rastnivîsîna navekî (sernav) an nasnameyek hejmarî ji bo her mijarê ye. Peyva ''otorîte'' ya di kontrola otorîte ji ramana navên mirovan, cihan, tişt û têgînên destûrdar in, ango ew bi rengek taybetî têne damezrandin. Ev sernav an nasnameyên yek-cûre bi domdarî li seranserê katalogên pelê otorîteriya têkildar têne bikar tînin û sepandin. Ji bo rêbazên din ên organîzekirina daneyan wekî girêdan û referansên xaçeyan têne sepandin. Her têketinek kontrolkirî ji hêla çarçove û karanîna wê ve di tomarekî otorîteriyê de tê diyar kirin. Ev rêxistin ji xebatkarên pirtûkxaneyê re dibe alîkar ku katalogan biparêzin û wê ji lêkolîneran re bikêrhatî bikin.

Katalog her mijarekê -wek nivîskar, mijar, rêzefîlm, an pargîdanî- nasnameyek yekta an sernavek taybetî destnîşan dikin ku paşê ji bo hemî referansên heman mijarê bi domdarî, yekta û nezelalî tê bikar anîn, ku guhertoyên ji rastnivîsîn, wergêrên cihêreng radike. navên pênûsan, an jî navdêran. Sernivîsa yekta dikare bikarhêneran bigihîne hemî agahdariya têkildar tevî mijarên têkildar an hevgirtî. Qeydên rayedar dikarin di nav databasek de werin berhev kirin û jê re pelê desthilatdariyê tê gotin, û parastin û nûvekirina van pelan û her weha "girêdanên mantiqî" bi pelên din ên di nav wan de karê pirtûkxane û katalogerên din ên agahdariyê ye. Li gorî vê yekê, kontrola otorîte mînakek peyvsaziya kontrolkirî û kontrola bîbliyografîk e.

Dema ku di teorîyê de her perçeyek agahdarî di bin kontrola otorîte de ye wek navên kesane û pargîdanî, sernavên yekreng, navên rêzan, û babetan, katalogerên pirtûkxaneyê bi gelemperî li ser navên nivîskar û sernavên xebatan disekinin. Sernavên mijarê ji Pirtûkxaneya Kongreyê fonksiyonekî wekî tomarên otorîte pêk tînin, her çend ew bi gelemperî ji hev cuda têne hesibandin. Her ku dem derbas dibe, agahdarî diguhere, hewcedariyên ji nû ve organîzekirinê peyda dike. Li gorî nêrînek, kontrola otorîte ne ji bo afirandina pergalek bêkêmasî ya bêkêmasî ye, ku belkî ew hewldanekî berdewam a ji bo şopandina van guhertinan û hewldana anîna "avahî û rêkûpêk" li peywira alîkariya bikarhêneran a peydakirina agahiyan e.