Hejmara atomî: Cudahiya di navbera guhartoyan de
KurdoChali (gotûbêj | beşdarî) Rûpela nû hate tomar kirin |
B روبوت إضافة: af, als, ar, ast, bg, bn, br, bs, ca, cs, cy, da, de, el, eo, es, et, eu, fa, fi, fr, fur, ga, gl, he, hr, id, io, is, it, ja, ko, la, lb, li, lmo, lt, mk, mn, mr, nds, nl, nn, no, pl, pt, qu, ro, ru, scn, sh, simple, sk, sl, |
||
| Rêz 10: | Rêz 10: | ||
{{kurt}} |
{{kurt}} |
||
[[Kategorî:fîzîk]] |
[[Kategorî:fîzîk]] |
||
| ⚫ | |||
[[af:Atoomgetal]] |
|||
[[als:Ordnungszahl]] |
|||
[[ar:رقم ذري]] |
|||
[[ast:Númberu atómicu]] |
|||
[[bg:Атомен номер]] |
|||
[[bn:পারমাণবিক সংখ্যা]] |
|||
[[br:Niver atomek]] |
|||
[[bs:Atomski broj]] |
|||
[[ca:Nombre atòmic]] |
|||
[[cs:Atomové číslo]] |
|||
[[cy:Rhif Atomig]] |
|||
[[da:Atomnummer]] |
|||
[[de:Ordnungszahl]] |
|||
[[el:Ατομικός αριθμός]] |
|||
| ⚫ | |||
[[eo:Atomnumero]] |
|||
[[es:Número atómico]] |
|||
[[et:Aatomnumber]] |
|||
[[eu:Zenbaki atomiko]] |
|||
[[fa:عدد اتمی]] |
|||
[[fi:Järjestysluku (kemia)]] |
|||
[[fr:Numéro atomique]] |
|||
[[fur:Numar atomic]] |
|||
[[ga:Uimhir adamhach]] |
|||
[[gl:Número atómico]] |
|||
[[he:מספר אטומי]] |
|||
[[hr:Atomski broj]] |
|||
[[id:Nomor atom]] |
|||
[[io:Atomala nombro]] |
|||
[[is:Sætistala]] |
|||
[[it:Numero atomico]] |
|||
[[ja:原子番号]] |
|||
[[ko:원자 번호]] |
|||
[[la:Numerus atomicus]] |
|||
[[lb:Uerdnungszuel]] |
|||
[[li:Atoomnómmer]] |
|||
[[lmo:Nümer atòmich]] |
|||
[[lt:Atomo numeris]] |
|||
[[mk:Атомски број]] |
|||
[[mn:Атомын дугаар]] |
|||
[[mr:अणुक्रमांक]] |
|||
[[nds:Atomtall]] |
|||
[[nl:Atoomnummer]] |
|||
[[nn:Atomnummer]] |
|||
[[no:Atomnummer]] |
|||
[[pl:Liczba atomowa]] |
|||
[[pt:Número atómico]] |
|||
[[qu:Iñuku ñiqi]] |
|||
[[ro:Număr atomic]] |
|||
[[ru:Зарядовое число]] |
|||
[[scn:Nùmmuru atòmicu]] |
|||
[[sh:Atomski broj]] |
|||
[[simple:Atomic number]] |
|||
[[sk:Protónové číslo]] |
|||
[[sl:Vrstno število]] |
|||
[[sr:Атомски број]] |
|||
[[sv:Atomnummer]] |
|||
[[sw:Namba atomia]] |
|||
[[ta:அணு எண்]] |
|||
[[th:เลขอะตอม]] |
|||
[[tr:Atom numarası]] |
|||
[[uk:Атомний номер]] |
|||
[[uz:Atom raqami]] |
|||
[[vi:Số nguyên tử]] |
|||
[[yi:אטאם נומער]] |
|||
[[zh:原子序数]] |
|||
[[zh-min-nan:Goân-chú-hoan]] |
|||
[[zh-yue:原子序數]] |
|||
Guhartoya 02:08, 2 sibat 2008
Hijmara atomî di fîzîk û kîmyayê da hijmara protonên nava navoka atomê ye ko çevenga wê "z" e. Hijmara protonî jî navekê dî yê hijmara atomî ye. Hijmara protonên nava navoka atomê bi awayekê yekane hîman anko elementên kîmyayî diyar dikit. Di atomeka bê barê karevayî da hijmara elektronan jî bi qasî hijmra atomî ye.
Hjmara atomî gelek girêdayî hijmara baristeyî ye ko hijmara protonan û notronên nava navokê ye. Hijmara baristeyî hijmara îsotopên hîmanê diyar dikit û bi awayekê edetî piştî navê hîmanê dihêt, jibo mînak Karbon-14.
Dîrok
Li destpêkê hijmara atomî jibo diyarkirina cihê hîmanan di xişteya gerranî anko cedwela peryodîk da dihat bikaranîn ko Dîmîtrî Mendelyevî jibo rêzkirina hîmanên niyaskirî li goreyê kêşa atomî bikardiînan. Lê eger tenê bi kêşa atomê rêza hîmanan di xişteya gerranî da bihêt diyarkirin, hindek şaşî rû didin. Jibo mînak cihê yod û teleriyomê dibê bihêt guhartin. Dema ew li goreyê saloxetên wan bihên rêzkirin zêdetir digel hijmara atomî rêk dikevin.
Ev şaşî heta sala 1913ê nehat famkirin. Li wê salê, Henry Gwyn Jeffreys Moseleyî havildariyeka gelek mukim di navbera cihê dirist yê hîmanan di xişteya gerranî da û şebengên (spektrumên) ko ji bijandina tîrêja Xê çê dibûn vedît. Vê vedîtinê anko keşfê selimand anko îsbat kir ko haviliyek di navbera hijmara atomî û barê karevayî yê navoka atomê da heye.
| Ev gotara kurt şitlekê ye. Heke tu bixwazî berfireh bikî pê li biguhêre bike. (Çawa?) |