Besta binavî ya mezin: Cudahiya di navbera guhartoyan de

Ji Wîkîpediya, ensîklopediya azad.
Content deleted Content added
Rubinbot (gotûbêj | beşdarî)
B r2.7.3) (Bot: eo:Granda barilrifo eo:Granda Barilrifo olarak değiştiriliyor
Addbot (gotûbêj | beşdarî)
B Bot: 95 girêdanên înterwîkiyê ên ku niha li ser Wikidatayê ne, jê bibe
Rêz 21: Rêz 21:
[[Kategorî:UNESCO-Pêmayên erdê]]
[[Kategorî:UNESCO-Pêmayên erdê]]


[[af:Groot Koraalrif]]
[[an:Gran barrera de coral]]
[[ar:الحيّد المرجاني العظيم]]
[[ast:Gran barrera de coral]]
[[az:Böyük Sədd rifi]]
[[bat-smg:Dėdlīsės barjerėnis rėfs]]
[[be:Вялікі бар'ерны рыф]]
[[be-x-old:Вялікі бар’ерны рыф]]
[[bg:Голям бариерен риф]]
[[bn:গ্রেট ব্যারিয়ার রিফ]]
[[br:Kouraleg Vras]]
[[bs:Veliki koralni greben]]
[[ca:Gran Barrera de Corall]]
[[cs:Velký bariérový útes]]
[[cy:Barriff Mawr]]
[[da:Great Barrier Reef]]
[[de:Great Barrier Reef]]
[[dv:ގްރޭޓް ބެރިއަރ ރީފް]]
[[el:Μεγάλος Κοραλλιογενής Ύφαλος]]
[[en:Great Barrier Reef]]
[[eo:Granda Barilrifo]]
[[es:Gran barrera de coral]]
[[et:Suur Vallrahu]]
[[eu:Koral Hesi Handia]]
[[eu:Koral Hesi Handia]]
[[fa:دیواره بزرگ مرجانی]]
[[fi:Iso valliriutta]]
[[fiu-vro:Suur Korallirahu]]
[[fo:Korallrivið Mikla]]
[[fr:Grande barrière de corail]]
[[fy:Grut Barriêrerif]]
[[ga:An Mhórsceir Bhacainneach]]
[[gan:大堡礁]]
[[gl:Gran Barreira de Coral]]
[[he:שונית המחסום הגדולה]]
[[hi:ग्रेट बैरियर रीफ]]
[[hif:Great Barrier Reef]]
[[hr:Veliki koraljni greben]]
[[hu:Nagy-korallzátony]]
[[hy:Մեծ Արգելախութ]]
[[ia:Grande Barriera de Corallo]]
[[id:Karang Penghalang Besar]]
[[ilo:Nalatak a Bangen ti Raw-ang]]
[[is:Kóralrifið mikla]]
[[it:Grande barriera corallina]]
[[ja:グレート・バリア・リーフ]]
[[jv:Karang malang gedhé]]
[[ka:დიდი ბარიერული რიფი]]
[[kk:Үлкен тосқауыл рифі]]
[[ko:그레이트 배리어 리프]]
[[krc:Уллу барьер риф]]
[[la:Magna Curalii Obex]]
[[lb:Great Barrier Reef]]
[[lt:Didysis barjerinis rifas]]
[[lv:Lielais Barjerrifs]]
[[mk:Голем корален гребен]]
[[ml:ഗ്രേറ്റ് ബാരിയർ റീഫ്]]
[[mn:Их шүрэн далан]]
[[mr:ग्रेट बॅरियर रीफ]]
[[ms:Terumbu Sawar Besar]]
[[mwl:Grande Barreira de Coral]]
[[my:မဟာ ဘယ်ရီယာ သန္တာကျောက်တန်းကြီး]]
[[new:ग्रेट ब्यारियर रिफ]]
[[nl:Groot Barrièrerif]]
[[nn:Det store barriererevet]]
[[no:Great Barrier Reef]]
[[oc:Granda Barrièra de Coralh]]
[[pl:Wielka Rafa Koralowa]]
[[pnb:گریٹ بیریئر ریف]]
[[pt:Grande Barreira de Coral]]
[[ro:Marea Barieră de Corali]]
[[roa-tara:Granne barriere coralline]]
[[ru:Большой Барьерный риф]]
[[rue:Великый барєрний ріф]]
[[sah:Улахан Харгыс Арыылар]]
[[scn:Granni Barriera Curaddina]]
[[sh:Veliki koraljni greben]]
[[simple:Great Barrier Reef]]
[[sk:Veľká koralová bariéra]]
[[sl:Veliki koralni greben]]
[[sr:Велики корални гребен]]
[[sv:Stora barriärrevet]]
[[sw:Great Barrier Reef]]
[[ta:பெரும் தடுப்புப் பவளத்திட்டு]]
[[th:เกรตแบร์ริเออร์รีฟ]]
[[tk:Uly Barýer rifi]]
[[tl:Bahura ng Gran Barrera]]
[[tr:Büyük Set Resifi]]
[[uk:Великий бар'єрний риф]]
[[ur:عظیم حائل شعب]]
[[vi:Rạn san hô Great Barrier]]
[[war:Dungganan nga Makaurulang nga Monbón]]
[[xmf:დიდი ბარიერული რიფი]]
[[zh:大堡礁]]
[[zh-classical:大堡礁]]
[[zh-min-nan:Tāi-pó-ta]]
[[zh-yue:大堡礁]]

Guhartoya 17:33, 8 adar 2013

Wênegirtin ji satelîtê
Wêne binê avê nîşan dide, wergirtin ji babirokê
Masîstêrk

Besta Mezin a Mercanî yan Girebesta Mezin a Mercanî yan jî Resîfa Mezin (bi îngilîzî: Great Barrier Reef) navê kome-besteke binavî ya peravên Awistraliyayê ye. Resîfa herî mezin a erdê ye. Sala 1981ê ji aliyê UNESCOyê ve wekî mîrasê xwezaya erdê hate binavkirin. Carnan wê wekî "yek ji heft nuwazeyên cîhanê" jî binavdikin. 11'ê pûşperê 1770 deryavanê brîtanî James Cook vedîtina vê bestê dike.

Çiye best, resîf?

Bana binavî ye. Çawa li rûyê erdê bilindahî, newal, ban, zixur, gelî ûed hene, li binê avê jî wisa ye. Besta binavî dikare kûr an ji bendên biçûk dorgirtî be.

Ev der bi taybetiya xwe ya erdnîgarî tê naskirin. Bo mînak li vir kevz, midye, masî ûêd ji devedorê xwe cuda ne. Mirov çawa best, ban û geliyên ser erdê binav dike, yên binavî jî wisa.

Taybetiyên gir-bestê

Ev besta mezin ji 2.900 best, 900 giravan pêk tê. Rûerda wê lo dora 344.400 km², dirêjiya wê 2.600 km ye. Li Deryaya Mercanê ku li bakurê rojhilatê Awistraliyayê dikeve ye.

Li vê kome-resîfê ekosîstemeke taybet heye. Gelek cureyên hûf (balîna), pişemasî (medûz), mircan (cure masiyek, pagrus pagrus), li dora milyonek cureyên masiyan ûêd dijîn. Ji aliyê tûrîzma deryayê ve balkêş e.