Rasyonalîzm: Cudahiya di navbera guhartoyan de

Ji Wîkîpediya, ensîklopediya azad.
Content deleted Content added
Bangin (gotûbêj | beşdarî)
FlaBot (gotûbêj | beşdarî)
B robot serzêde kirin: bs, ca, cs, de, fa, fi, gl, he, id, ka, lt, lv, ms, nn, no, pt, ru, simple, sk, sr, sv, uk, uz, vi guhêrandin: pl
Rêz 13: Rêz 13:
[[Kategorî:Rêbarên Felsefeyê]]
[[Kategorî:Rêbarên Felsefeyê]]


[[bs:Racionalizam]]

[[ca:Racionalisme]]
[[cs:Racionalismus]]
[[da:Rationalisme]]
[[da:Rationalisme]]
[[de:Rationalismus]]
[[en:Rationalism]]
[[en:Rationalism]]
[[eo:Raciismo]]
[[eo:Raciismo]]
[[es:Racionalismo]]
[[es:Racionalismo]]
[[fa:خردگرایی]]
[[fi:Rationalismi (tietoteoria)]]
[[fr:Rationalisme]]
[[fr:Rationalisme]]
[[gl:Racionalismo]]
[[he:רציונליזם]]
[[hr:Racionalizam]]
[[hr:Racionalizam]]
[[id:Rasionalisme]]
[[it:Razionalismo]]
[[it:Razionalismo]]
[[ja:合理主義哲学]]
[[ja:合理主義哲学]]
[[ka:რაციონალიზმი]]
[[lt:Racionalizmas]]
[[lv:Racionālisms]]
[[ms:Rasionalisme]]
[[nl:Rationalisme]]
[[nl:Rationalisme]]
[[pl:Racjonalizm]]
[[nn:Rasjonalisme]]
[[no:Rasjonalisme]]
[[pl:Racjonalizm filozoficzny]]
[[pt:Racionalismo]]
[[ro:Raţionalism]]
[[ro:Raţionalism]]
[[ru:Рационализм (философия)]]
[[tr:Akılcılık]]
[[simple:Rationalism]]
[[sk:Rozumové poznanie]]
[[sr:Рационализам]]
[[sv:Rationalism]]
[[tr:Akılcılık]]
[[uk:Раціоналізм]]
[[uz:Ratsionalizm]]
[[vi:Chủ nghĩa duy lý]]
[[zh:理性主义]]
[[zh:理性主义]]

Guhartoya 14:28, 16 çiriya paşîn 2008

Rasyonalîzm (ji Latînî ratio – ango aqil) yek ji ekolên felsefe û lênerîna jiyanê û dinêyê ko bi aqil realîteyan fehm dike. Ew bi felsefeya xwe li hembera Emprîzmê ko agahîyên mirov bi hesên mirov rave dike dime. Ew herdu ekolan çiqas li hembera hev dimên jî emprîst bitunî realîzmê, realîst jî bitunî emprîzmê red nakin. Di ciyawazîya navbera wan de ewê ko rasyonalîst lênerînê xweya dinê li ber gîşkê didina ber aqil, emprîst jî li ber gîşke lênerîna xweyên dinê didina ber hesan.

Rasyonalîzm di sedsala 17'an de li Fransayê derketibû. Pêşenga vê fîlozofîyê René Descartes bû. Descartes fikrên xwe bi zanyarî û felsefeya ko bi geometrî şirove kirinî der xistibûn. Wî digot ko bingehên feresatê bi êqil pêk tê. Yên li ser wê wan bilind kirin jî, mirov dikare bi têkdehatinê(deduktion) çareser bike.

Fîlozofê Holandî Baruch Spinoza û almanî Gottfried Wilhelm Leibniz rasyonalîzma kartezyênî pêşdexist. Fikrên wan li hembera emprîstîn brîtanî John Locke û David Hume disekinî. Dîsa rasyonalîzm bi armanca xweyê agahîyên vebirî li hembera Skeptîzmê disekinî.

Epîstemolojîyê (lêkolîna zanînê) Rasyonalîzmê li felsefe derve di beşên zanyarîyên din jî hat nerîtandin.


Girêdanên Webê