Lîsteya zanyarên kurd: Cudahiya di navbera guhartoyan de

Content deleted Content added

Inline

Guhartoya 18:42, 13 sibat 2021

Ev lîsteya zanyarên kurd ên di dîrokê de ye.^[1]

Di dîrokê de her gav di nav gelê kurd de bi taybetî pê îslamê re gellek zanistvan, fîlozof, helbestvan, endezyar, bijîşk û alimên mezin derketine^[2]^[3]^[4] ji vana yên herî naskirî^[5] û pirtûk nivîsandinin û li dû xwe berhem hîştînin di lîstê de cîh girtine.^[6]^[7]

Sedsala 7, 8 û 9an

Sedsala 7, 8, 9an
Zanyar	Bûyîn û Mirin	Herêm	Pîşe
Cabanê Kurdî	? - 690 ?	Bakurê Kurdistanê	Alim û Sehabe
Meymûnê Kurdî	? - ?	Bakurê Kurdistanê	Sehabe
Ziryab	789 - 857	Başûrê Kurdistanê	Stêrnas, Erdnas û Dengbêj
Baba Raxî Hemedanî	? - 848	Rojhilat	Helbestvan
Dînewerî	820 - 896	Rojhilat	Dîrokvan, Stêrnas, Bîrkar
Îbn Quteybe	828 - 889	Rojhilat	Dîroknas û Alim
Bassamê Kurdî	800 ? - ?	?	Helbestvan
Îbrahîmê Mewsilî	742 - 804	Bakur	Stranbêj
Şêx Xelîlê Kurdî	? - 750	?	Mutesevif
Îsheqê Mewsilî	767 - 850	Başûr	Muzîknas

Sedsala 10an

Sedsala 10an
Zanyar	Bûyîn û Mirin	Herêm	Pîşe
Eliyê Lokerî	? -?	?	Helbestvan
Qalî	918 - 968	Bakurê Kurdistanê	Wêjevan, Gerok, Hedîsvan û Zimannas
Îbn Kec	?	?	Alim
Ebû Ebdullahê Muqrî	? - 976	Rojhilata Kurdistanê	Alim
Ebdulsemedê Babek	972 - 1019	Bakûrê Kurdistanê	Helbestvan

Sedsala 11an

Sedsala 11an
Zanyar	Bûyîn û Mirin	Herêm	Pîşe
Baba Tahirê Uryan	944? - 1019	Rojhilata Kurdistanê	Fîlozof, Helbestvan
Eliyê Herîrî	1009 - 1077	Bakur	Alim û Helbestvan
Ebûlwefayê Kurdî	1026 - 1107	Başûr	Mutesevif
Ebdulqadirê Geylanî	1078 - 1166	Rojhilat	Alim û Nivîskar
Şêx Mûsê Ezûlî	1077 - 1164	Bakur	Alim û Helbestvan
Şêx Fexrê Adiyan	? - ?	?	Fîlozof
Eynelqudatê Hemedanî	1098 - ?	Rojhilat	Fîlozof
Îbn Dînar	? - ?	Bakûr	Fîlozof û Bijîşk
Ehmed Eşnehî	1058 - 1121	?	Alim
Ebûbekirê Şaşî	1037 - 1113	Bakur	Alim û Nivîskar
Mawerdî	974 - 1058	Îraq	Hedîsvan, Fiqihzan û Dadnas
Eliyê Hekarî	1019 - 1093	Başûr	Hedîsvan

