Quzêrîb

Ji Wîkîpediya, ensîklopediya azad.
Quzêrîb
Gund
Yazır
Qunzêrîb (2011)
Quzêrîb li ser nexşeya Tirkiye nîşan dide
Quzêrîb
Quzêrîb
Koordînat: 37°38′42″Bk 40°47′11″Rh / 37.64500°Bk 40.78639°Rh / 37.64500; 40.78639
WelatBakurê Kurdistanê
DewletTirkiye
ParêzgehMêrdîn
NavçeStewr
NahiyeEwîna, Stewr
Bilindahî
830 m (2720 ft)
Nifûs
 (2008)
374[1]
Demonîmquzêrîbî, qunzêrîbî
Koda postayê
47860
Koda telefonê0482
Map
biguhêreBelge

Quzêrîb (navê wê yê kevn di qeydên osmanî de Quhêrîb an Qohêrîp bû, 1928: قونيريب "Konérip" (Qonêrîp)[2] 1946: Kuzeyrip[3], bi tirkî: Yazır ), gundekî Stewrê yê ku navçeyek Mêrdîn e. Berê gundekî Diyarbekrê bû. Him li ser weadên Mala Qawakan yê Stewrî ku alîgirên Îsmet Paşa bûn û talibê ray(deng)ên gundiyan bûn û him jî ji ber ku di çiya re Stewrê ji bajarên din nêztir bû, gund, wek Rêzgundên xwe Dêrîş, Cirzê û Çilstûnê di encama plebîsîteke berî nuha 50-60 sal de xwe bi Stewrê ve grêda ye. Lê tu fêde û xêr û xizmet ji Stewrê nedîtiye; lewra heyta sala 2005an jî bê av mabû. Gund ji zemaniyan heyta vê dîrokê jî divêtiya xwe ya avê ji ava berf û baranê ku çile û buharan di çahlan de dihat hilanîn bicî dianî.

Dîrok[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Ecaca Qunzêrîb

Navê xwe ji 170 zêrîbên ku ji çiyê diherikin û li gund dicivin stendiye. Ji ber ku van zêrîban li vir dicivin gund bi Qun-zêrîb hatiye binavkirin.

Gundekî gelek kevn û dîrokî ye. Li ser kurr (qelaç)ekî bi drêjahî hatiye avakirin û li binê wê bi sedan şikeft he ne ku nuha bi granî giş wek axur û kadîn tên bikaranîn.

Di sala 1994an de ji alî hêzên dewletê ve hate valakirin. Di sala 2002an gund ji bicîbûnê re hate vekirin niştecih vegeriyan gundê xwe.

Di dema osmaniyan de nêvî di bin hîmayeya Ehmed Axayê Ewînî de, nêvî jî dibin a Husên Axayê Qoxiyî de bû.

Erdnîgarî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Pizîlaqek ji Çiyayê Quzêrîb

Di tixûbê Bismil û Stewrê de ye. Li derdora wê gundên Cirzê, Dêrîş, Gundikê Pîrê, Girê Izêr û Gundikê Hemo he ye. Aliyekî wê çiya, aliyekî wê jî deşt e. Zivistanê gund ji ber ku li ber çiya ye bi berf û baran û sar e. Carinan rêya gund dihê birîn ji ber pirr barîna berfê yan jî baranê. Havînê li gund roj germ û bi kelqij derbas dibin, lê şev hênik in. Li gund di şevên havînê de razana li ser xaniyan kêfek cuda ye.

Mehlên gund[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Mehla Rûta (Kurra Rûta), Mehla Resûlkê, Mehla Şexo...

Herêmên gund[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Pala Derikê, Aşkê Cina, Cirdê Kesko, Cirdê Hevşiya, Giyarê Xelîloka, Gola Xetiko, Rabetîn, Erdê Înter, Çala Bedirka, Mîrê Ereb, Newalka, Dara Bûbo, Darikê Melê, Hejîra Reş, Newala Simaqan, Hejîra Nordo, Guhera Mehmê Hedo, Şikefta Aliya, Şikefta Mendikê, Şikefta Hisî, Şikefta Topo, Guherê Dimiliya, Newala Çala, Gola Kelem, Şikeftên Cemo, Erdê Rewdê, Kurra Rûta, Kurra Sînka, Kurra Ortê, Kurra Çeloguriya (Qerhêtiyan), Gakêviyê, Nezarê Reş, Ziyaretka Kerro, Şikefta Mêzesorê, Bêrimkê Elo, Kendalê Sor...

