Rêzedîroka Kurdistanê

BÛYER Û HEJMAR:

Rûerd

(Herêmên Kurdan) li gor. 400 000 km²

Gelhe

• li gor. 52 000 000 Kurd
• li gor. 27 000 000 li Bakurê Kurdistanê
• li gor. 8 500 000 li Başûrê Kurdistanê
• li gor. 9 150 000 li Rojhilata Kurdistanê
• li gor. 7 800 000 li Rojavaya Kurdistanê

Paytext

• Amed
• Hewlêr
• Qamişlo
• Mehabad

Ziman:

Bi pênc zaravayên kurdî:

• Kurmancî
• Soranî
• Zazakî
• Goranî

Dîn

Baweriya ola li Kurdistanê bi pirrengî hene û ev jî ev in:

• Îslam
• Êzidî
• Cihû
• Xiristiyan

Dîrok

• 426 BZ.–355 BZ. · nivîskarê yewnanî Ksenofon behsa gelê "Karduchi" (Kurd?) dike.
• 114–117 · tevahiya Kurdistanê bi kurtî dikeve bin Împeratoriya Romê, qada fireh ber bi rojhilat ve ji bo ziman tên terikandin.
• 395 · di belavbûna Împeratoriya Romê de herêma Rojavayê Kurdistanê tê ser Împeratoriya Rojhilatê Romê (Bîzans), Rojhilatê Kurdistanê dikeve bin kontrola Sasaniyên Farisî.
• 642 · tevahiya Kurdistanê dikeve bin Xelîfeta Îslamê.
• 9. sedsal. · Kurdistan dikeve bin kontrola Ebasî.
• 11. sedsal. · Kurd gelek fermanrewa yên serbixwe ava dikin.
• 1054–1067 · Bi ser ketina ji aliyê Selçûkî.
• 1242 · Dagirkirina Mongolan, Kurdistan perçeyek Împeratoriya Mongolan dibe.
• 1260 · Nevîyê Hulagûyên Mongol Cengîz Xan, ji bo Îlxan ava diyarî Împeratoriya Hulagûyan, ku Kurdistana îro, Gurcistan, Ermenistan, Azerbaycan, Iraq, Îran, Pakistan û Tirkmenistan tê de ye dike.
• 16. sedsal. · Kurdistan dikeve bin Împeratoriya Osmanî.
• 1914–1918 · Şerê Cîhanî yê Yekem, Împeratoriya Osmanî û hevpeymanên wê tasdîq ne.
• 01.01.1920 · Peyam di nav hêzeke Peymana Versayê, ku ji Împeratoriya Osmanî daket ser dewleteke sist û dubendî, dema ku herêmên Kurdistanê li ser pênc perçeyan cuda dibe.
• 10.08.1920 · Peymana Sevrê, divê dewleteke sist a Osmanî zêdetir xaka ji bo Yewnanistan û Ermenistanê û wek DYA jî dewleteke Kurd ya serbixwe de peymana di sala 1923'an de tenê qismî wek de facto betalkirin.
• 1925 · Serhildana gelê Kurd li Tirkiyeyê.
• 1937 · Serhildana gelê Kurd li Tirkiyeyê.
• 1946 · Danezana "Komara Kurdistanê" li Mehebadê (Rojhilata Kurdistanê)
• 1947 · Hêzên Îranê dawî ya "Komara Kurdistanê" anî.
• 1958 · Serhildana gelê Kurd li Iraqê.
• 1970–1974 · Kurd rewşekî nîv-xweserî ji Iraqê girtin.
• 1974 · Partiya Bees a Iraqê siyaseta xwe diguhere, û Kurdan li pey Iraqê hedef dihêle.
• 1975–1977 · Serhildana gelê Kurd li Iraqê.
• 1978 · Avakirina PKK (Partiya Karkerên Kurdistanê), Şerê gerîla li dijî hikûmeta navendî ya Tirkîyê.
• 1988 · Iraqê bi girseyî li dijî Kurdan firîyan.
• 1991 · Şerê Kendavê, Serhildana gelê Kurd li Iraqê, Tepeserkirina destê hêzên Iraqê, Neteweyên Yekgirtî saz dike ku herêmeke parastinê ji bo Kurdên li bakurê Iraqê dewleteke kurd a de facto li her sê parêzgehên bakurê Iraqê bên afirandin.
• 1993 · Di pevçûnên di navbera Kurdan û Iraqê de behsa Dewleta Kurd heye.
• 1995 · Tirkiye demekî ji bo afirandina dewleta kurd li bakurê Iraqê meşiyan.