Sedsala 12an

Sedsala 12an
Zanyar	Bûyîn û Mirin	Herêm	Pîşe
Şehre Dîneweriye	1091 - 1179	Sûrî	Hedîsvan û Wêjevan
Behaedîn ibn Şedad	1145 - 1234	Rojava	Dîrokzan, Nivîskar û Alim
Cakîrê Kurdî	1155 - ?	Başûr	Alim
Îsmaîlê Cizîrî	1153 - 1233	Bakur	Matematîkzan, Endazyar û Fizîknas
Amîdî	1156 - 1233	Bakur	Fîlozof, Nivîskar û Alim
Emerê Suhrewerdî	1145 - 1234	Rojhilat	Fîlozof
Ebdulqadirê Suhrewerdî	1097 - 1168	Rojhilat	Alim
Elî îbn Elesîr	1160 - 1233	Rojava	Dîrokzan
Îbnûl Ezraq	1116 - 1176	Bakûr	Dîrokzan
Macîdê Kurdî	? - 1166	Bakur	Alim
Şihabedînê Suhrewerdî	1155 - 1191	Rojhilat	Fîlozof
Ziyaedînê Hekarî	? - 1189	Bakur	Alim
Mecdedîn îbn Elesîr	1149 - 1210	Bakur	Zimannas û Wêjevan
Diyadîn îbn Elesîr	1163 - 1239	Bakur	Nivîskar
Mubarek Mistewfî	1169 - 1239	Başûr	Dîroknas
Îbn Elcewzî	1116 - 1201	-	Dîrokzan, Bijîşk û Alim
Nîzamî Gencewî	1141 - 1209	Îran	Fîlozof û Helbestvan
Şêx Ebdulezîzê Geylanî	? - ?	-	Alim
Selahedînê Eyûbî	1138 - 1193	-	Pêşeng û Sosyolog
Ehmed Şerefedîn	1162 - 1234	Başûr	Nivîskar
Kemaledînê Yûnis	1156 - 1241	Başûr	Astronom, Matematîkzan, Hedîsvan, Fiqihzan

Sedsala 13an

Sedsala 13an
Zanyar	Bûyîn û Mirin	Herêm	Pîşe
Ebûlfida	1273 - 1331	Rojava	Astronom, Dîroknas û Erdnas
Îbn Xelikan	1211 - 1282	Rojava	Alim, Nivîskar û Dîrokzan
Şemsedînê Şehrezûrî	1250 - 1288 ?	Başûr	Fîlozof, Bijîşk, Dîrokzan
Zahidê Gîlanî	1216 - 1301	Îran	Alim
Îbn Selahê Kurdî	1181 - 1245	Başûr	Alim
Siracedînê Ûrmewî	1198 - 1283	Rojhilat	Alim û Fîlozof
Fexredînê Exlatî	? - ?	Bakur	Astronom
Îbrahîmê Xelatî	1242 - 1322	Bakur	Kîmyager
Sefiyedînê Erdebîlî	1252 - 1334	-	Mutesevif
Zahidê Gîlanî	1216 - 1301	-	Alim û Mutesevif
Îsa Kurdî	? - 1267	Sûrî	Alim
Muhemmed kurê Yûsifê Cizrî	1240 - 1311	Bakur	Fiqihzan û Bijîşk
Hisamedînê Çelebî	1225 - 1284	Rojhilat - Tirkiye	Alim
Sefiyedînê Ûrmewî	1216 - 1294	Rojhilat	Muzîkolog
Îbn Teymiye	1240 - 1307	Bakur	Teolog û Fîlozof
Îzedînê Erbîlî	1190 - 1262	Bakur	Felsefevan
Îbn Hacîb	1174-1248	Misir	Fiqihzan

Sedsala 14an

Sedsala 14an
Zanyar	Bûyîn û Mirin	Herêm	Pîşe
Ciweyriye	1305 - 1385	?	Alime
Esma Xatûna Hekarî	1315 - ?	Bakur	Hedîsvan
Zeynûdînê Iraqî	1325 - 1404	Başûrê Kurdistanê	Alim
Îbnî Cezerî	1350 - 1429	Bakur	Dîrokzan û Hedîsvan û Tefsîrvan
Mele Perîşan	1356 - 1416	Rojhilat	Helbestvan
Şêx Tahirê Kurdî	? - ?	Bakur	Alim û Zanyar
Tajdînê Kurdî	? - 1350	Bakur	Alim
Ûm Muhemmed	? - ?	Bakur	Hedîsvan
Ehmedê Herîrî	? - 1405	Başûr	Alim
Ehmedê Suhrewerdî	? - 1320	Rojhilata Kurdistanê	Xetat

