Lîtografî
Lîtografî | |
|---|---|
| |
 | |
| Dema keşf/îcadê |
|
biguhêre - Wîkîdaneyê biguhêre | |
.jpg)
Çapberî, lîtografî yan jî lîtografya (ji yewnaniya kevnare: λίθος, líthos, "kevir, ber, berd" û γράφω, gráfo, "nivîsandin")[1] rêbazeke planografî ya çapkirinê ye ku bi eslê xwe li ser lihevneketina rûn û avê ye.[2] Çapkirin ji kevirekî (kevirê lîtografîk, berê lîtografîk) an jî ji lewheyeke metalî ya bi rûyekî şimşat e. Ew di sala 1796an de ji hêla nivîskar û lîstikvanê alman Alois Senefelder ve hate îcadkirin û di destpêkê de bi piranî ji bo nexşeyan û partîsyonên muzîkê hate bikaranîn.[3][4] Lîtografî dikare ji bo çapkirina nivîs an wêneyan li ser kaxez an materyalek din a maqûl were bikar anîn.[5] Lîtograf tiştek e ku ji hêla lîtografiyê ve tê çapkirin, lê ev têgîn tenê ji bo çapên hunerên xweşik û hin cûreyên çapkirî yên din, bi piranî kevntir, tê bikaranîn, ne ji bo yên ku ji hêla lîtografiya bazirganî ya nûjen ve têne çêkirin.
Di eslê xwe de, wêneyê ku dihat çapkirin bi madeyek bezdar wek rûn, don an mûm li ser rûyê lewheyeke kevirê ê rast û şimşat dihat kişandin. Dûv re kevir bi têkela asîda qels û enîştê rebî (etch) hesikandin ku ew perçeyên rûyê kevir ên ku ji hêla rûn ve nehatine parastin bêtir hîdrofîlî dikir (av dikişand). Ji bo çapkirinê pêşî kevir şil dikirin. Av, tenê bi cihên benîştkirî ve digirt, wan hê bêtir
Di lîtografîya bazirganî ya nûjen de, wêne wekî polîmer rûkeşa dirûvkirî ya guhaztî an jî çêkirî ya li ser plastîkek livîner an jî plaqeyek hesin. Peleyên çi kevir an jî metal, dikarin bi pêvajoyeke fotografî ve werin afirandin, rêbazek ku dibe ku wekî "fotolîtografî" were binavkirin (her çend ev peyv bi gelemperî pêvajoyek hilberîna mîkroelektronîkî ya nezelal bi heman rengî vedibêje).[6][7] Çapkirina offset an lîtografiya offset pêşketina lîtografiyê ye ku tê de hibir bi lewheyek an silîndîrek ji plaqeyê derbasê kaxiz dibe, ne bi têkiliya rasterast a herduyan. Ev teknîk kaxezê zuwa dihêle û rê dide xebata bi tevahî otomatîkî ya bilez. Ew bi piranî şûna lîtografiya kevneşopî ji bo çapkirina cildên navîn û bilind girtiye: ji salên 1960an vir ve, pir pirtûk û kovar, nemaze dema ku bi rengîn têne xuyangkirin, bi lîtografiya offset ji lewheyên metal ên ku bi wênekêşî hatine çêkirin têne çapkirin.
Wekî teknolojiyeke çapkirinê, lîtografî ji çapkirina intaglio (gravur, asîdnivîs) cûda ye, ku tê de lewheyek tê kolandik, neqişandin, an jî tê xêzkirin da ku qulikên ku di nav xwe de mîhenga çapkirinê bigire; û çapkirina blokên dar an çapkirina tîpan, ku li ser rûyên bilindkirî yên tîpan an wêneyan mîkrok tê sepandin.
Galerî
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]-
Çapber
Çavkanî
[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]- ^ Brooks, Frederick Vincent (1911). "Şablon:Cite wikisource/make link". Bi Chisholm, Hugh (edîtor). Encyclopædia Britannica (bi îngilîzî). Cild 16 (Çapa 11em). Cambridge University Press. rr. 785–789.
- ^ Weaver, Peter. (1964) The Technique of Lithography. London: B.T. Batsford, p. 49.
- ^ Meggs, Philip B. A History of Graphic Design. (1998) John Wiley & Sons, Inc. p 146, ISBN 0-471-29198-6.
- ^ Carter, Rob, Ben Day, Philip Meggs. Typographic Design: Form and Communication, Third Edition. (2002) John Wiley & Sons, Inc. p. 11.
- ^ Pennel ER, edîtor (1915). Lithography and Lithographers. London: T. Fisher Unwin Publisher.
- ^ Hannavy, John. editor. Encyclopedia of nineteenth-century photography: A-I, index, Volume 1. Taylor & Francis (2008). ISBN 9780415972352ISBN 9780415972352. page 865.
- ^ Mansuripur, Masud. Classical Optics and Its Applications. Cambridge University Press (2002) ISBN 9780521804998ISBN 9780521804998. page 416
