Babîl (bajar): Cudahiya di navbera guhartoyan de

Content deleted Content added
B + kat
MikaelF (gotûbêj | beşdarî)
BKurteya guhartinê tine
Rêz 7: Rêz 7:
| width = 220
| width = 220
| float = right
| float = right
| caption = Bajarê Babîlê ([[Iraq]])
| caption = Bajarê Babîlê ([[Îraq]])
| relief = 1
| relief = 1
}}
}}
[[Wêne:Ishtar-gate-بوابة-عشتار.jpg|thumb|Dergehê Iştarê yê Babilê, di sala 1932'an de]]
[[Wêne:Ishtar-gate-بوابة-عشتار.jpg|thumb|Dergehê Iştarê yê Babilê, di sala 1932'an de]]
[[Wêne:Ishtar gate Pergamon Museum.JPG|thumb|Dergehê Iştarê yê Babilê, li mûzexaneya Pergamonê ya Berlînê]]
[[Wêne:Ishtar gate Pergamon Museum.JPG|thumb|Dergehê Iştarê yê Babîlê, li mûzexaneya Pergamonê ya Berlînê]]
[[Wêne:Pergamon Museum Berlin 2007089.jpg|thumb|Şêrek ji Dergehê Iştarê yê Babilê, li mûzexaneya Pergamonê ya Berlînê]]
[[Wêne:Pergamon Museum Berlin 2007089.jpg|thumb|Şêrek ji Dergehê Iştarê yê Babîlê, li mûzexaneya Pergamonê ya Berlînê]]
[[Wêne:Pergamon Museum Berlin 2007084.jpg|thumb|Hûrbîniyek ji Dergehê Iştarê yê Babilê, li mûzexaneya Pergamonê ya Berlînê]]
[[Wêne:Pergamon Museum Berlin 2007084.jpg|thumb|Hûrbîniyek ji Dergehê Iştarê yê Babîlê, li mûzexaneya Pergamonê ya Berlînê]]


'''Babil''' an '''Babîl''' (babyl. Babili, Ibranî: Babel בבל) weke peytexta [[Babîlî|Babîliyan]] yek ji girîngtirîn bajarên serdema antîk bû. Ew li qerexan çemê [[Ferat|Feratê]] hatibû avakirin û 90 km li başûrê [[Bexda]]ya [[Îraq]]a îro bû [[Parêzgeha Babil]]ê. Xirbe û jibermayên bajêr di destpêka sedsala 20'an de di nav de [[Robert Koldewey]] ji aliyê arkeologên rojavayî ve hatin kolan.
'''Babîl''' an '''Babil''' (bi erebî: بابل, ''Bābil''; akadî: ''Bābili(m)''; bi logograma sumerî: ''KÁ.DINGIR.RAKI''; îbranî: בבל, ''Bābel''; yewnanî: Βαβυλών, ''Babylōn'') weke peytexta [[Babîlî|babîliyan]] yek ji girîngtirîn bajarên serdema antîk bû. Ew li qerexan çemê [[Ferat|Feratê]] hatibû avakirin û 90 [[km]] li başûrê [[Bexda]]ya [[Îraq]]a îro bû [[Parêzgeha Babîlê]]. Xirbe û jibermayên bajêr di destpêka sedsala 20'an de di nav de [[Robert Koldewey]] ji aliyê arkeologên rojavayî ve hatin kolan.


= Etîmolojî =
= Etîmolojî =
Navê Babîl ji gotina [[Akad]]î Bab-ilim an Bab-ilu tê û wateya wê "[[Dergeh]]ê Xwedê" ye. Lê ev nav bi dibêtiyeke mezin ji aliyê akadî û babîliyan ve şaş hatiye fêmkirin û koka wê ne akadî ye (Babbillum).
Navê ''Babîl'' ji gotina [[akad]]î ''Bab-ilim'' an ''Bab-ilu'' tê û wateya wê "[[Dergeh]]ê Xwedê" ye. Lê ev nav bi dibêtiyeke mezin ji aliyê akadî û babîliyan ve şaş hatiye fêmkirin û koka wê ne akadî ye (''Babbillum'').