Sedsala 15an

Sedsala 15an
Zanyar	Bûyîn û Mirin	Herêm	Pîşe
Mehmûdê Kurdî	? - ?	?	Dahêner
Melayê Batê	1417 - 1491	Bakur	Helbestvan, Wêjevan û Nivîskar
Mele Guranî	1410 - 1488	Bakur	Alim
Mele Serhengê Zaxoyî	? - ?	Başûr	Nivîskar û Helbestvan
Mîna	? - ?	?	Helbestvan
Ebdulqadirê Kurdî	? - 1491	Sûrî	Alim
Axayê Bêdarî	? - ?	?	Helbestvan
Mele Mensûrê Girgaşî	? - ?	Başûr	Alim û Helbestvan
Îdrîsê Bidlîsî	1452 - 1520	Bakur	Dîrokzan û Siyasetmedar
Emetullah	? -?	?	Zanyara Olê
Muhemmed kurê Hesenê Kurdî (El Kurdiye)	1379 - 1439	-	Alim
Yaqûb Beg	? - ?	Bakur	Helbestvan
Îbnî Kurdî	1379 - 1439	Rojava ?	Bijîşk

Sedsala 16an

Sedsala 16an
Zanyar	Bûyîn û Mirin	Herêm	Pîşe
Eliyê Teremaxî	1591 - 1653	Bakurê Kurdistanê	Zimannas, Nivîskar û Wêjevan
Nefî	1572 - 1635	Bakur	Helbestvan
Ehmedê Textî	? - 1640	?	Helbestvan
Şerefxanê Bedlîsî	1543 - 1603	Bakur	Dîrokzan
Şukriyê Bedlîsî	? - ?	Bakur	Dîrokzan û Helbestvan
Mewlana Ebûlfezl Muhemmed	? - 1574	Bakur	Dîrokzan
Melayê Cizîrî	1570 - 1640	Bakur	Alim, Wêjevan, Helbesvan
Mele Taha	1560 - ?	Bakur	Alim û Helbestvan
Şêx Şemsedînê Exlatî	1588 - 1674	Bakur	Wêjevan û Helbestvan
Macin	? - ?	?	Helbestvan
Axayok	? - ?	?	Helbestvan
Yûsif el-Kurdî	? -?	Bakur	Alim û Nivîskar
Mele Mûsayê Kurdî	? - ?	Başûr	Alim
Hisamedînê Bedlîsî	? - 1504	Bakur	Nivîskar û Mufesîr

Sedsala 17an

Sedsala 17an
Zanyar	Bûyîn û Mirin	Herêm	Pîşe
Ehmedê Xanî	1650 - 1707	Bakur	Fîlozof, Dîrokzan, Helbestvan û Astronom
Îbrahîmê Goranî	1616 - 1690	Başûr	Nivîskar û Matematîkzan
Ehmed Murşîdî	1689 - 1761	Bakur	Alim, Fîlozof û Wêjevan
Feqiyê Teyran	1590 - 1660	Bakur	Fîlozof, Helbestvan û Nivîskar
Îsmaîlê Bazîdî	1654 - 1709	Bakur	Helbestvan û Wêjevan
Îlyasê Kurdî	1637 - 1726	Rojava	Alim û Nivîskar
Mele Çelebî	? - 1655	Bakur	Nivîskar
Mistefa Besaranî	1642 - 1701	Rojhilat	Helbestvan
Şerefxanê Hekarî	1682 - 1748	Bakur	Helbestvan
Mele Yûnisê Erqetînî	? - 1785	Bakur	Alim û Helbestvan
Selim Silêman	1586 - ?	Bakur	Fîlozof, Wêjevan û Helbestvan
Şêx Îlyas	? - ?	Bakur	Alim
Nabî	1642 - 1712	Bakur	Helbestvan
Melayê Alim Remezanê Ebasiyan	? - ?	Başûr	Helbestvan û Alim
Muhemmed Kendulayî	? - ?	Rojhilat	Nivîskar
Mele Mehmûdê Kurdî	? - 1663	Sûrî	Alim
Kurdî Muhemmed Efendî	? - 1673	Osmanî	Nivîskar û Alim
Şêx Hesen	? - 1638	Rojava	Felsefevan
Muhemmedê Şehrezûrî	? - 1667	Rojhilat	Dîrokzan, Nivîskar
Ebdurehmanê Kurdî	? - 1655	Bakur	Helbestvan

