Sîbîrya
Sîbîrya
| |
---|---|
![]() | |
Sîbîrya li ser nexşeyê![]() | |
Koordînat: 60°0'Bk, 105°0'Rh | |
Parzemîn | Ewrasya ![]() |
Dûgel | ![]() |
Rûerd | |
• Giştî | |
biguhêre - Wîkîdaneyê biguhêre![]() |

Sîbîrya, Sibîrya an jî Sibîr[1] (bi rûsî: Сибирь, Sibir, tê wateya Welata Xewî) welata navçayên Rûsyayê li ser parzemîna Asyayê dikeve ye. Ew li rojava bi Ural, bakur Okyanûsa Arktîk, rojhelat Pasîfîk û başûr jî Çîn, Mongolya û Qezexstan tê sînorkirin. Ew li sêyan du xakên Rûsyayê di welata Sîbîrya de dimên û bi tunî nêzî 9,6 milon km² digire. Ew erdnîgarî wek Sîbîryaya Rojhelat, Sîbîryaya Bakur, Sîbîryaya Navîn û Sîbîryaya Başûr tê parvekirin.
Erdnîgarî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Sînorên Sîbîryayê bi vebirî hat diyar nekirin e.
Di zimanê mongolî de Sîbîrya tê manê welatê razî.
Ew rojhelat-rojavayî de di Ûral de heta Pasîfîk 7.000 km dirêj dibe. Li bakur başûrî jî ew Okyanûsa Arktîk de heta Qezexstan, Mongolya û Çin 3.500 km dajo.
Rûbarên mezin û golên Sîbîryayê[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Çemên ku tê dikevin deryaya Cemsera Bakur (li bakurê)[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
- Ob û milên wî: Aley, Çariş, Çulim (dirêjbûna wî 1.799 km ye), Ket, Vasyugan, Îrtiş (dirêjbûna wî 4.248 km ye; milê wî çemê Tobolê 1.591 km ye), Sosva, Nadim...
- Yenîsey tala Okyanûsa Arktîk dibe û milên wî ev in: Angara, Tungusa Jor, Tungusa Jêr, Kureyka...
- Lena tala Okyanûsa Arktîk dibe û milên wî: Vîtîm, Olyokma, Aldan, Vîlyuy...
- Kolima tala Okyanûsa Arktîk dibe û milên wî wek Îndîgîrka...
Çemên ku tê dikeve deryaya Oxotskê (li rojhilatê)[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
- Amur 2.824 km dirêj e û bi dirêjahiya sînora di navbera Çîn û Rusya de diherike û milên wî wek Zeya, Ussurî...
Siruşt[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Siruşta Sîbîrya siruşteke gelek ciyawazî ye. Ew germahî havîne heta +40 °C bilind dibe, lê zivistanî jî heta -67 °C dikeve. Pir caran ew 9 mehan di bin berfê de dime.
Çavkanî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
- ↑ Î.O. Farîzov (1959)
Girêdan[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
- Wêne û Nexşeyên Sîbîrya Girêdana arşîvê 2006-06-13 li ser Wayback Machine (SWR)
- Sîbîrya Girêdana arşîvê 2016-01-29 li ser Wayback Machine