Dewletên Yekbûyî yên Amerîkayê: Cudahiya di navbera guhartoyan de
B r2.7.3) (robot serzêde kirin: kab guhêrandin: ie, new, sa, wuu |
B Bot: 250 girêdanên înterwîkiyê ên ku niha li ser Wikidatayê ne, jê bibe |
||
Rêz 347: | Rêz 347: | ||
{{Link FA|zh}} |
{{Link FA|zh}} |
||
[[ab:Америка Еиду Аштатқәа]] |
|||
[[ace:Amirika Carékat]] |
|||
[[af:Verenigde State van Amerika]] |
|||
[[als:USA]] |
|||
[[am:አሜሪካ]] |
|||
[[an:Estatos Unitos]] |
|||
[[ang:Ȝeānedu Rīcu American]] |
|||
[[ar:الولايات المتحدة]] |
|||
[[arc:ܐܘܚܕܢܐ ܡܚܝܕܐ]] |
|||
[[arz:امريكا]] |
|||
[[as:আমেৰিকা যুক্তৰাষ্ট্ৰ]] |
|||
[[ast:Estaos Xuníos d'América]] |
|||
[[av:Америкалъул Цолъарал Штатал]] |
|||
[[ay:Istadus Unidus]] |
|||
[[az:Amerika Birləşmiş Ştatları]] |
|||
[[ba:Америка Ҡушма Штаттары]] |
|||
[[bar:Vaeinigte Staatn]] |
|||
[[bat-smg:JAV]] |
|||
[[bcl:Estados Unidos]] |
|||
[[be:Злучаныя Штаты Амерыкі]] |
|||
[[be-x-old:Злучаныя Штаты Амэрыкі]] |
|||
[[bg:Съединени американски щати]] |
|||
[[bi:Yunaeted Stet blong Amerika]] |
|||
[[bm:Amerika ka Kelenyalen Jamanaw]] |
|||
[[bn:মার্কিন যুক্তরাষ্ট্র]] |
|||
[[bo:ཨ་མེ་རི་ཁ་རྒྱལ་ཕྲན་མཉམ་འབྲེལ་རྒྱལ་ཁབ།]] |
|||
[[bpy:তিলপারাষ্ট্র]] |
|||
[[br:Stadoù-Unanet Amerika]] |
|||
[[bs:Sjedinjene Američke Države]] |
|||
[[bxr:Амеэрикын Нэгэдэһэн Улас]] |
|||
[[ca:Estats Units d'Amèrica]] |
|||
[[cbk-zam:Estados Unidos de America]] |
|||
[[cdo:Mī-guók]] |
|||
[[ce:Ӏамерикан ХӀоьттина Мехкаш]] |
|||
[[ceb:Estados Unidos]] |
|||
[[chr:ᏌᏊᎢᏳᎾᎵᏍᏔᏅᏍᎦᏚᎩ ᎾᎿ ᎠᎺᏰᏟ]] |
|||
[[chy:United States]] |
|||
[[ckb:ویلایەتە یەکگرتووەکانی ئەمریکا]] |
|||
[[co:Stati Uniti d'America]] |
|||
[[crh:Amerika Qoşma Ştatları]] |
|||
[[cs:Spojené státy americké]] |
|||
[[csb:Zjednóné Kraje Americzi]] |
|||
[[cu:Амєрїканьскꙑ Ѥдьнѥнꙑ Дрьжавꙑ]] |
|||
[[cv:Америкăри Пĕрлешӳллĕ Штатсем]] |
|||
[[cy:Unol Daleithiau America]] |
|||
[[da:USA]] |
|||
[[de:Vereinigte Staaten]] |
|||
[[diq:Dewletê Amerikayê Yewbiyayey]] |
|||
[[dsb:Zjadnośone staty Ameriki]] |
|||
[[dv:އެމެރިކާ]] |
|||
[[dz:ཡུ་ནའིཊེཊ་སི་ཊེས]] |
|||
[[ee:United States]] |
|||
[[el:Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής]] |
|||
[[eml:Stat Unî]] |
|||
[[en:United States]] |
|||
[[eo:Usono]] |
|||
[[es:Estados Unidos]] |
|||
[[et:Ameerika Ühendriigid]] |
|||
[[eu:Ameriketako Estatu Batuak]] |
|||
[[ext:Estaus Unius]] |
|||
[[fa:ایالات متحده آمریکا]] |
|||
[[ff:Dowlaaji Dentuɗi]] |
|||
[[fi:Yhdysvallat]] |
|||
[[fiu-vro:Ameeriga Ütisriigiq]] |
|||
[[fo:USA]] |
|||
[[fr:États-Unis]] |
|||
[[frp:Ètats-Unis d’Amèrica]] |
|||
[[frr:Feriind Stoote foon Ameerikaa]] |