Sedsala 18an

Sedsala 18an
Zanyar	Bûyîn û Mirin	Herêm	Pîşe
Haris Bitlîsî	1700 - 1775	Bakurê Kurdistan	Helbestvan
Şemsê Bidlîsî	1715 - 1788	Bakûr	Astronom, Matematîkzan û Erdnas
Mewlana Xalid	1773 - 1826	Başûr	Alim, Helbestvan
Mele Xelîlê Sêrtî	1754 - 1843	Bakûr	Alim, Nivîskar û Fîlozof
Miradxanê Bazîdî	1736 - 1778	Bakûr	Helbestvan
Mele Yehyayê Mizûrî	? - ?	Başûr	Alim û Helbestvan
Pertew Begê Hekarî	1777 - 1841	Bakûr	Helbestvan
Xanayê Qubadî	1700 - 1759	Rojhilat	Helbestvan, Wêjevan û Wergêr
Îbrahîm Heqî Erziromî	1702 - 1780	Bakûr	Alim, Sosyolog û Astronom
Feqe Reşîdê Hekarî	1793 - ?	Bakûr	Helbestvan û Alim
Mîrza Elmas Xan	1763 - ?	?	Helbestvan
Şêx Nûredînê Birîfkanî	1795 - 1851	Bakûr	Alim û Helbestvan
Seyîd Tahayê Hekarî	? - 1853	Bakûr	Alim, Wêjevan û Fennas
Şeyda Hewramî	1784 - 1852	Rojhilat	Helbestvan
Elî Berdeşanî	1771 - 1813	Başûr	Alim û Helbestvan
Welî Dêwane	1754 - 1798	Başûr	Helbestvan
Hecî Fetahê Hezroyî	? - ?	?	Helbestvan
Muhemmedê Kurdî	1715 - 1780	Îraq	Nivîskar
Ebdullah Bîtûşî	1774 - 1806	Rojhilat	Alim û Nivîskar
Seyfiyê Şoşî	? - ?	?	Helbestvan
Şêx Hesenê Nûranî	1786 - 1865	Bakûr	Alim
Bekir Begê Erizî	1767 - ?	?	Hunermend
Ebdullah Ubeyd	? - 1793	Başûr	Alim û Nivîskar
Merûf Nûdhî	1753 - 1838	Başûr	Alim û Wêjevan

