Nisêbîn: Cudahiya di navbera guhartoyan de

Content deleted Content added
Kurteya guhartinê tine
Ferrus (gotûbêj | beşdarî)
Rêvîsyona 257797 yê 87.169.87.18 (guftûgo) şondakir
Rêz 1: Rêz 1:
{{Bajar
{{Bajar
|name=Nisêbîn Bozkurt
|name=Nisêbîn
|name_resmî=Nusaybin
|name_resmî=Nusaybin
|welat=Kurdistan
|welatBozhkurrrrrrrrrt
|welat_alî=Bakur
|welat_alî=Bakur
|dûgel=Tirkiye
|dûgel=Tirkiye
Rêz 15: Rêz 15:
}}
}}


'''Nisêbîn''' (ji yewnanî: Νίσιβις, ''Nísivis'', ''Nísibis'') navçeyeke bajarê Mêrdîn e. Navçeya Nisêbînê li başûrê bajarê [[Mêrdîn]] e û li kêleka sînorê [[Başûr Rojavayê Kurdistanê]] ye. Navçe li ser [[Riya Hevrîşm]] e ku ji Edenê tê û ber bi [[Başûrê BOKistanê]] ve diçe. Gelê navçeyê bi piranî debara xwe bi çandiniya genim, nîsk, nok, ceh, pembo dike. Hebûna riya hevrîşm jî ji bo gelê navçeyê hatineke aborî tîne. Hemû kamyonên ku dê derbasî Başûrê bokistan û [[Iraq]]ê bibin di Nisêbînê re derbas dibin û ev yek ji bo gelê bajêr hatineke aborî ye.
'''Nisêbîn''' (ji yewnanî: Νίσιβις, ''Nísivis'', ''Nísibis'') navçeyeke bajarê Mêrdîn e. Navçeya Nisêbînê li başûrê bajarê [[Mêrdîn]] e û li kêleka sînorê [[Başûr Rojavayê Kurdistanê]] ye. Navçe li ser [[Riya Hevrîşm]] e ku ji Edenê tê û ber bi [[Başûrê Kurdistanê]] ve diçe. Gelê navçeyê bi piranî debara xwe bi çandiniya genim, nîsk, nok, ceh, pembo dike. Hebûna riya hevrîşm jî ji bo gelê navçeyê hatineke aborî tîne. Hemû kamyonên ku dê derbasî Başûrê Kurdistanê û [[Iraq]]ê bibin di Nisêbînê re derbas dibin û ev yek ji bo gelê bajêr hatineke aborî ye.


Navçeya Nisêbînê di dîrokê de bi sed salan serbixwe maye û ji aliyê mîrên ve hatiye parastin.
Navçeya Nisêbînê di dîrokê de bi sed salan serbixwe maye û ji aliyê mîrên kurdan ve hatiye parastin.


== Di dîrokê de Nisêbîn ==
== Di dîrokê de Nisêbîn ==

Guhartoya 09:40, 5 kanûna paşîn 2010

Nisêbîn
Nisêbîn li ser nexşeya Tirkiye nîşan dide
Nisêbîn
Nisêbîn
Nisêbîn (Tirkiye)
Kargêrî
Welat Kurdistan
Dûgel Tirkiye
Parêzgeh Mêrdîn (parêzgeh)
Demografî
Gelhe
Erdnîgarî
Rûerd 1.170 km²
Koordînat 37°05′Bk 41°13′Rh / 37.08°Bk 41.22°Rh / 37.08; 41.22
Nexşe
Wêne:776px-Mardin districts ku 2.PNG
Wêne
Nisêbîn

Nisêbîn (ji yewnanî: Νίσιβις, Nísivis, Nísibis) navçeyeke bajarê Mêrdîn e. Navçeya Nisêbînê li başûrê bajarê Mêrdîn e û li kêleka sînorê Başûr Rojavayê Kurdistanê ye. Navçe li ser Riya Hevrîşm e ku ji Edenê tê û ber bi Başûrê Kurdistanê ve diçe. Gelê navçeyê bi piranî debara xwe bi çandiniya genim, nîsk, nok, ceh, pembo dike. Hebûna riya hevrîşm jî ji bo gelê navçeyê hatineke aborî tîne. Hemû kamyonên ku dê derbasî Başûrê Kurdistanê û Iraqê bibin di Nisêbînê re derbas dibin û ev yek ji bo gelê bajêr hatineke aborî ye.

Navçeya Nisêbînê di dîrokê de bi sed salan serbixwe maye û ji aliyê mîrên kurdan ve hatiye parastin.

Di dîrokê de Nisêbîn

Her gelî, her qewmî li gora xwe û di serdema xwe de navek li vî bajarî kirine. Sumeriyan gotine Nirbo, Babîliyan gotiye Aramîs-Nîsîbîs, Hûrî-Mîtaniyan jê re gotine Nabila-Kengê an jî Nas û bîna, Aşûriyan gotine Meppîn-Suba, Suryaniyan gotine Nasibîna-Sarbo, Sasaniyan gotine Ahvaz, Ereban nav lê kirine Nasîbeyn û Osmaniyan jî gotine Nisêbîn.