[[frr:Feriind Stoote foon Ameerikaa]] |
||
[[fur:Stâts Unîts di Americhe]] |
|||
[[fy:Feriene Steaten]] |
|||
[[ga:Stáit Aontaithe Mheiriceá]] |
|||
[[gag:Amerika Birleşik Devletläri]] |
|||
[[gan:美國]] |
|||
[[gd:Na Stàitean Aonaichte]] |
|||
[[gl:Estados Unidos de América - United States of America]] |
|||
[[glk:آمریکا]] |
|||
[[gn:Tetã peteĩ reko Amérikagua]] |
|||
[[got:𐌱𐌰𐌽𐌳𐌰𐍂𐌴𐌹𐌺𐌾𐌰]] |
|||
[[gu:સંયુક્ત રાજ્ય અમેરિકા]] |
|||
[[gv:Steatyn Unnaneysit America]] |
|||
[[ha:Amurika]] |
|||
[[hak:Mî-koet]] |
|||
[[haw:‘Amelika Hui Pū ‘ia]] |
|||
[[he:ארצות הברית]] |
|||
[[hi:संयुक्त राज्य अमेरिका]] |
|||
[[hif:United States]] |
|||
[[hr:Sjedinjene Američke Države]] |
|||
[[hsb:Zjednoćene staty Ameriki]] |
|||
[[ht:Etazini]] |
|||
[[hu:Amerikai Egyesült Államok]] |
|||
[[hy:Ամերիկայի Միացյալ Նահանգներ]] |
|||
[[ia:Statos Unite de America]] |
|||
[[id:Amerika Serikat]] |
|||
[[ie:Unit States de America]] |
[[ie:Unit States de America]] |
||
[[ig:Njikota Obodo Amerika]] |
|||
[[ik:United States of America]] |
|||
[[ilo:Estados Unidos iti Amerika]] |
|||
[[io:Usa]] |
|||
[[is:Bandaríkin]] |
|||
[[it:Stati Uniti d'America]] |
|||
[[iu:ᐊᒥᐊᓕᑲ]] |
|||
[[ja:アメリカ合衆国]] |
|||
[[jbo:mergu'e]] |
|||
[[jv:Amérika Sarékat]] |
|||
[[ka:ამერიკის შეერთებული შტატები]] |
|||
[[kaa:Amerika Qurama Shtatları]] |
|||
[[kab:Iwunak Yedduklen]] |
|||
[[kbd:Америкэ Штат Зэгуэт]] |
|||
[[ki:United States]] |
|||
[[kk:Америка Құрама Штаттары]] |
|||
[[kl:Naalagaaffeqatigiit]] |
|||
[[km:សហរដ្ឋអាមេរិក]] |
|||
[[kn:ಅಮೇರಿಕ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ]] |
|||
[[ko:미국]] |
|||
[[koi:Америкаись Ӧтлаасьӧм Штаттэз]] |
|||
[[krc:Американы Бирлешген Штатлары]] |
|||
[[ksh:Vereenichde Staate van Amerika]] |
|||
[[kv:Америкаса Ӧтувтчӧм Штатъяс]] |
|||
[[kw:Statys Unys]] |
|||
[[ky:Америка Кошмо Штаттары]] |
|||
[[la:Civitates Foederatae Americae]] |
|||
[[lad:Estatos Unitos d'Amerika]] |
|||
[[lb:Vereenegt Staate vun Amerika]] |
|||
[[lbe:Американал ЦачӀунхьу Штатру]] |
|||
[[lez:Америкадин Садхьанвай Штатар]] |
|||
[[lg:Amereka]] |
|||
[[li:Vereinegde State van Amerika]] |
[[li:Vereinegde State van Amerika]] |
||
[[lij:Stati Unïi d'America]] |
|||
[[lmo:Stat Ünì d'America]] |
|||
[[ln:Lisangá lya Ameríka]] |
|||
[[lt:Jungtinės Amerikos Valstijos]] |
|||
[[ltg:Amerikys Saškierstuos Vaļsteibys]] |
|||
[[lv:Amerikas Savienotās Valstis]] |
|||
[[map-bms:Amerika Serikat]] |
|||
[[mdf:Америконь Соткс]] |
|||
[[mg:Etazonia]] |
|||
[[mhr:АУШ]] |
|||
[[mi:Hononga-o-Amerika]] |
|||
[[mk:Соединети Американски Држави]] |
|||
[[ml:അമേരിക്കൻ ഐക്യനാടുകൾ]] |
