Slovenya

Girêdanan biguhêre
Ji Wîkîpediya, ensîklopediya azad.
Republika Slovenija
Slovenya
Ala Nîşan
(Ala) (Nîşan)
Sirûda netewî: 7th stanza of Zdravljica
Zimanên fermî Slovenî


Paytext Ljubljana
Sîstema siyasî
 - Serokdewlet
 - Serokwezîr 		Borut Pahor
Janez Janša
Rûerd
 - Giştî
20.273 km2
Gelhe
 - Giştî
 - Berbelavî
2.023.358 (2008) kes
99.6 kes/km2


Dirav Ewro (EUR)
Dem UTC+1
Nîşana înternetê .si
Koda telefonê +386

Slovenya welateke li Ewropa ye. Serbajarê Slovenyayê Ljubljana ye.

Li rojava bi Îtalyayê, li bakur Awistirya, li bakur-rojhilatê Mecaristan, li başûrrojhilat bi Kroatya û li başûrrojavayê bi Deryaya Adriyatîkê re sînordar e.[1] Slovenya bi piranî çiyayî û daristanî ye, [2] 20,271 kîlometre çargoşe (7,827 mîl çargoşe) ye, û nifûsa wê 2,1 mîlyon (2,108,708 kes) ye.[3] Sloven ji %80ê nifûsa welêt pêk tînin.[4] Slovenî, zimanê Slaviya Başûr, zimanê fermî ye.[5] Slovenya xwedan avhewaya parzemînê ya bi piranî nerm e, [6] ji bilî Peravên Slovenya û Alpên Julian. Avhewayek bin-spî digihîje ber dirêjahiya bakur ên Alpên Dînarîk ên ku welêt di rêyek bakur-rojava-başûr-rojhilat de derbas dikin. Alpên Julian li bakurê rojava xwedî avhewaya alpî ye.[7] Li bakur-rojhilatê baskê Pannoniyayê, avhewa parzemînî bêtir diyar dibe. Ljubljana, paytext û bajarê herî mezin ê Slovenyayê, ji aliyê erdnîgarî ve li nêzî navenda welêt e.[8]

Slovenya di dîrokê de xaçerêya ziman û çandên Slavî, Almanî û Romanî bûye. Xaka wê beşek ji gelek dewletên cihê bûye: Împeratoriya Romayê, Împeratoriya Bîzansê, Împeratoriya Karolînyayê, Împeratoriya Romayê ya Pîroz, Keyaniya Mecaristanê, Komara Venedîkê, Parêzgehên Îlîrî yên Yekem Împeratoriya Napoleon a Fransî, Împaratoriya Awistirya, û Împeratoriya Awistirya-Mecaristanê. Di çiriya pêşîn a 1918 de, Sloveniyan bi hev re Dewleta Sloven, Kroat û Sirb ava kirin.[9] Di çileya pêşîna 1918 de, ew bi Keyaniya Serbistanê re bûne Keyaniya Yûgoslavyayê.[10] Di dema Şerê Cîhanî yê Duyem de, Almanya, Îtalya û Mecaristanê Slovenya dagir kirin û pêve kirin, bi herêmeke piçûk veguherî Dewleta Serbixwe ya Kroatya, ku dewletek nazîst a ku nû hatibû îlankirin.[11] Di sala 1945 de, ew dîsa bû beşek ji Yûgoslavyayê. Piştî şer, Yûgoslavya bi Bloka rojhilatê re hevalbend bû, lê piştî parçebûna Tîto-Stalîn a sala 1948-an, ew qet nebû endamê Pakta Warşovayê, û di sala 1961 de ew bû yek ji damezrînerên Tevgera Ne-Peymanan.[12] Di hezîrana 1991an de, Slovenya bû komara yekem ku ji Yûgoslavyayê veqetiya û bû dewletek serwer a serbixwe.[13]

Slovenya welatek pêşkeftî ye, bi aboriya xweya bilind di Indeksa Pêşkeftina Mirovî de pir zêde ye.[14] Rêjeya Gini newekheviya dahata wê di cîhanê de di rêza herî nizim de dide.[15] Ew endamê Neteweyên Yekbûyî, Yekîtiya Ewropayê, Herêma Euro, Herêma Schengenê, OSCE, OECD, Konseya Ewropayê û NATOyê ye.[16]

Çavkanî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

  1. ↑ "Slovenia – History, Geography, & People". Encyclopedia Britannica. 5 hezîran 2021. Roja wergirtinê: 16 hezîran 2021.
  2. ↑ Perko, Drago (2008). "Slovenia at the Junction of Major European Geographical Units" (PDF). The Slovenian. Toronto: Vse Slovenski Kulturni Odbor [The All Slovenian Cultural Committee].
  3. ↑ "Slovenia". InfoPlease. 3 sibat 2017. Roja wergirtinê: 16 hezîran 2021.
  4. ↑ "Population: Demographic situation, languages and religions". 10 çiriya pêşîn 2017.
  5. ↑ "Slovene language". Encyclopedia Britannica. Roja wergirtinê: 16 hezîran 2021.
  6. ↑ Fallon, Steve (2007). "Environment". Slovenia (Çapa 5). Lonely Planet. r. 40. ISBN 978-1-74104-480-5.
  7. ↑ Ogrin, Darko (2004). "Modern Climate Change in Slovenia" (PDF). In Orožen Adamič, Milan (ed.). Slovenia: A Geographical Overview. Association of the Geographical Societies of Slovenia. r. 45. ISBN 961-6500-49-X. Ji orîjînalê (PDF) di 17 tîrmeh 2013 de hat arşîvkirin.
  8. ↑ "About Ljubljana". Mestna občina Ljubljana. 3 tîrmeh 2017. Roja wergirtinê: 16 hezîran 2021.
  9. ↑ Trgovčević, Ljubinka (18 tîrmeh 2016). "Yugoslavia". International Encyclopedia of the First World War (WW1). Roja wergirtinê: 18 hezîran 2021.
  10. ↑ "History and culture". I feel Slovenia. 4 adar 2020. Roja wergirtinê: 16 hezîran 2021.
  11. ↑ Sečen, Ernest (16 nîsan 2005). "Mejo so zavarovali z žico in postavili mine" [They Protected the Border with Wire and Set up Mines]. Dnevnik.si (bi slovenî). Ji orîjînalê di 21 adar 2015 de hat arşîvkirin. Roja wergirtinê: 13 nîsan 2012.
  12. ↑ "From Alignment to Non-Alignment: Yugoslavia Discovers the Third World". Wilson Center. 5 hezîran 2019. Roja wergirtinê: 9 nîsan 2021.
  13. ↑ Škrk, Mirjam (1999). "Recognition of States and Its (Non-)Implication on State Succession: The Case of Successor States to the Former Yugoslavia". In Mrak, Mojmir (ed.). Succession of States. Martinus Nijhoff Publishers. r. 5. ISBN 9789041111456.
  14. ↑ "Slovenia Economy: Population, GDP, Inflation, Business, Trade, FDI, Corruption". The Heritage Foundation. 24 kanûna paşîn 2021. Roja wergirtinê: 16 hezîran 2021.
  15. ↑ "Gini index (World Bank estimate) | Data". data.worldbank.org. Roja wergirtinê: 21 tîrmeh 2021.
  16. ↑ "International organisations and international law". Portal GOV.SI. Roja wergirtinê: 16 hezîran 2021.

Girêdanên derve[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Commons Li Wikimedia Commons medyayên di warê Slovenya de hene.
Ji "https://ku.wikipedia.org/w/index.php?title=Slovenya&oldid=1170859" hatiye standin.