Nisêbîn şahidê dîrokeke kevnar e. Gelek şêx, siltan û serleşkerên navdar tê re derbas bûne û şopên xwe lê hiştine. Nimuneyek ji dîroka Nisêbînê ya kevnar, Girnewas e. Di encama kolanên demdirêj de arkeologan li Girnewas, xwe gihandine bermayiyên dîroka berî zayînê bi heft hezar salan. Di roja me de jî gelek nexweş ji bo saxbûnê xwe davêjin ber dergeha Girnewas û paçên xwe yên rengo rengo li dara serê gir girê didin. Yê ku paçekî bi darê ve girê bide dikare paçekî jî jê veke û li destê xwe girê bide da ku xwe ji qeda û belayê biparêze.

Gelek gerokên navdar û alimên mezin bûne mêvanên Nisêbînê û di nivîsên xwe de pesnê bajêr û bereketa deşta Mêrdînê dane.

Yek ji van aliman Ibn Cubeyr e ku di sala 1148 an de çûye serdana Nisêbînê û piştre di geştnameya xwe de ev gotinên jêrîn li ser Nisêbînê nivîsîne: “Bajar ji derve ve ciwan, ji hundir ve kevnar e, xwediyê dîmenekî bedew e. Hêja ye ku mirov bibêje paşî û pêşiya bajêr bi keskayîyeke zumrutî û gul û kulîlkan xemiliye. Bax û bostan û fêkî lê pir e, cihekî xweşe ji bo kêf û seyranê“.

Dibistana Nisêbînê

Piştî belavbûna ola xiristiyaniyê li bajêr zanîngeheke ku hemû zanistên wê demê fêr dikirin hate damezirandin (326'an ji aliyê Mar Yaqûb û şagirdê wî Mar Efram ve). Li gor belgeyên dîrokî di dibistana Nisêbînê de 2000 xwendekarî dixwend û destûr û rêziknameyeke dibistanê jî hebû.

Taybetmendiyên bajêr

Jinên deqandî, bi kiras û xeftanên xwe yên rengîn vî bajarê deştê dixemilînin. Ew bi qasî dîroka bajêr xemgîn, serbilind û bi bereket in.

Pira herî navdar ya bajêr Pira Eleman e, ku li ser çemê Nisêbînê an Cexcex (tr: Çağ-Çağ) di destpêka salên 1900 de ji aliyê Elmanan ve hatiye çêkirin û navê wê maye “pira Eleman“.

Her wiha meqamê Salmanê Farisî, keleh û xirbeyên Marînê, keşîşxaneyên Mar Yaqûb, Mar Bobî, Mar Abraham, Qesra Belek, Xerabê Baba, Qijleya Nisêbînê, Tirbeya Pîr Kemal û Ziyareta Noka çendek ji cihên kevnar yên bajêr û derdora bajêr in û hêjayî dîtinê ne.

