Orşelîm
| Orşelîm | |
|---|---|
 | |
|
Bernavk: Ir ha-Kodesh (Bajarê Pîroz), Bayt al-Maqdis (Mala Pîrozî), Bait-ul-Muqaddas[1] | |
| Koordînat: 31°47′Bk 35°13′Rh / 31.783°Bk 35.217°Rh | |
| Welat | Filistîn (herêm) |
| Rêveberî |
 Îsrael |
| Îdîakirin | Filistîn û Îsraêl |
| Navçe | Navçeyên Orşelîmê |
| Wîlayet | Wîlayetên Orşelîmê |
| Gihon Spring | 4500 BZ |
| Bajarê Dawidê | 1010 BZ |
| Sûrên bajarê kevn | 1541 |
| Şerê Orşelîmê | 18'ê Pûşperê 1948 |
| Jinûve Yekbûn | 7'ê Pûşperê 1967 |
| Qanûna Orşelîmê | 30'ê Tîrmehê 1980 |
| Rêvebir | |
| • Cure | Encûmena Şaredariyê |
| • Kargêrî | Şaredariya Orşelîmê |
| • Şaredar | Nir Barkat |
| • Şaredarê Filistînê | Zaki al-Ghul |
| Rûerd | |
| • Giştî | 125.156 dunams (125,156 km2 or 48,323 sq mi) |
| • Metro | 652.000 dunams (652 km2 or 252 sq mi) |
| • Bilindahî | 754 m (2474 ft) |
| Demonîm | Orşelîmî |
| Etnîkî (2016)[2] | |
| • Cihû | 64% |
| • Ereb | 35% |
| Dem | +2 (UTC+3) |
| Koda postayê | 9XXXXXX |
| Koda telefonê | +972-2 |
| Malper | jerusalem.muni.il |
Orşelîm yan Quds (bi îbranî: יְרוּשָׁלַיִם, lat. Yerushaláyim; bi erebî: القُدس, lat. al-Quds; bi zimanê misrî yê kevin Ruşalimum, bi zimanê asûriyan ê kevin Urusalim an jî Urisalimmu; bi zimanê yewnanî ê kevin Hiyerosolyma [çavkanî pêwîst e]) bajarrekî dîrokî li Filistînê ye. Hem Filistîn û hem jî Îsraîl îdia dikin ku Quds paytextê wan e.
Di dema Îbrahîm de Melkîsedek li Orşelîmê padîşah û kahîn bû (Destpêkirin 14:18).
Wek ku ji "Nameyên el-Amarnayê" kifş dibe [çavkanî pêwîst e], Orşelîm di sedsaliya 14'an berî zayînê de, di destê misriyan de bû.
Piştî misriyan û heta dema Dawid padîşah, bajar di destê yêbûsiyan de ma[çavkanî pêwîst e]. Di sala 1000 berî zayînê Dawid Orşelîm vegirt (Samûêl II, 5:6-10) û kir peytexta xwe û kurên xwe. Ev wilo ma heta ku 587 berî zatînê padîşahê babîloniyan Nebûkadnesar êrîşî Orşelîmê kir û bajar ket destê wî.
537 berî zayînê padîşahê farisan Kîros destûr da cihûyan ku ji Babîlê vegerin cihê xwe û peytexta xwe dîsa ava bikin.
Di sala 70'ê berî zayînê serleşkerê romayî Tîtus bi artêşa xwe ve Orşelîm vegirt, şûreyên bajêr hilweşandin û gelek xanî jî xera kirin.
Di serîhildana Bar Koxba de (132 piştî zayînê) ordiya romayiyan careke din ket Orşelîmê û hemû cihû hatin sirgûnkirin; hingê romayiyan jî navê bajêr danî Eliya Kapîtolîna[çavkanî pêwîst e]. Bi vê yekê dixwestin ji pûtekî wan ê bi navê "Yûpiter Kapîtolînus" re hurmetê bikin.
638 piştî zayînê misilman ketin Orşelîmê û navê bajêr kirin Quds, yanî "pîroz"[çavkanî pêwîst e].
[biguherîne | çavkaniyê biguherîne]
Bawermendên mesîhî û misilman bajar wekî "Bajarê Pîroz" (bi îngilîzî: the Holy City), "Qudsa Pîroz" û "Qudsa Şerîf" (Kudüs-i Şerif, Quds ash-Sharif) bi nav dikin.
Galerî[biguherîne | çavkaniyê biguherîne]
Mertala Orşelîmê
Alaya bajarê Orşelîmê
Dîwarê rojava yê Orşelîmê
Çavkanî[biguherîne | çavkaniyê biguherîne]
- ↑ "Baitul Muqaddas". Book Home. 1 January 2007 – bi rêya Google Books.
- ↑ "Facts and Figures". jerusalem.muni.il.