Sedsala 19an

Sedsala 19an
Zanyar	Bûyîn û Mirin	Herêm	Pîşe
Salim (Ebdurehman Begê Sahêbqiran)	1800 - 1866	Başûrê Kurdistan ê	Helbestvan
Elî Emîrî	1857 - 1924	Bakûr	Lêkolîner
Mele Mehmûdê Bazîdî	1797 - 1863	Bakûr	Dîrokzan û Alim
Mîrza Ebdulqadirê Paweyî	1859 - 1910	Rojhilat	Helbestvan û Nivîskar
Muhemmed Emîn Zekî	1880 - 1948	Başûr	Dîrokzan û Kurdolog
Nalî	1791 - 1855	Başûr	Matematîkzan, Alim û Helbestvan
Ebdulhekîmê Erwasî	1865 - 1943	Bakûr	Alim
Xalid Axayê Zêbarî	1827 - ?	Bakûr	Helbestvan
Ehmed Begê Komasî	1795 - 1876	?	Helbestvan
Ebdurehman Xalisê Talebanî	1797 - 1897	Başûr	Nivîskar
Evdalê Zeynikê	1800-20 - 1913	Bakûr	Dengbêj û Helbestvan
Wefayî	1844 - 1903	Rojhilat	Helbestvan
Mehwî	1813 - 1906	Başûr	Dadger û Helbestvan
Tahayê Herîrî	1803 - 1875	Başûr	Alim
Pîremêrd	1867 - 1950	Başûr	Helbestan u Rojnamevan
Şêx Mehmûdê Fewzî	? - ?	Bakûr	Alim
Mîhrîbana Berwarî	1814 - 1865	Bakûr	Helbestvan
Muhemmed Kurd Elî	1876 - 1952	Rojava	Dîrokzan
Şamî Kirmaşanî	1889 - ?	Rojhilat	Helbestvan
Hecî Qadirê Koyî	1816 - 1897	Başûr	Helbestvan
Mewlewî Tawegozî	1806 - 1882	Başûr	Alim, Fîlozof û Helbestvan
Şêx Ebdurehmanê Axttepî	1850 - 1905	Bakûr	Astronom, Felsefevan û Alim
Ceferqulî Zengêlî	1855 - 1897	Xorasan	Helbestvan
Mestûre Erdelanî	1805 - 1848	Rojhilat	Dîroknas û Helbestvan
Şêx Seîd	1865 - 1925	Bakûr	Alim
Şêx Xatabê Mazin	1846 - ?	Bakûr	Alim û Mentiqvan
Melayê Erwasî	? - ?	Bakûr	Bijîşk
Şêx Muhemmedê Xazînî	1816 - 1892	Bakûr	Alim
Şêx Rizayê Talebanî	1835 - 1909	Başûr	Helbestvan
Şêx Hesîb Axtepî	1885 - 1947	Bakûr	Alim û Helbestvan
Feqe Qadirî Hemewend	? - ?	-	Helbestvan
Muhemmed Emîn Kurdî	1844 - 1914	Başûr	Alim û Nivîskar
Edeb	1862 - 1917	?	Helbestvan
Mele Ebû Bekir	1863 - 1942	Başûr	Fîlozof, Alim û Astronom
Seyîd Fehîmê Arwasî	1825 - 1896	Bakûr	Fîlozof û Alim
Siyehpûş	? - ?	Bakûr	Helbestvan
Şêx Fethullah Werqanisî	1847 - 1900	Bakûr	Alim û Nivîskar
Şêx Ebdurehmanê Taxî	1831 - 1886	Bakûr	Alim û Helbestvan
Muhemmed Qeredaxî	1798 - 1864	Başûr	Matematîkzan, mentiqvan û zimannas
Mele Muhemmedê Koyî	1876 - ?	Başûr	Helbestvan
Hacî Nemet	1871 - 1919	Rojhilat	Helbestvan
Mîrze Riza Kelhûr	1829 - 1892	Rojhilat	Xetçêker û Dîrokzan
Bêhûd	1878 - 1955	Başûr	Helbestvan
Ebdullah Pîrebab	? - 1900	Rojhilat	Geometrî
Şêx Esadê Erbîlî	1847 - 1931	Başûr	Helbesvan û Alim
Keyfî	1814 - 1883	Başûr	Helbestvan
Herîq	1856 - 1909	Başûr	Alim û Helbestvan
Ebdulsemî Kurdî	? - 1820	Başûr	Astronomî
Nîmetullah	1860 - 1915	Başûr	Astrolog, Mantiqvan û Fîlolog
Emîn Fewzî	? - 1928	Başûr	Felsefevan, Kîmyager, Fizîknas
Muhemmedê Resûl	? -?	Başûr	Matematîkzan û Alim
Ebdulmecîd Mîrza	1852 - 1925	Rojhilat	Wêjevan
Şêx Ebdurehmanê Garisî	? - ?	Bakur	Pêşeng
Resûlê Mistê	1866 - 1908	Başûr	Fîzîk

