Simbil (riwek)

Simbil
	Simbileke li bakurê Kurdistanê
Dabeşandina zanistî
Cîhan:	Plantae
Filûm:	Magnoliophyta (Riwekên kulîlkdar)
Kom:	Asparagales
Famîle:	Hyacinthaceae Famîleya simbilan
Cins:	Simbil; L. Hyacinthus litwinowii; Hyacinthus orientalis; Hyacinthus transcaspicus

Simbil an jî Sumbil riwekeke tovê wê mîna pîvaza ye. Simbil berê mîna cinsê Famîleya leylankan dihate naskirin lê niha wek famîleya simbilan de tê binavkirin. Cins bi giranî li herêma rojhilata Deryaya Navîn ji Bakurê Kurdistanê heya bakurê Îsraêlê şîn dibe.

Danasîn

Simbil ji koka xwe yê pîvazê şîn dibe ku her pîvaz li dora çar an şeş pelên bêdiran ên teng û yek an sê desteyên kulîlkan yan jî çîçekên kulîlkan çêdike. Simbileke ji 15 heya 20 santîmêtreyê mezin dibe.^[1]

Cureyên simbilê

Sê cureyên cinsê simbilê hene:

Hyacinthus litwinowii - bakur-rojhilatê Îranê û başûrê Tirkmenistanê
Hyacinthus orientalis - Iraq, sinora Sûrî-Libnanê, Îsraêl û li Kurdistanê
Hyacinthus transcaspicus - bakur-rojhilatê Îranê û başûrê Tirkmenistanê

Toksîkî

Ampûlên ku nayê xwarin asîda oxalîk hene û dibe ku bibe sedema acizbûna çerm. Destikên parastinê têne pêşniyar kirin.^[2]

Ji hin endamên binemalbata riwekan Scilloideae bi gelemperî jê re dibêjin gewr lê endamên cinsê Hyacinthus ne û tê xwarin; mînakek hûsûla taslê ye, ku beşek ji xwarinên hin welatên Deryaya Navîn e.^[3]

Çavkanî

^ Beckett, K., edîtor (1993), Encyclopaedia of Alpines : Volume 1 (A–K), Pershore, UK: AGS Publications, ISBN 978-0-900048-61-6 pp. 656–657.
^ "Home Forcing of Hyacinths", North Carolina State University Horticulture Information, ji orîjînalê di 4 nîsan 2013 de hat arşîvkirin, roja gihiştinê 20 adar 2013
^ "Traditional Foods of Puglia Italy-Cooking Lampascioni Hyacinth Bulbs". Italian Connection (bi îngilîziya amerîkî). 27 nîsan 2010. Roja gihiştinê 27 hezîran 2024.

Girêdanên derve

Ferhenga Enstîtuya Kurdî ya Stenbolê , Zana Farqînî
Agahî di derbarê Famîleya simbilan de (bi îngilîzî) ^{Girêdana arşîvê 2011-05-22 li ser Wayback Machine}

[1] Beckett, K., edîtor (1993), Encyclopaedia of Alpines : Volume 1 (A–K), Pershore, UK: AGS Publications, ISBN 978-0-900048-61-6 pp. 656–657.

[2] "Home Forcing of Hyacinths", North Carolina State University Horticulture Information, ji orîjînalê di 4 nîsan 2013 de hat arşîvkirin, roja gihiştinê 20 adar 2013

[3] "Traditional Foods of Puglia Italy-Cooking Lampascioni Hyacinth Bulbs". Italian Connection (bi îngilîziya amerîkî). 27 nîsan 2010. Roja gihiştinê 27 hezîran 2024.

[1]

[2]

[3]