Zimanên îranî: Cudahiya di navbera guhartoyan de

Ji Wîkîpediya, ensîklopediya azad.
Content deleted Content added
Rêz 47: Rêz 47:
# [[Belûçî]]
# [[Belûçî]]
# [[Talişî]], [[herzanî]]
# [[Talişî]], [[herzanî]]
9 [[Dîmîlîi]],
9 [[Dîmîlîi]]

'''Başûr'''
'''Başûr'''



Guhartoya 19:38, 1 adar 2011

Zimanên îranî şitlekî zimanmalbata hind û ewropî ye. Kesên, ku yek ji van zimanan zimanê wan ê zikmakî ye, jê re îranî tê gotin. Ji aliyê 270 milyon kesan ve tên axaftin.

Cihêkirin bi Erdnigarî

Mirov dikare zimanên îranî têxe du cîhan: yê rojhilat û yê rojava. Her yek ji wan jî cardin têxe du cîhan: yê bakur û yê başûr.

Cihêtiya dengan di zimanên îranî yên rojava û zaraveyên kurdî

Îranî a Kevn Partî Goranî Zazakî Talî Semnanî Zaraveyên Hezarî Zaraveyên Navend Beluçî Kurdî Farisî
*ś/ź s/z s/z s/z s/z s/z s/z s/z s/z s/z s/z h/d
-ž- -ž- -ž- -ǰ- -ž- ǰ.ž -ǰ- ǰ.ž.z -č- -ž- -z-
ž ž ž (y-) ǰ ž ǰ.ž ǰ (z-) ǰ.ž.z ǰ -ž- z
*thr hr (ya)r (h)r (hī)r (h)*r (h)r r r s s s
*d b b b b b b b b b(?) d d

Zimanên îranî yên rojhilat

Bakûr

  1. Avestî (mirî ye; wateya olî heye)
  2. Xwarizmî (mirî ye)
  3. Baktrî (mirî ye)
  4. Sogdî (mirî ye; Zaraveyên wê: Xirîstiyan, Budîst, Mana) --> Yagnobî (li Tacikistan)
  5. Skitî (mirî ye), Sarmatî (mirî ye), Alanî,
  6. Ostî (Zaraveyên wê: Îron, Dîgoron)

Başûr

  1. Muncî, Sanglexî, Îşkaşmî, Zebakî, Sarikolî, Şugnî, Ruşanî, Yazgulamî, Waxî, Yidga, Wanecî
  2. Sakî (mirî ye; Zaraveyên wê: Xotî û Tumşuqî )
  3. Paştû

Zimanên îranî yên rojava

Bakur

  1. Partî (mirî ye)
  2. Urmûrî, Paraçî
  3. Darî ya Zerdeştan (ne Darî ya Efxanistanê ye)
  4. Kurdî: kurmancî, soranî, kelhûrî, hewramî, lekî
  5. Semnanî, sengeserî
  6. Gîlekî, mazenderanî, şehmîrzadî
  7. Belûçî
  8. Talişî, herzanî

9 Dîmîlîi

Başûr

  1. Farisiya kevn (mirî ye)
  2. Farisiya pehlevî
  3. Farisî (zarave: zimanê nivîsê darî, tacikî, hazaragî)
  4. lorî, bextiyarî
  5. Tatî bi tatiya cihûdan
  6. Fars, larî (laristanî), başkardî

Cihêkirina dîrokî û erdnigarî

Zimanên îranî yên nû

Yên ku Îro tên axaftin:

Bakûrê Rojhilat

Başûrê Rojhilat

Bakûrê Rojava

Başûrê Rojava

Zimanên îranî yên nîvkevn

Zimanên îranî yên kevn

Zimanên îranî yên kevn ji 5000 hate 1000 (b.z.) hatin axaftin.

Di lêkolînên nû yên Nicholas Sims-Williams ji zankoya London hat dîtin ku Avestî zimanê herî kevn e.

Yên din ji wî peyda bûne.