Sedsala 20an

Sedsala 20an
Zanyar	Buyîn û Mirin	Herêm	Pîşe
Ebdulkerîmê Muderîs	1901 - 2005	Başûrê Kurdistanê	Wergêr, Alim û Nivîskar
Hesen Hişyar	1907 - 1985	Bakûr	Dîrokzan
Seîdê Nûrsî	1878 - 1960	Bakur	Fîlozof, Alim û Nivîskar
Xelîfe Yûsif	1885 - 1965	Bakûr	Alim û Helbestvan
Osman Sebrî	1903 - 1993	Başûr	Nivîskar
Celadet Alî Bedirxan	1893 - 1951	Bakûr	Zimannas û Kurdolog
Ehmedê Nalbend	1891 - 1963	Başûr	Helbestvan
Nûrî Dêrsimî	1894 - 1973	Bakûr	Îdeolog
Ordîxanê Celîl	1932 - 2007	-	Nivîskar
Hamid Aytaç	1890 - 1982	Bakûr	Xetçêker
Şêx Xiyasedîn Emre	1919 -	Bakûr	Dîrokzan
Dildar	1918 - 1947	Rojhilat	Helbestvan
Enwerê Mayî	1913 - 1963	Başûr	Rewşenbîr û Helbestvan
Ebdullah Goran	1904 - 1962	Başûr	Helbestvan
Mele Ehmedê Palo	1920 - 1991	Bakûr	Nivîskar û Dîrokzan
Nûr Elî Îlahî	1895 - 1974	Rojhilat	Dahêner
Nadoyê Xudo Maxmedov	1907 - 1990	-	Dîrokzan
Şêx Ebdurehîm	1897 - 1938	Bakûr	Alim
Hejar (Ebdurehman Şerefkendî)	1920 - 1990	Rojhilat	Fîlozof, Zimannas, Alim
Mele Sîracê Xelîlî	1930 - 1983	Bakûr	Alim, Nivîskar û Helbestvan
Cegerxwîn	1903 - 1984	Bakûr	Nivîskar û Dîrokzan
Qanatê Kurdo	1909 - 1985	Bakûr	Zimannas û Nivîskar
Şêx Memdûhê Birîfkanî	1911 - 1976	?	Nivîskar
Abdurrahman Dürre	1930 - 2012	Bakûr	Nivîskar, Alim û Helbestvan
Mele Seîdê Nîvilî	1932 - ?	Bakûr	Zimannas û Alim
Seydayê Tîrêj	1923 - 2002	Rojava	Alim û Helbestvan
Abdullah M. Varlı	1939 - 2012	Bakûr	Lêkolîner, û Alim
Hêmin	1921 - 1986	Rojhilat	Helbestvan, Nivîskar û Werger
Feqî Huseyîn Sagniç	1926 - 2003	Bakûr	Zimannas
Damaw Husênê Mukriyanî	1893 - 1948	Başûr	Dîrokzan
Ebdulbasit Ebdussemed	1927 - 1988	Başûr	Hafiz
Musa Anter	1920 - 1992	Bakûr	Nivîskar
Seydayê Keleş	1930 - 2007	Bakûr	Nivîskar û Helbestvan
Baba Merdûxê Rûhanî	1923 - 1989	Rojhilat	Matematîkzan û Alim
Mehmed Uzun	1953 - 2007	Bakûr	Nivîskar
Muhemmed Tahirê Kurdî	1900 - 1980	Başûr	Xetçêker
Mele Nûriyê Hesarî	1934 - 2011	Bakur	Zimannas û Helbestvan

Çavkanî

^ Muhemmed Emîn Zekî, Meşahirê Kurd û Kurdistan
^ Tarîxa edebiyata kurdî, Prof. Qanatê Kurdo
^ Kopîkirina arşîvê, ji orîjînalê di 4 adar 2016 de hat arşîvkirin, roja gihiştinê 23 gulan 2015{{citation}}: CS1 maint: archived copy as title (lînk)
^ Antolojiya Helbestvanên Kurd, Berhevkar A. Bali, Weşanên Pelê Sor, Stenbol, 1992
^ http://www.ilkehaber.com/yazdir/yazi/klasik-kurt-edebiyati-368.htm
^ Kopîkirina arşîvê, ji orîjînalê di 3 nîsan 2015 de hat arşîvkirin, roja gihiştinê 10 hezîran 2015{{citation}}: CS1 maint: archived copy as title (lînk)
^ Mehmet Çaglayan, Şark Uleması

[1] Muhemmed Emîn Zekî, Meşahirê Kurd û Kurdistan

[2] Tarîxa edebiyata kurdî, Prof. Qanatê Kurdo

[3] Kopîkirina arşîvê, ji orîjînalê di 4 adar 2016 de hat arşîvkirin, roja gihiştinê 23 gulan 2015{{citation}}: CS1 maint: archived copy as title (lînk)

[4] Antolojiya Helbestvanên Kurd, Berhevkar A. Bali, Weşanên Pelê Sor, Stenbol, 1992

[5] ttp://www.ilkehaber.com/yazdir/yazi/klasik-kurt-edebiyati-368.htm

[6] Kopîkirina arşîvê, ji orîjînalê di 3 nîsan 2015 de hat arşîvkirin, roja gihiştinê 10 hezîran 2015{{citation}}: CS1 maint: archived copy as title (lînk)

[7] Mehmet Çaglayan, Şark Uleması

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

@@ Rêz 164: / Rêz 164: @@
 | 974 - 1058
 | Îraq
-| Hedîsvan, Fiqihzan û Hiqûqnas
+| Hedîsvan, Fiqihzan û Dadnas
 |-
 | [[Eliyê Hekarî]]