== Babîl di [[Tewrat|Tewratê]] de ==
== Babîl di [[Tewrat|Tewratê]] de ==
Rêz 36: Rêz 36:
Bi wî awayî Xwedê mirov li ser rûyê hemû erdê belav kirin. Ji ber vê yekê ji bajêr re "Babîl" hat gotin, çimkî Xudan zimanê hemû mirovan li wir tevlihev kir û bû "bil bila" wan.
Bi wî awayî Xwedê mirov li ser rûyê hemû erdê belav kirin. Ji ber vê yekê ji bajêr re "Babîl" hat gotin, çimkî Xudan zimanê hemû mirovan li wir tevlihev kir û bû "bil bila" wan.


Di sala 586an berî hatina Mesîh de, padîşahê Babîlê [[Nebûxadnezar]] bi ordiya xwe ve hat û [[Orşelîm]] vegirt. Wî sûra bajêr û Perestgeha Xwedê ya ku Silêman padîşah ava kiribû, xera kir, şewitand û gelek mirov hatin kuştin.
Di sala 586'an berî hatina [[Mesîh]] de, padîşahê Babîlê [[Nebûxadnezar]] bi ordiya xwe ve hat û [[Orşelîm]] vegirt. Wî sûra bajêr û Perestgeha Xwedê ya ku Silêman padîşah ava kiribû, xera kir, şewitand û gelek mirov hatin kuştin.


Nebûxadnezar jî gelek [[cihû]] sirgûn kirin, anîn herêma Babîlê. Li wê derê 70 salî man. Di wê demê de, li Babîlê [[Zebûr]] 137 hat nivîsîn.
Nebûxadnezar jî gelek [[cihû]] sirgûn kirin, anîn herêma Babîlê. Li wê derê 70 salî man. Di wê demê de, li Babîlê [[Zebûr]] 137 hat nivîsîn.

[http://www.Zadiel.de Oyantal]
== Çavkanî ==
== Çavkanî ==
{{çavkanî}}
{{çavkanî}}
Rêz 50: Rêz 50:
* Domenique Charpin, D. O. Edzard, M. Stol: Mesopotamien - die altbabylonische Zeit. Orbis biblicus et orientalis (OBO) 160,4. Academic Press u. Vandenhoeck & Ruprecht, Freiburg - Göttingen 2004. ISBN 3525530633 ISSN 1015-1850
* Domenique Charpin, D. O. Edzard, M. Stol: Mesopotamien - die altbabylonische Zeit. Orbis biblicus et orientalis (OBO) 160,4. Academic Press u. Vandenhoeck & Ruprecht, Freiburg - Göttingen 2004. ISBN 3525530633 ISSN 1015-1850
* Domenique Charpin: Hammu-rabi de Babylone. Presses Univ. de France (PUF), Paris 2003. ISBN 2130539637
* Domenique Charpin: Hammu-rabi de Babylone. Presses Univ. de France (PUF), Paris 2003. ISBN 2130539637



{{Koord|32|32|31|N|44|25|12|E|type:city|display=title}}
{{Koord|32|32|31|N|44|25|12|E|type:city|display=title}}

Guhartoya 13:23, 2 îlon 2011

Babîl li ser nexşeya Iraq nîşan dide
Babîl
Babîl
Bajarê Babîlê (Îraq)
Dergehê Iştarê yê Babilê, di sala 1932'an de
Dergehê Iştarê yê Babîlê, li mûzexaneya Pergamonê ya Berlînê
Şêrek ji Dergehê Iştarê yê Babîlê, li mûzexaneya Pergamonê ya Berlînê
Hûrbîniyek ji Dergehê Iştarê yê Babîlê, li mûzexaneya Pergamonê ya Berlînê

Babîl an jî Babil (bi erebî: بابل, Bābil; akadî: Bābili(m); bi logograma sumerî: KÁ.DINGIR.RAKI; îbranî: בבל, Bābel; yewnanî: Βαβυλών, Babylōn) weke peytexta babîliyan yek ji girîngtirîn bajarên serdema antîk bû. Ew li qerexan çemê Feratê hatibû avakirin û 90 km li başûrê Bexdaya Îraqa îro bû Parêzgeha Babîlê. Xirbe û jibermayên bajêr di destpêka sedsala 20'an de di nav de Robert Koldewey ji aliyê arkeologên rojavayî ve hatin kolan.

