Hejmara atomî: Cudahiya di navbera guhartoyan de

Content deleted Content added

Inline

Guhartoya 03:05, 8 adar 2013

Hijmara atomî (Z) an jî nimroya atomê di fîzîk û kîmyayê da hijmara protonên nava navoka atomê ye ko çevenga wê Z e. Hijmara protonî jî navekê dî yê hijmara atomî ye. Hijmara protonên nava navoka atomê bi awayekê yekane hîman anko elementên kîmyayî diyar dikit. Di atomeka bê barê karevayî da hijmara elektronan jî bi qasî hijmra atomî ye.

Hjmara atomî gelek girêdayî hijmara baristeyî ye ko hijmara protonan û notronên nava navokê ye. Hijmara baristeyî hijmara îsotopên hîmanê diyar dikit û bi awayekê edetî piştî navê hîmanê dihêt, jibo mînak Karbon-14.

Dîrok

Li destpêkê hijmara atomî jibo diyarkirina cihê hîmanan di xişteya gerranî anko cedwela peryodîk da dihat bikaranîn ko Dîmîtrî Mendelyevî jibo rêzkirina hîmanên niyaskirî li goreyê kêşa atomî bikardiînan. Lê eger tenê bi kêşa atomê rêza hîmanan di xişteya gerranî da bihêt diyarkirin, hindek şaşî rû didin. Jibo mînak cihê yod û teleriyomê dibê bihêt guhartin. Dema ew li goreyê saloxetên wan bihên rêzkirin zêdetir digel hijmara atomî rêk dikevin.

Ev şaşî heta sala 1913ê nehat famkirin. Li wê salê, Henry Gwyn Jeffreys Moseleyî havildariyeka gelek mukim di navbera cihê dirist yê hîmanan di xişteya gerranî da û şebengên (spektrumên) ko ji bijandina tîrêja Xê çê dibûn vedît. Vê vedîtinê anko keşfê selimand anko îsbat kir ko haviliyek di navbera hijmara atomî û barê karevayî yê navoka atomê da heye.

Ev gotara kurt şitlekê ye. Heke tu bixwazî berfireh bikî pê li biguhêre bike. (Çawa?)

@@ Rêz 11: / Rêz 11: @@
 [[Kategorî:Fizîk]]
-[[af:Atoomgetal]]
-[[als:Ordnungszahl]]
-[[an:Numero atomico]]
-[[ar:عدد ذري]]
-[[ast:Númberu atómicu]]
-[[bar:Ordnungszoi]]
-[[bg:Атомен номер]]
-[[bn:পারমাণবিক সংখ্যা]]
-[[br:Niver atomek]]
-[[bs:Atomski broj]]
-[[ca:Nombre atòmic]]
-[[ckb:گەردیلە ژمارە]]
-[[cs:Atomové číslo]]
-[[cy:Rhif atomig]]
-[[da:Atomnummer]]
-[[de:Ordnungszahl]]
-[[el:Ατομικός αριθμός]]
-[[en:Atomic number]]
-[[eo:Atomnumero]]
-[[es:Número atómico]]
-[[et:Aatomnumber]]
-[[eu:Zenbaki atomiko]]
-[[fa:عدد اتمی]]
-[[fi:Järjestysluku (kemia)]]
-[[fiu-vro:Aadomarv]]
-[[fr:Numéro atomique]]
-[[frr:Atoomnumer]]
-[[fur:Numar atomic]]
-[[fy:Atoomnûmer]]
-[[ga:Uimhir adamhach]]
-[[gl:Número atómico]]
-[[gu:પરમાણુ ક્રમાંક]]
-[[he:מספר אטומי]]
-[[hi:परमाणु क्रमांक]]
-[[hif:Atomic number]]
-[[hr:Atomski broj]]
-[[ht:Nonm atomik]]
-[[hu:Rendszám (kémia)]]
-[[ia:Numero atomic]]
-[[id:Nomor atom]]
-[[ilo:Atomiko a numero]]
-[[io:Atomala nombro]]
-[[is:Sætistala]]
-[[it:Numero atomico]]
-[[ja:原子番号]]
-[[jv:Nomer atom]]
-[[ka:ატომური ნომერი]]
-[[kk:Атомдық нөмір]]
-[[kn:ಪರಮಾಣು ಸಂಖ್ಯೆ]]
-[[ko:원자 번호]]
-[[la:Numerus atomicus]]
-[[lb:Uerdnungszuel]]
-[[li:Atoomnómmer]]
-[[lmo:Nümer atomich]]
-[[lt:Atomo numeris]]
-[[lv:Atomskaitlis]]
-[[mk:Атомски број]]
-[[ml:അണുസംഖ്യ]]
-[[mn:Атомын дугаар]]
-[[mr:अणुक्रमांक]]
-[[ms:Nombor atom]]
-[[my:အက်တမ် အမှတ်စဉ်]]
-[[nds:Atomtall]]
-[[ne:परमाणु क्रमांक]]
-[[nl:Atoomnummer]]
-[[nn:Atomnummer]]
-[[no:Atomnummer]]
-[[oc:Numèro atomic]]
-[[pa:ਪਰਮਾਣੂ ਸੰਖਿਆ]]
-[[pl:Liczba atomowa]]
-[[pnb:ایٹمی نمبر]]
-[[pt:Número atómico]]
-[[qu:Iñuku ñiqi]]
-[[ro:Număr atomic]]
-[[ru:Зарядовое число]]
-[[rue:Протонове чісло]]
-[[scn:Nùmmuru atòmicu]]
-[[sh:Atomski broj]]
-[[si:පරමාණුක ක්‍රමාංකය]]
-[[simple:Atomic number]]
-[[sk:Protónové číslo]]
-[[sl:Vrstno število]]
-[[sq:Numri atomik]]
-[[sr:Атомски број]]
-[[stq:Atomtaal]]
-[[su:Nomer atom]]
-[[sv:Atomnummer]]
-[[sw:Namba atomia]]
-[[ta:அணு எண்]]
-[[te:పరమాణు సంఖ్య]]
-[[th:เลขอะตอม]]
-[[tl:Bilang na atomiko]]
-[[tr:Atom numarası]]
-[[uk:Атомний номер]]
-[[ur:جوہری عدد]]
-[[uz:Atom raqami]]
-[[vec:Nùmaro atòmego]]
-[[vi:Số nguyên tử]]
-[[yi:אטאם נומער]]
-[[yo:Nọ́mbà átọ̀mù]]
-[[zh:原子序数]]
-[[zh-min-nan:Goân-chú-hoan]]
-[[zh-yue:原子序數]]