|||
[[mn:Америкийн Нэгдсэн Улс]] |
|||
[[mr:अमेरिकेची संयुक्त संस्थाने]] |
|||
[[mrj:Америкын Ушымы Штатвлӓжӹ]] |
|||
[[ms:Amerika Syarikat]] |
|||
[[mt:Stati Uniti tal-Amerika]] |
|||
[[mwl:Stados Ounidos de la América]] |
|||
[[my:အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု]] |
|||
[[myv:Американь Вейтьсэндявкс Штаттнэ]] |
|||
[[mzn:متحده ایالات آمریکا]] |
|||
[[na:Eben Merika]] |
|||
[[nah:Tlacetilīlli Tlahtohcāyōtl Ixachitlān]] |
|||
[[nap:State Aunite d'Amereca]] |
|||
[[nds:USA]] |
|||
[[nds-nl:Verienigde Staoten van Amerika]] |
|||
[[ne:संयुक्त राज्य अमेरिका]] |
|||
[[new:संयुक्त राज्य अमेरिका]] |
[[new:संयुक्त राज्य अमेरिका]] |
||
[[nl:Verenigde Staten]] |
|||
[[nn:USA]] |
|||
[[no:USA]] |
|||
[[nov:Unionati States de Amerika]] |
|||
[[nrm:Êtats Unnis d'Améthique]] |
|||
[[nso:United States of America]] |
|||
[[nv:Wááshindoon Bikéyah Ałhidadiidzooígíí]] |
|||
[[oc:Estats Units d'America]] |
|||
[[om:USA]] |
|||
[[or:ଯୁକ୍ତରାଷ୍ଟ୍ର ଆମେରିକା]] |
|||
[[os:Америкæйы Иугонд Штаттæ]] |
|||
[[pa:ਸੰਯੁਕਤ ਰਾਜ ਅਮਰੀਕਾ]] |
|||
[[pag:United States]] |
[[pag:United States]] |
||
[[pam:Estados Unidos]] |
|||
[[pap:Estadonan Uni di Merka]] |
|||
[[pcd:États-Unis Anmérikes]] |
|||
[[pdc:Amerikaa]] |
|||
[[pfl:Verainischde Schdaade vun Ameriga]] |
|||
[[pih:Yunitid Staits]] |
|||
[[pl:Stany Zjednoczone]] |
|||
[[pms:Stat Unì d'América]] |
|||
[[pnb:امریکہ]] |
|||
[[ps:د امریکا متحده ایالات]] |
|||
[[pt:Estados Unidos]] |
|||
[[qu:Hukllachasqa Amirika Suyukuna]] |
|||
[[rm:Stadis Unids]] |
|||
[[rn:Leta z’Unze Ubumwe za Amerika]] |
|||
[[ro:Statele Unite ale Americii]] |
|||
[[roa-rup:Vãsãliili Diadunu ali Americhia]] |
|||
[[roa-tara:Statère Aunìte d'Americhe]] |
|||
[[ru:Соединённые Штаты Америки]] |
|||
[[rue:Споєны Штаты Америцькы]] |
|||
[[rw:Leta Zunze Ubumwe z’Amerika]] |
|||
[[sa:संयुक्तानि राज्यानि]] |
|||
[[sah:Америка Холбоһуктаах Штааттара]] |
|||
[[sc:Istados Unidos de Amèrica]] |
|||
[[scn:Stati Uniti]] |
|||
[[sco:Unitit States]] |
|||
[[sd:آمريڪا]] |
|||
[[se:Amerihká ovttastuvvan stáhtat]] |
|||
[[sg:ÂKödörö-ôko tî Amerîka]] |
|||
[[sh:Sjedinjene Američke Države]] |
|||
[[si:ඇමරිකානු එක්සත් ජනපදය]] |
|||
[[simple:United States]] |
|||
[[sk:Spojené štáty]] |
|||
[[sl:Združene države Amerike]] |
|||
[[sm:Iunaite Sitete o Amerika]] |
|||
[[sn:United States of America]] |
|||
[[so:Mareykanka]] |
|||
[[sq:Shtetet e Bashkuara të Amerikës]] |
|||
[[sr:Сједињене Америчке Државе]] |
|||
[[srn:Kondre Makandrameki]] |
|||
[[ss:IMelika (live)]] |
|||
[[stq:Fereende Stoaten fon Amerikoa]] |
|||
