Mengîwerî: Cudahiya di navbera guhartoyan de

Filsefe mebgîwer, xwediyê dîrokeke ku mazina.Pir dîrokzan û hizirzan li ser hizre tênine ser ziman û ani ser ziman.Lê ti keskeî heya nahaka xwe ne gahandiye dewiyê ancama wê.Ji ber ku fersefe mengîwer, li ser baweriye xwûde ava ya.Ji bo ku mirov xwe bidigihê wê amcama dawiyê, divêt ku mirov xwe bigihinê hizre xwûde ji,JI ber ku ev yeke nebe, êdî xwe gahandina dawiyê wê ji nabe.
Dîroke giştî ya mirovahîyê de pir filozofên mazin derketine û hizre xwe li ser vê felsefe anîne ser ziman.Felsefevanên ku têne ji vê koma felsefê re felsefecîti kirina derketine.Di demên berî zayîne de, filozofên weke Artistoteles û Pilaton yên ku weke felsefevan yên ku hizre xwe herî mazin û kur anîne ser ziman bûn.Pişt wan re ji gelek filozof derketin û hizre xwe di wê xata felsefê de anîne ser ziman. Yên ku herî mazin nav dan, weke filêonê Sikenderî, Spînoza, Calvîn, Berkaley û pişt wan re ji hegel bû.Van felsefecîyan û hê gelek felsefecîyên weke wan, li ser vê xata felsefe hizre anîne ser ziman û kur kirin.

çêbûn.Hizrên ku ´xwûde heya´ çêbû. Dema ku mirov di serê xwe de xwe gahandina wê hizrê, hingî êdî bidest hizirkirine sr xwûde kirin.Hizirkirine ser xwûde, di serê mirovan de gelek hizir dana çêkirin.Gelek hizrên ku jiyana wan bi rê bibin û wan bi pêş bixin di serê wan de çêbûn.Bi vê yekê re, mirov karê karê bêje ku ew xate hizir, bi destpêka pêşketine mirovahîyê re dest pê dike.Hizir, di pêşketine hizir de, bi hizrên weke hizre ´xwûde´ re hinek pêvajoyên pêşketine di buhurêne.Ew pêvajo, hemû bi hev re hizre xwûde di ancama xwe de diaxifênin.

Bi vê yekê re mirov karê vê yekê ji bêje ku hizir, çend ku hizre xwûde di serê mirovan de hinekî dî zelal dibe.Mirov, êdî di serê xwe de xwe digihênine wê hizre ku ku xwûde heya.Ew ancamaka ku pir mazina di pêvajoya pêşketine hizir de.Lê ku xwûde hebe ku ´li kuderê ya´ û ´ka´ ya.Her wehaHerweha hinek pirs ji di serê mirovan de bidest çêbûne dibin.Ew ji, bu xwe re hinek pêvajoyên din têne.Pirsa ´ka´, di serê mirovan de çêdibe.Bi çêbûnê re, lêgerîn dest pê dike.Lê berî ku mirovahî di vê xata vê hizrê de werê wê astê hinek pêvajoyên din di buhurêne.Weke pêjoyayên ´xwûde-mîr(king).Mîrên ku derdikevin ji, xwe weke xwûdaya danezênin.Bi vê yekê re, weke demeke weke ku hizre xwûde tê bibersivandin.Lê ku hinek dem têve diçê, êdî hin bi hin zanabûna mazin dibe û hizir hinekî dî derdikeve hole,êdî hizre ´afirandinê´ derdikeve hole û di dawiyê wê hizrê de ji pirse ´kê´ têt pirsîn.Bi vê yekê r, êdî ku li bersive wê pirse tê lêgerîn, êdî dema xwûde-mîran ji bi ber dawiyê ve diçê.Hin bi hin êdî demeke dî diafirê.Ew dem ji, li ser Hizre xwûdê ya.Ew hizir ji piştre her weha têt formûlakirn, têt ku gotin ku ´ yekî ku mirov diafirêne û çêdike heya´.Bi vê hizrê re, êdî têt têgihiştin ku ewê ku mîre ku dibêje ku ´ez xwûda´ me ji, yekî ew afirandiya.Bi vê yekê re, êdî li xwûde lêgerîn dest pê tê kitinkirin.

Dema şariştaniyê, ji vê xata felsefe û pêşketine wê û di nav mirovahîyê de bicihbûna re demeke girîng diafirêne.Bi vê yekê re hizir ji bi pêş dikeve.Mirov bi pêş ve diçê.Çend bi pêş ve çûbûn bû, êdî bi pêşketine hizir re pirsîn çêdibe.Bi pirsîne re, êdî bi hizir re, lêgerîn û hizir dest pê dike.LÊ Lê berî ku em her weha di afirandina rêzên xwe de pêde herin, divêt ku em vê yekê ji bêjin.Derketine olê, divêt ku em bênine ser ziman.Ji ber ku ew ji demeke nûya di vê pêvajoya pêşketine de.Ne tenê ji bo vê xata hizir, ji bo mirovahiyê ji demeke nû ya.

Bi vê yekê re, divêt ku mirov bêje ku hizre mengîwerîyê, bi pêşketine xwe re, her weha demên pêşketinê kifş dike. Di demên nû yên ku tên ji, êdî ´olperestî´ û ´olperestvan´ derdikevine hole.Olperestvan ji, olperestiyê dikin.Ew, di rastiya xwe de, filozofên wê hizrê yên herî mazinin.Dema pêşketine olan ji bi sê pêvajoyên demdirêj dibe.Dema pêşî, ku di serî de hê ku mirov ji nû ve bi hizir dibe ya.Di vê demê de, ji ber ku hizir bi pêşneketiya, û ku hin bi hin hizir bi pêşdikeve, êdî tişte ku dibine û nasdike, ji xwe re weke xwûde an ji afrîner dibine. Ev dem ji, dema totemetotemê ya.yanî deme dagerîya na.Dema duyamin ji, dema mîtolojîyê ya. Ev dem ji, bi totem û darîyên dema pêşî ku bûna bi watekirin û bi hizirkirin û bi xwe xwûda danezandina mirovên mîr re bi pêş dikeve.Dema sêyemîn ji, bi fahmkiiriin û têgihiştine wan dagerî û totem û mirovên ku xwe xwûde danana û kifşkirine ´hizre xwûdê´ re diafirê.Ev dema sêyemîn, dema olana.Êdî ol derdikevin.Êdî têt têgihiştin ku ´xwûdayak heya ku hemû kesî û tiştî´ diafirêne.Bi vê yekê re, êdî dema olan dibe dema vê demê.

Weke ku ji bo wan deman bê bi navkirin, têt gotin mesebotamia û iro navê wê kurdistanê, navende van pêşketina na.Hersê olên mazin, yên ku van deman de derketine weke cuhutî, filahî û musulmantî hîmê xwe li vederê diavêje û derdiekeve û bi pêşdikeve û mazin dibe.Naqabine, diclê û firatê, weke navendekenavendeka mazina ji wan pêşketinan re. Weke du navendên mazin ji li ber Diclê Cizîre bota ku warê Nebi Nuh a, û li ber firatê ji Riha ku warê Birehîm xalîl a, divêt ku mirov di vir de bi navkê û bêne ser ziman..

Piştî pêşketine li van herêman re, êdî pêşketin digihê rojava û herêmên din.Êdî li wan deran ji mirovên ku wan pêşketinan mazin dikin derdikevin. Hizre mengîwerîyê, hizrek ji wan hizre na ku hîmê xwe ji van navedên digirê ya.