Mandaya Brîtanî ya Iraqê

Mesopotamia
Mandaya Brîtanî ya Iraqê; Mesopotamia
Ala	Mertal
	Sirûd: As-Salam al-Malaki ;
	Mandaya Brîtanî ya Iraqê li ser nexşeyê;
Paytext	Bexda ; ; 33°20'Bk, 44°23'Rh
Zimanên fermî	zimanê erebî; zimanê inglîzî ;
Zimanên tên bikaranîn	erebiya mezopotamî; Assyrian Neo-Aramaic; zimanê kurdî; zimanê farisî; Judeo-Iraqi Arabic ;
Rêveberî	padîşahiya destûrî (1921–)
Avakirin

Mandaya Brîtanî ya Iraqê, Keyaniya Iraqê di bin Rêveberiya Brîtanî de (bi inglîzî: Kingdom of Iraq under British Administration, bi erebî: الانتداب البريطاني على العراق, lat. al-Intidab al-Brīṭānī ʿalā l-ʿIrāq), an jî Mandaya Iraqê (bi inglîzî: Mandatory Iraq), di sala 1921ê de, piştî şoreşa Iraqê a 1920an li dijî Mandaya Mesopotamyayê û bi Peymana Inglîzî û Iraqî ya sala 1922an û 1924an de ji hêla Keyaniya Yekbûyî ve ji komela miletan re ji bo cîbicîkirina rola wekî Hêza Mecburî hate pejirandin.^[1]^[2]

Feysel îbn Huseyn ku di adara 1920an de li Şamê ji aliyê Kongreya Neteweyî ya Sûriyê ve wek keyîtiyê Sûriyê hatibû îlankirin, di tîrmeha heman salê de ji aliyê fransiyan ve hat derxistin. Paşê Feysel ji hêla Brîtanyayê ve axa Iraqê hate dayîn, da ku ew wekî keyîtî hikum bike, digel Hêza Hewayî ya Keyaniya Brîtanî hin kontrola leşkerî girtibû, lê de facto, ev erd heya sala 1932an di bin rêveberiya Brîtanya de maye.^[3]

Hikûmeta sivîl ya Iraqa piştî şer bi eslê xwe ji hêla Komîserê Bilind, Sir Percy Cox û cîgirê wî Kolonel Arnold Wilson ve hate birêvebirin. Tolhildanên brîtanî yên piştî girtin û kuştina efserekî brîtanî li Necefê nekarî aramiyê vegerîne. Dagirkerên înglizî bi xurtbûna neteweperestan re rû bi rû man, ku li dijî desthilatdariya îngliziyan li ber xwe didin. Li başûrê Kurdistanê rêvebiriya Îngîlîz hê ava nebû.

Serxwebûn

Binêre herwiha: Keyaniya Iraqê

Di 3ê cotmeha 1932an de mîrektiya Heşimî ya Iraqê bû dewleteke serbixwe. Welat ji ve demê ji aliyê Heşimiyan ve hat birêvebirin ku heya sala 1958an dom kir. Lêbelê, Brîtanya bingehên xwe yên leşkerî li Iraqê parast û bandora Brîtanya piştî serxwebûnê bû sedema bêîstiqrariyê ji bo keyîtiyê. Berî hilweşîna padîşahiyê di sala 1958an de, rêze derbeyan di salên 1936 û 1941an de pêk hatin. Piştî vê dawîyê demek kurt dagîrkeriya Brîtanyayê hat.^[4]

Çavkanî

^ Wright, Quincy. "The Government of Iraq". The American Political Science Review, vol. 20, no. 4, 1926, pp. 743–769. JSTOR, www.jstor.org/stable/1945423. Accessed 21 January 2020
^ Belgeyên fermî li vir binerê (înglizî)
^ Ethnicity, State Formation, and Conscription in Postcolonial Iraq: The Case of the Yazidi Kurds of Jabal Sinjar. JSTOR [1]
^ Fattah, Hala and Frank Caso. "British Occupation and the Iraqi Monarchy (1914–1958).” In A Brief History of Iraq. Facts on File, 2008.

[1] Wright, Quincy. "The Government of Iraq". The American Political Science Review, vol. 20, no. 4, 1926, pp. 743–769. JSTOR, www.jstor.org/stable/1945423. Accessed 21 January 2020

[2] Belgeyên fermî li vir binerê (înglizî)

[3] Ethnicity, State Formation, and Conscription in Postcolonial Iraq: The Case of the Yazidi Kurds of Jabal Sinjar. JSTOR [1]

[4] Fattah, Hala and Frank Caso. "British Occupation and the Iraqi Monarchy (1914–1958).” In A Brief History of Iraq. Facts on File, 2008.

[1]

[2]

[3]

[4]