Dahl û giha[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Dahl û gihayên ku li gund û derdoran wê şên dihên ev in: berû, guvîj, behîv, hejîr, tehû, trîreşk; pizîlaqa bizinan, pizîlaqa miyan, pizîlaka kûçikan, teqînok, xelîlok, xerdel, gangulok, nîsanok, botav, bojna, gihabîbo, gonîkirrkorr, dûberxok, serspîk, pîvok, movik, solyasik, doberankerbeş, devreş, spilok, cedas, genimok, zîwan, xwurên, helawa keran, qabqabiktahlî, kereng, kulîlka bûk û zavê, perîtok, kerbeşa çavbelek, gûriz, pepikê kewê, pîrqelaçk, gîhakê sêvo, xilindor, kulîlka bûk û xwesiyê, xiyarok, derzîdank, baqilên ga, baqilên xatûnî, bakilên maran, baqilên hespan, baqilên psîkan, baqilên keran, nokreşk, kuncî, dermanreşk, cihok, indeko, nefel, kereng, qîvar û gelekî din.

Aboriya gund[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Ji Quzêrîbê

Aboriya gund bi çandinî, xwedîkirina heywanan (yên wek çêlek, mî, berx, bizin, hesp, qantir û ker) û frotina çilo, hejîr û trî ye. Ciyê trî û esirandina wî ya payîzâ li ser mahseran wek ritûelekê grîng e. Di sala 2009an de li gund kooperatîvek jî vebûye.

Çand û huner[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Lîstikên gund[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Ji aliyê Dengiza

Xarmenaj; dar û pil; kab û pere, birrê; heftok; çakûç û herî; gok; morik, Kerikê kerajotî, Husomeyn, Destmalê, Bizina Kejo, Holê, leyistina hêkan û her cejna remezanê û cejna qurbanê bi Dêrîşiyan re li derdora Pala Dêrikê şerkirina bi keviran.

Hobiyên gund[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Seyda (Nêçîr) kewan û keroşkan û xwedikirina kewan. Kew di çanda gund de ciyekî giring digirin.

Malbatên Quzêrîbê[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Malbatên ku ji vî gundî ne yan jî ji vî gundî belav bûne: malbata Resûlkê, malbata Şêxo,malbata Pîrê, malbata Rûta (Necîmoxliyên Dêrikî); malbata Çelogurrî (li kerhêta û Xerebazinê dijîn); Sînkî (nuha li Dêrîş, Kelêya Pozreş û li beriya Mêrdînê dijîn); malbata Hesen Bajarî (li Tepêya baravan dijîn);Malbata Avşaran (li Qoruxçî dijîn).

Galerî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

  • Gundê Quzêrîbê, ji aliyê Cirzê
    Gundê Quzêrîbê, ji aliyê Cirzê
  • Mehla Şêxo, ji aliyê Dêrîşê
    Mehla Şêxo, ji aliyê Dêrîşê
  • Ji Quzêrîbê jiyana rojane
    Ji Quzêrîbê jiyana rojane
  • Şivanê quzêrîbî
    Şivanê quzêrîbî
  • Panoramîk
    Panoramîk

Çavkanî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

  1. ^ tuik
  2. ^ Son Teşkilat-ı Mülkiyede Köylerimizin Adları. İstanbul: Hilal Matbaası, T. C. Dahiliye Vekaleti Nüfus Müdiriyet-i Umumiyesi Neşriyatından. 1928.
  3. ^ Türkiye'de Meskûn Yerler Kılavuzu I-II. Başbakanlık Devlet Matbaası, Ankara, 1946.
Ji "https://ku.wikipedia.org/w/index.php?title=Quzêrîb&oldid=1652464" hatiye standin.