Wan (parêzgeh): Cudahiya di navbera guhartoyan de
Kurteya guhartinê tine |
|||
| Rêz 44: | Rêz 44: | ||
=== Kelheyên Wanê === |
=== Kelheyên Wanê === |
||
Ji kelheyên li Wanê xuya dike ku dîroka vê bajarê gelek kûr e. Kela herî nas a parezgehê bêguman '''Kelheya Wanê''' ye. Herwiha, [[Kela Xoşabê]], [[Kela Aspeşînê]], [[Kela Ayanisê]], [[Kelax]], [[Kela Zernekê]] û [[Kelheyên Anzafa Jor û Jêr]] bermahiyên bêhempa yên Wanê ne. |
Ji kelheyên li Wanê xuya dike ku dîroka vê bajarê gelek kûr e. Kela herî nas a parezgehê bêguman '''Kelheya Wanê''' ye. Herwiha, [[Kela Xoşabê]], [[Kela Aspeşînê]], [[Kela Ayanisê]], [[Kelax]], [[Kela Zernekê]] û [[Kelheyên Anzafa Jor û Jêr]] bermahiyên bêhempa yên Wanê ne. |
||
=== Coka Menua (Coka Semîramîs-Şamranê) === |
|||
{{Gotara bingehîn|Coka Menua}} |
|||
[[Wêne:Urartian Menua canal.jpg|thumb|Nivîstekeke Menua (mînakek)]] |
|||
Coka Menua, 50 km ji başurê deşta Payizava ku ava zelal tîne deşta Wanê, paytexta ûrartûyî jî ku li wê derê ye û xakên ku têre derbas dibe jî zîndewar dike. Li derdora cokê baxçeyên hilawîstî ku [[Key Menua]] (810-786'an berî zayînê) ji bo hevsera xwe [[Tariria]], di hêla [[Kadembastî|Kadembastiya îro]], bi awayekî banoke çêkiriye, hêmanî baxçeyên hilawîstî yên keybanûya asur Semîramîs ku ji heft bedewiyên cîhanê yek jî ew tê hesibandin dîtiye û bi awayekî efsanewî hatiye jiyandin. |
|||
Taybetiyeke din a coka Menua ev e ku, li ser dîwarên piştevan û cihên nêzî coke bi giştî panzdeh nîvîstekên avahî yên bi bizmar hatine bicihkirin. |
|||
== Nifus û navçe (2000) == |
== Nifus û navçe (2000) == |
||
Guhartoya 19:19, 5 adar 2012
| Parêzgeha Wanê | |
| Koda parêzgehê: 65 | |
| |
| Nexşeya navçeyan | |
| Wêne:Van districts ku.PNG | |
| Kargêrî | |
| Welat | Bakurê Kurdistanê |
|---|---|
| Dûgel | Tirkiye |
| Serbajar | Wan |
| Demografî û erdnîgarî | |
| Gelhe (2008) | 1.004.369 kes |
| Rûerd | 19.069 km2 |
| Berbelavî | 52,7 kes/km2 |
| Binebeş | |
| Hejmara navçeyan | 12 navçe |
| Hejmara bajarokan | 20 bajarok |
| Hejmara gundan | 575 gund |
| Agahiyên din | |
| Dem | UTC+2 |
| Koda telefonê | (+90) 432 |
Wan (bi tirkî, Van; bi ermenî, Վան) parêzgeheke Bakurê Kurdistanê ye. Serbajarê parêzgehê Wan e.
Qezayên parêzgeha Wanê
- Wan (qeza) (tr: Van): Wan, Erçek, Tîmar
- Miks (qeza) an Mikis (tr: Bahçesaray): Miks
- Elbak (qeza) (tr: Başkale): Elbak, Şîkeftî (senter: Der)
- Bayizaxa (qeza) an Ebex (tr: Çaldıran): Bayizaxa
- Şatax (qeza) (tr: Çatak): Şatax an Şax, Narlî (senter: Gîresor)
- Ertemêtan (qeza) (tr: Edremit): Ertemêtan an Edremid
- Erdîş (qeza) (tr: Erciş): Erdîş an Erdis, Kertîs, Kocapnar (senter: Axî)
- Westan (qeza) (tr: Gevaş): Westan (senter: Gavaş)
- Payizawa (qeza) an Xawesor (tr: Gürpinar): Payizawa, Xoşab, Qasrîk, Norduz (senter: Dîm)
- Bêgirî (qeza) (tr: Muradiye): Bêgirî
- Ebexe (qeza) an Qerqelî (tr: Özalp): Ebexe, Taşrumî
- Mehmûdî (qeza) an Sêrê (tr: Saray): Mehmûdî an Sêrê
Dîrok
Kelheyên Wanê
Ji kelheyên li Wanê xuya dike ku dîroka vê bajarê gelek kûr e. Kela herî nas a parezgehê bêguman Kelheya Wanê ye. Herwiha, Kela Xoşabê, Kela Aspeşînê, Kela Ayanisê, Kelax, Kela Zernekê û Kelheyên Anzafa Jor û Jêr bermahiyên bêhempa yên Wanê ne.
Coka Menua (Coka Semîramîs-Şamranê)
Gotara bingehîn: Coka Menua
Coka Menua, 50 km ji başurê deşta Payizava ku ava zelal tîne deşta Wanê, paytexta ûrartûyî jî ku li wê derê ye û xakên ku têre derbas dibe jî zîndewar dike. Li derdora cokê baxçeyên hilawîstî ku Key Menua (810-786'an berî zayînê) ji bo hevsera xwe Tariria, di hêla Kadembastiya îro, bi awayekî banoke çêkiriye, hêmanî baxçeyên hilawîstî yên keybanûya asur Semîramîs ku ji heft bedewiyên cîhanê yek jî ew tê hesibandin dîtiye û bi awayekî efsanewî hatiye jiyandin.
Taybetiyeke din a coka Menua ev e ku, li ser dîwarên piştevan û cihên nêzî coke bi giştî panzdeh nîvîstekên avahî yên bi bizmar hatine bicihkirin.
- Wan (navend) 284.464 (Wan, Erçek, Tîmar)
- Miks an Mikis (Bahçesaray) ye 16.795 (Miks)
- Elbak (Başkale) 55.563 (Elbak, Şîkeftî)
- Bayizaxa an Ebex (Çaldıran) 56.485
- Şax an Şatax (Çatak) 23.816 (Şax, Narlî)
- Ertemêtan an Edremid (Edremit) 18.005
- Erdîş an Erdiş (Erciş) 147.421 (Erdîş, Kertîs, Kocapnar)
- Westan (Gevaş) 29.557
- Payizawa an Xawesor (Gürpinar) 37.226 (Payizawa, Xoşab, Qasrîk, Norduz)
- Bêgirî (Muradiye) 54.692
- Ebexe an Qerqelî (Özalp) 59.892 (Ebexe, Taşrumî)
- Mehmûdî an Sêrê 21.578
Tevayiya nifûsa herêmê (tevî gundan) 877.524 e.
Çavkanî
- Harita Umum Müdürlügü 1:800,000 (1934).
- "Köylerimizin adlari" (1928).
- Vital Cuinet (1891/2001). "La Turquie d'Asie".
- Xefur, Ebdulla (Abdulla Ghafor) (2000/2001). Kurdistan - Dabeşî Kargêrî Terrîtorî 1927-1997.
- Xefur, Ebdulla (Abdulla Ghafor) (2001). Kurdistan - Rûpêw û jimarey danîştuwan.