Proto-dewlet

Ji Wîkîpediya, ensîklopediya azad.
Nexşeya Rojhilata Navîn nîşandana herêmên bin kontrola DAÎŞ'ê ya di gulan 2015an de: gelek bajarên mezin ên bakurê Sûrî û Îraqê korîdorên wan ve girêdayî ye.
Herêmên ji aliyê DAÎŞ'ê ve tê kontrolkirin, gelek caran wek "proto-dewlet" tê gotin, di gulan 2015

Proto-dewlet (ji yewnaniya kevn: πρωτο- prōto-, "yekem"), wekî kêm-dewlet jî tê zanîn, (ji latînî: quasi-, "hema hema"),[1] yekîtiyek siyasî ye ku dewletek serbixweyek sazûmanî an xweseriya xweserî ye.[2] Têkoşîna di sala 2014'an de derketiye holê, nirxandinekî wekî ji bo Dewleta Îslamî ya Iraq û Şamê (DAÎŞ) destnîşan kir.[1][3]

Dîroka rastîn ya "proto-dewletê" li ser çarçoveya di wêjeya polîtîk ve tê bikaranîn. Wek nimûne, ew ji alîyê hinek pisporên nûjen têne bikaranîn ku ji hêla kolonyayên xweserparêzî û rexnegiran re diyar kirin ku forma xaniyê xwe bikar anîn, lê beşên parçeyek berbiçav ên Îngilîzîya Brîtanî dimînin û yekem li ser îdareya metropolê ye.[4] Wekî din, Komarên Yekîtiya Sovyetê, ku yekîtiyên îdarî yên bi neyekên neteweyên xwe ve temsîl dikin û pêşkêş dikin jî wekî dewletên proto têne gotin. Bi vî awayî dewletên proto wek Serhildana Tuaregê 2012,[5] di navbera Komara Serbistan û Bosniya û Herzegovîna ve di dema Şerê Bosnayê û Azawadê re tê gotin. Dewleta Îslamî ya Îraq û Şamê jî pir mezin e, ku nimûneyeke wekî proto-dewleta nûjen e.[6][1][7][8]

Çavkanî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

  1. ^ a b c "How the Islamic State Declared War on the World". Foreign Policy. Roja gihiştinê 20 tîrmeh 2016.
  2. ^ Hahn, Gordon (2002). Russia's Revolution from Above, 1985-2000: Reform, Transition, and Revolution in the Fall of the Soviet Communist Regime. New Brunswick: Transaction Publishers. r. 527. ISBN 978-0765800497.
  3. ^ Yeşiltaş, Murat; Kardaş, Tuncay (6 tîrmeh 2017). Non-State Armed Actors in the Middle East: Geopolitics, Ideology, and Strategy (bi îngilîzî). Springer. ISBN 9783319552873.
  4. ^ Griffiths, Ryan (2016). Age of Secession: The International and Domestic Determinants of State Birth. Cambridge: Cambridge University Press. rr. 85–102, 213–242. ISBN 978-1107161627.
  5. ^ Alvarado, David (gulan 2012). "Independent Azawad: Tuaregs, Jihadists, and an Uncertain Future for Mali" (PDF). Barcelona: Barcelona Center for International Affairs. Ji orîjînalê (PDF) di 25 adar 2017 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 25 adar 2017.
  6. ^ Lia, Brynjar. "Understanding Jihadi Proto-States". Perspectives on Terrorism (bi îngilîzî). 9 (4). ISSN 2334-3745. Ji orîjînalê di 31 çiriya pêşîn 2019 de hat arşîvkirin. Roja gihiştinê 22 çiriya pêşîn 2017.
  7. ^ "The caliphate cracks". The Economist. ISSN 0013-0613. Roja gihiştinê 20 tîrmeh 2016.
  8. ^ "The Islamic State: More than a Terrorist Group?". E-International Relations. Roja gihiştinê 20 tîrmeh 2016.