Gundên Nisêbînê

Gundên giredayî Nisêbînê
Gelhê (nifûs) gundan sal bi sala
Hejmar
Navên bi tirkî (navên wergerandî) Navên bi kurdî (navên rast) Dûrayiya ji Nisêbînê 1980 1985 1990 1997 2000
1
Yolbilen Arbetê 14 km 679 1135 926 476 539
2
Akçatarla Dala 08 km 910 1110 1233 1281 1174
3
Akağıl Derzandik 08 km 139 196 112 75 138
4
Çatalözü Gundkê Xêlit 04 km 314 368 477 934 532
5
Açıkyol Aferê 15 km 147 130 57 0 0
6
Kalecik Kelehê 14 km 486 634 457 156 251
7
Duruca Kertvênê 08 km 1712 2217 2708 2963 4147
8
Düzce Sirinçk 17 km 292 193 178 0 0
9
Çağlar Şanişê 06 km 146 132 142 110 116
10
Girmeli Girêmira 22 km 1452 1917 2116 4081 9051
11
Dibek Badibê 33 km 151 118 59 0 0
12
Sınırtepe Aznavurê 30 km     130 158 170
13
Güneli Geliyêsora 30 km 892 457 70 0 0
14
Söğütlü Girêbiya 33 km 536 645 681 459 506
15
Çiğdem Grêmara 26 km 324 494 422 389 374
16
Kantar Qanterê 22 km 383 500 572 583 375
17
Değirmencik Qolika 40 km 473 341 114 0 0
18
Tekağaç Mişawilê 40 km 152 156 148 0 0
19
Eskihisar Marinê 22 km 246 279 277 0 0
20
Kayadibi Mendikan 18 km 131 172 191 0 0
21
Mağaracık Berhokê 25 km       0 0
22
Pazar Bazarê 50 km 102 94 0 0 0
23
Hasantepe Tilhasanê 26 km 709 974 868 562 621
24
Kuruçay Şwêşkê 22 km       0 0
25
Akarsu Stililê 34 km 1761 3274 3652 3568 8342
26
Kuşkaya Gurik 30 km       0 0
27
Görentepe Bizgurê 40 km 894 750 666 0 0
28
Kuyular Cibilgravê 51 km 651 789 671 363 595
29
Çalı Çalê 55 km 440 471 426 0 0
30
Eskiyol Çuva 08 km 54 39 26 29 30
31
İlkadım Hebisê 40 km 248 239 259 59 155
32
Karacaköy Xerabreşk 60 km 144 121 130 0 0
33
Güvenli Xirbeka 50 km 200 172 181 126 0
34
Erdoğdu Bezekê 36 km          
35
Yavruköy Kurikê 38 km 320 372 276 182 190
36
Durakbaşı Qesraserçiqanê 17 km 241 270 244 243 353
37
Doğanlı Talatê 48 km 499 575 600 0 0
38
Eskimağara Zivingê 30 km 95 124 120 0 0
39
Bahçebaşı Bawernê 06 km 1048 1033 1041 741 789
40
Beylik Baqisyan 07 km 401 395 202 235 201
41
Gürün Gurinê 08 km 170 147 167 118 129
42
Nergizli Nergizlokê 14 km 125 137 459 70 36
43
Taşköy Erebanê 56 km 235 161 56 0 0
44
Yerköy Binerdka 33 km 372 425 289 295 357
45
Kaleli Efşê 44 km 444 459 0 0 0
46
Balaban Birguriya 30 km   431 183 126 221
47
Sayar Girefşê 30 km          
48
İkiztepe Têzxerab 38 km 198 455 592 711 717
49
Odabaşı Gundik Şikro 25 km 840 785 621 477 800
50
Çamurlu Çamirlê 35 km          
51
Üçköy Xerabêalê 36 km 657 586 423 287 175
52
Dağiçi Xerabêmişka 30 km 345 214 60 0 0
53
Turgutlu Kemina 51 km 199 177 190 179 296
54
Bakacık Kinikê 48 km 898 871 872 0 0
55
Sapanlı Fiskinê 48 km          
56
Günyurdu Merbabê 26 km 453 450 321 0 0
57
Çilesiz Mezramihoka 33 km 586 663 130 38 44
58
Kocadağ Mezragelyepira 60 km 269 246 219 0 0
59
Üçyol Sêderyê 31 km 207 143 41 0 0
60
Tepeüstü Tilminarê 22 km 1304 1507 1601 1005 1482
61
Tepealtı Tilyaqubê 18 km 1147 1306 1603 1150 1343
62
Yandere Hatxê 26 km 664 987 847 0 0
63
Açıkköy Bamidê 20 km 645 633 567 351 425
64
Yolindi Cibiltinê 18 km 325 449 409 174 298
65
Büyükkardeş Cinatamiho 45 km 833 1063 1428 1034 1053
66
Küçükkardeş Cinatahiso 48 km 512 495 533 99 105
67
Heybeli Dêrcemê 64 km 287 222 256 0 0
68
Kuruköy Xerabêbaba 40 km 727 848 927 0 0
69
Dallıağaç Herbê 50 km 696 468 545 403 443
70
Tepeören Xirbêzil 30 km 132 136 139 0 0
71
Doğuş Quzo 30 km 88 107 125 0 0
72
Çölova Menderê 15 km 180 237 201 208 208
73
Dirim Şabanê 22 km 88 68 45 0 0
74
Günebakan Zorava 23 km 144 166 157 125 128
75
Pınarbaşı Serêkaniyê 30 km 0 0 0 0 0
76
Yazyurdu Qesirbelek 55 km          
77
  Hesinmeyrem            
78
Sayar Grefşê            
79
Narlı Xirbehinarê 22 km          
80
  Xirbêcelal 22 km          

Gundên Nisîbînê di sala 1928'an de

Navê fermî (1928)
Qeza: Nesîbîn
Nahiye: Nesîbîn (navend)
Navê kurdî (2008) Navê bi tirkî (2008)
Baqsiyan
Bawernî, Bawernê?
Telê Axob
Heferî
Xerbezizil
Dale
Dêrezîndîq
Şahînşîn
Şolbekir
Erbet
Qerehesen
Qelê
Girê Encik
Girtuwan
Girhisên
Gûrîn
Letîfe
Nergezmo, Nergezlo?


Navê fermî (1928)
Qeza: Nesîbîn
Nahiye: Îstilîl
Navê kurdî (2008) Navê bi tirkî (2008)
Adix
Îstilîl
Bambdê
Cebeltîn
Çûnan
Hêbisî
Xerababa
Xirbezil
Zafingê
Zoraba
Şebanê
Qesr ser çihan, Qesr ser çiyan?
Gurik Îstilîl, Girikê Îstilîl?
Gurik, Girik?
Menderê

Gotinên li ser Nisêbînê

Çavkanî