Etîmolojî

Navê Babîl ji gotina akadî Bab-ilim an Bab-ilu tê û wateya wê "Dergehê Xwedê" ye. Lê ev nav bi dibêtiyeke mezin ji aliyê akadî û babîliyan ve şaş hatiye fêmkirin û koka wê ne akadî ye (Babbillum).

Babîl di Tewratê de

Di kitêba pêşî ya Tewratê de serhatiya Birca Babîlê tê gotin (Destpêkirin 11):

Piştî tofana Nûh, mirov ji zarokên Nuh dîsa li ser dinyayê zêde bûn. Di wê demê de zimanê hemû mirovên dinyayê yek bû û peyivîna wan jî yek bû. Çaxê ku wan ber bi Rojhilat ve koç kir, li herêma Şînarê deştek dîtin û li wir cîwar bûn. Wan ji hev re got: «Werin, em ji xwe re bajarekî û birceke ku serê wê bigihîje ezmên ava bikin, da ku em nav û dengê xwe derxin; nebe ku em li ser rûyê hemû erdê belav bibin. Werin, em kelpîçan çêkin û em wan baş biqelînin.»

Wan weha kir û dest bi avakirinê kirin. Di şûna keviran de kelpîçên wan û di şûna xercê de, zifta wan hebû.

Xwedê bi nêta wan dizanî û li wî bajarî û li wê birca ku mirovan çêdikirin, nêrî. Wî got: «Ew hemû yek nîjad in û zimanê wan hemûyan yek e. Wan dest bi vê yekê kiriye û êdî tu tiştê ku bixwazin bikin ji wan re namîne zehmet. Werin, em dakevin jêr û zimanê wan tevlihev bikin, da ku ew zimanê hev fêm nekin.»

Xwedê weha kir û ji ber ku mirovan zimanê hev fêm nekir, devjenî derket û wan zû dev ji avakirina bajêr berda û li ba hev neman.

Bi wî awayî Xwedê mirov li ser rûyê hemû erdê belav kirin. Ji ber vê yekê ji bajêr re "Babîl" hat gotin, çimkî Xudan zimanê hemû mirovan li wir tevlihev kir û bû "bil bila" wan.

Di sala 586'an berî hatina Mesîh de, padîşahê Babîlê Nebûxadnezar bi ordiya xwe ve hat û Orşelîm vegirt. Wî sûra bajêr û Perestgeha Xwedê ya ku Silêman padîşah ava kiribû, xera kir, şewitand û gelek mirov hatin kuştin.

Nebûxadnezar jî gelek cihû sirgûn kirin, anîn herêma Babîlê. Li wê derê 70 salî man. Di wê demê de, li Babîlê Zebûr 137 hat nivîsîn.

Çavkanî

  • Tewrat: Destpêk: 11:1-9
  • Joan Oates: Babylon. Stadt und Reich im Brennpunkt des Alten Orient. Gondrom-Verlag, Bindlach 1990. ISBN 3-8112-0727-X
  • Nelson DeMille: An den Wassern von Babylon. Goldmann-Verlag, München 1990. ISBN 3-442-09647-2
  • Auf der Suche nach der Vergangenheit. Verlag Das Beste, Stuttgart 1982, 1988. ISBN 3-87070-183-8
  • Die letzten Geheimnisse unserer Welt. Verlag Das Beste, Stuttgart 1977, 1989. ISBN 3-87070-333-4
  • D. Arnaud: Nabuchodonosor II, roi de Babylone. Fayard, Paris 2003. ISBN 2213617619
  • Domenique Charpin, D. O. Edzard, M. Stol: Mesopotamien - die altbabylonische Zeit. Orbis biblicus et orientalis (OBO) 160,4. Academic Press u. Vandenhoeck & Ruprecht, Freiburg - Göttingen 2004. ISBN 3525530633 ISSN 1015-1850
  • Domenique Charpin: Hammu-rabi de Babylone. Presses Univ. de France (PUF), Paris 2003. ISBN 2130539637