[[su:Amérika Sarikat]] |
|||
[[sv:USA]] |
|||
[[sw:Marekani]] |
|||
[[szl:Zjednoczůne Sztaty]] |
|||
[[ta:அமெரிக்க ஐக்கிய நாடு]] |
|||
[[te:అమెరికా సంయుక్త రాష్ట్రాలు]] |
|||
[[tet:Estadu Naklibur Sira Amérika Nian]] |
|||
[[tg:Иёлоти Муттаҳидаи Амрико]] |
|||
[[th:สหรัฐอเมริกา]] |
|||
[[tk:Amerikanyň Birleşen Ştatlary]] |
|||
[[tl:Estados Unidos]] |
|||
[[tn:USA]] |
|||
[[to:Puleʻanga fakatahataha ʻAmelika]] |
|||
[[tpi:Ol Yunaitet Stet]] |
|||
[[tr:Amerika Birleşik Devletleri]] |
|||
[[ts:United States]] |
|||
[[tt:Америка Кушма Штатлары]] |
|||
[[tw:USA]] |
|||
[[ty:Fenua Marite]] |
|||
[[udm:Америкалэн Огазеяськем Штатъёсыз]] |
|||
[[ug:ئامېرىكا قوشما شىتاتلىرى]] |
|||
[[uk:Сполучені Штати Америки]] |
|||
[[ur:ریاستہائے متحدہ امریکہ]] |
|||
[[uz:Amerika Qoʻshma Shtatlari]] |
|||
[[vec:Stati Unii de ła Mèrica]] |
|||
[[vep:Amerikan Ühtenzoittud Valdkundad]] |
|||
[[vi:Hoa Kỳ]] |
|||
[[vls:Verênigde Stoaten van Amerika]] |
|||
[[vo:Lamerikän]] |
|||
[[wa:Estats Unis]] |
|||
[[war:Estados Unidos]] |
|||
[[wo:Diiwaan yu Bennoo]] |
|||
[[wuu:美国]] |
|||
[[xal:Америкин Ниицәтә Орн Нутгуд]] |
|||
[[xh:IYunayithedi Steyitsi]] |
|||
[[xmf:ამერიკაშ აკოართაფილი შტატეფი]] |
|||
[[yi:פאראייניקטע שטאטן פון אמעריקע]] |
|||
[[yo:Àwọn Ìpínlẹ̀ Aṣọ̀kan Amẹ́ríkà]] |
|||
[[za:Meijgoz]] |
|||
[[zea:Vereênigde Staeten]] |
|||
[[zh:美国]] |
|||
[[zh-classical:美國]] |
|||
[[zh-min-nan:Bí-kok]] |
|||
[[zh-yue:美國]] |
|||
[[zu:IMelika]] |
Guhartoya 20:28, 7 adar 2013
United States of America | |||||
Dewletên Yekbûyî yên Amerîkayê | |||||
| |||||
Gotina netewî: E pluribus unum | |||||
Sirûda netewî: The Star-Spangled Banner | |||||
Zimanên fermî | Inglîzî (de facto)
| ||||
Paytext | Washington, D.C. 38°53′Bk 77°01′Ra / 38.883°Bk 77.017°Ra | ||||
Bajarê mezin | New York | ||||
Sîstema siyasî | Komar | ||||
- Serkomar - Cîgirê serokê |
Barack Obama Joe Biden | ||||
Rûerd - Giştî - Av (%) |
9.826.675 km2 6,76 | ||||
Gelhe - Giştî (2010) - Berbelavî |
309.966.000 kes 31.6 kes/km2 | ||||
Serxwebûn | 4'ê tîrmehê 1776 | ||||
Dirav | Dolar (USD) | ||||
Dem | UTC-5, -10 | ||||
Nîşana înternetê | .us | ||||
Koda telefonê | +1 | ||||
Dewletên Yekbûyî yên Amerîkayê bi kurtasî DYA (bi îngilîzî: United States of America) welatekî li Amerîkaya Bakur e. DYA ji 50 dewletan pêk tê. 48 dewlet di navbera Kanada û Meksîkê de ne. Alaska li bakurê Kanadayê, Hawaî jî di Okyanûsa Pasîfîk de dimîne.
Hem di kurdî û hem jî di gelek zimanên din de gelek navên vî welatî hene:
- Amerîka, Emrîka
- Dewletên Yekbûyî yên Amerîkayê
- Wîlayetên Hevgirtî yên Amerîkayê û hwd.
Dîrok
Axa DYA'yê ya îro berê di bin destê çermesoran de bû. Çermesorên vir ji gellek eşîran pêk dihat in, bi gellek zimanan diaxivîn û çandên wan cûrbecûr û ji hev cuda bûn.. Îro pir zêde tişt ji çanda wan nemaye. Di sedsalên 16 û 17'an de ewropî hêdî hêdî li vir bi cih bûn. Bi piranî îngilîz û fransiz li bakur bi cih bûn û çandek pir cuda anîn vir.
13 koloniyên Brîtanyayê di 4 tîrmeha 1776'an de li dijî Brîtanyaya Mezin serxwebûniya xwe îlan kirin. Di sala 1787'an de jî DYA'yê îlan kirin. Ev herdu tekstên îlankirinê bûye avakerê nasnama Emerîkî.
Di sedsala 20'an de DYA bû hêzeke pir mezin a cîhanê. Bi taybetî jî piştî Şerê cihanî yê duyem, ji aliyê leşkerî, aborî, polîtîk û çandî ve bû yek ji dewletên herî xurt ên cîhanê. DYA hetanî belavbûna Yekitiya Komarên Sovyet ên Sosyalîst serkêşiya Şerê Sar ê li dijî Yekitiya Sovyetan dikir. Piştî belavbûna Sovyetan DYA bi serê xwe bû hêza herî mezin a leşerî a Cîhanê.
Ol
Derbarê baweriya olî xelkê Dewletên Yekbûyî yên Amerîkayê de 80,5% xiristiyan (51,3% protestanî, 23,9% katolîk û 1,7% mormon) in. 16,1% ateîst in, 1,7% cihû 0,7% budîst, 0,6% misilman û 2,1% hindû. [1]
Erdnîgarî
Sînor
Dirêjiya sînoran 12 034 km ye :
- 8 893 km bi Kanada re (ji vê 2 477 km bi Alaska re ye)
- 3 326 km bi Meksîk re
- 29 km bi Kuba re (sînorê Guantanamo)
Erdnîgariya fîzîkî
- Çend agahî:
- Bajarê Nifûsa wî herî zêde : New York (19 mîlyon kes)
- Nuxteya herî bilind : Çiyayê McKinley li Alaska (6 194 metre)
- Nuxteya herî nizm : Badwater li Newala mirinê li Kalîforniyayê (- 86 metre)
- Çemê herî mezin : Mîsîsîpî-Mîsûrî
Çiyayên volkanîk
Çiyayên volkan ên aktîf bi piranî li rojava, li Alaska û li ser gravên Hawaî dikevin:
- Çiyayê Rainier (4392 m.), Washington
- Çiyayê Shasta (4322 m.), Kalîforniya
- Çiyayê Loa (4171 m.), Hawaî
- Çiyayê Adams (3743 m.), Washington
- Çiyayê Hood (3429 m.), Oregon
- Çiya-cemed Peak (3213 m.), Washington
- Çiyayê Redoubt (3108 m.), Alaska
- Çiyayê Saint Helens (2549 m.), Washington
Çemên herî mezin û dirêj ên DYA'yê
- Mîsîsîpî-Mîsûrî : 6 270 km
- Rio Mezin : 3 060 km
- Arkansas : 2 348 km
- Kolorado : 2 317 km
- Ohio : 2 102 km
- Columbia : 2 044 km
- Snake River : 1 670 km
Golên DYA'yê
Rûbera Golên Mezin bi timamî 250 000 km² ye.
- Lîsteya golên herî mezin:
- Golên din ên girîng:
Bajarên herî mezin
ji 4'an 3 ê nifûsa DYA'yê li Bakur-rojhilatê welêt dijîn.
- Bajarên herî mezin û jimara wan a nîştecihan[çavkanî hewce ye]:
- New York (New York) : 24 112 176
- Los Angeles (Kalîforniya) : 18 313 809
- Şikago (Illinois) : 11 318 384
- Washington DC - Baltimore : 8 026 607
- San Fransîsko (Kalîforniya) : 7 159 693
- Fîladelfiya (Pensîlvanya) : 5 951 797
- Dallas (Teksas) : 5 931 956
- Detroit (Michigan) : 5 905 754
- Boston (Massachusetts) : 5 809 111
- Miami (Florîda) : 5 726 495
- Hûston (Teksas) : 5 280 752
- Atlanta (Georgia) : 5 034 362
50 Dewletên DYA'yê
Çavkanî
Girêdanên Derve
Ev gotara kurt şitlekê ye. Heke tu bixwazî berfireh bikî pê li biguhêre bike. (Çawa?) |
Şablon:Link FA Şablon:Link FA Şablon:Link FA Şablon:Link FA Şablon:Link FA Şablon:Link FA Şablon:Link FA