Artîşok: Cudahiya di navbera guhartoyan de
B r2.7.3) (robot zêdekirin:lv:Artišoks |
B Bot: 56 girêdanên înterwîkiyê ên ku niha li ser Wikidatayê ne, jê bibe |
||
Rêz 41: | Rêz 41: | ||
[[Kategorî:Famîleya stêregulan]] |
[[Kategorî:Famîleya stêregulan]] |
||
[[Kategorî:Riwekên şîfadar]] |
[[Kategorî:Riwekên şîfadar]] |
||
[[ar:خرشوف]] |
|||
[[az:Əkilən ənginar]] |
|||
[[be:Артышок]] |
|||
[[be-x-old:Артышок]] |
|||
[[bo:ཁོ་རེ་ཡའི་ཤིང་ཞིག]] |
|||
[[ca:Carxofera]] |
|||
[[ceb:Cynara scolymus]] |
|||
[[co:Artichjoccu]] |
|||
[[cs:Artyčok]] |
|||
[[da:Artiskok]] |
|||
[[de:Artischocke]] |
|||
[[el:Αγκινάρα]] |
|||
[[en:Artichoke]] |
|||
[[eo:Artiŝoko]] |
|||
[[es:Cynara scolymus]] |
|||
[[eu:Orburu]] |
|||
[[fa:کنگر فرنگی]] |
|||
[[fi:Latva-artisokka]] |
|||
[[fr:Artichaut]] |
|||
[[he:ארטישוק]] |
|||
[[hr:Artičoka]] |
|||
[[ht:Aticho]] |
|||
[[hu:Articsóka]] |
|||
[[io:Artichoko]] |
|||
[[is:Ætiþistill]] |
|||
[[it:Cynara scolymus]] |
|||
[[ja:アーティチョーク]] |
|||
[[ka:არტიშოკი]] |
|||
[[kk:Бөрікгүл]] |
|||
[[la:Cynara scolymus]] |
|||
[[lt:Tikrasis artišokas]] |
|||
[[lv:Artišoks]] |
|||
[[nl:Artisjok]] |
|||
[[nv:Azeeʼ hókániitsoh (chʼil daadánígíí)]] |
|||
[[pcd:Àrtichoe]] |
|||
[[pl:Karczoch zwyczajny]] |
|||
[[pms:Articiòch]] |
|||
[[pt:Alcachofra]] |
|||
[[ro:Anghinare]] |
|||
[[ru:Артишок испанский]] |
|||
[[rw:Aritisho]] |
|||
[[sc:Cynara scolymus]] |
|||
[[scn:Cynara scolymus]] |
|||
[[sh:Artičoka]] |
|||
[[simple:Artichoke]] |
|||
[[sq:Angjinarja]] |
|||
[[sr:Артичока]] |
|||
[[sv:Kronärtskocka]] |
|||
[[th:อาร์ทิโชก]] |
|||
[[tl:Artichoke]] |
|||
[[tr:Enginar]] |
|||
[[uk:Артишок іспанський]] |
|||
[[vi:Atisô]] |
|||
[[yi:ארטישאק]] |
|||
[[zh:菜薊]] |
|||
[[zh-yue:雅枝竹]] |
Guhartoya 17:57, 8 adar 2013
Artîşok | |
---|---|
Cynara scolymus | |
Dabeşandina zanistî | |
Cîhan: | Plantae |
(ne aşkera ye): | Angiosperms |
(ne aşkera ye): | Eudicots |
(ne aşkera ye): | Asterids |
Kom: | Asterales |
Famîle: | Asteraceae |
Êl: | Cynareae |
Cins: | Cynara |
Cure: | C. cardunculus |
Navê zanistî yê latînî | |
Cynara cardunculus L. |
Artîşok (Cynara scolymus), riwekek ji famîleya stêregulan e. 50-150 cm bilind dibe, di pêjgehan de tê bikaranîn. Riwekeke pirrsalane ye. Ji parevên Deryaya Navîn, bakurê Afrîka, Îran û Kurdistanê belav bûye.
Herçendî di pêjgeha kurd de tê bikaranîn jî, li Kurdistan çandiniya wê nakin. Sedemê herî mezin şer e ku rewşa asayî xirab kiriye. Li Îtalyayê ji artîşokê lîkoran çêdikin. Di sedsala 15em de derbasê Brîtanya û bakurê Ewropayê bûye.
Di warê tenduristiyê de
Agahiyên vê gotarê, ne hişyarî yan jî teqeziyên bijîşkan e! Ji bo bêhtir agahiyan Hişyariya bijîşkî (en) bixwînin. |
Pelên wê bê qemçik in. Bo kîsikê zirav, cegerê tê pêşniyarkirin. Alkol, nîkotîn û bezê ji kêm dike, asta amonyak û kolesterolê dadixîne. Ji aliyê vîtamînên A û B dewlemend e. Kepîrgirtina damaran (ango tengbûna damaran) dereng dixîne, agirê laşê dadixîne. Bo ba, zerika zer û zerika reş, şaneyên tûreyê, pêşîlêgirtina vartoyiyê (vîrik, îshel) bikêr e.
Pêşangeh
-
Artîşok li dukana hêşinahîfiroşiyê
Çavkanî
- David J. Keil: Cynara. In: Flora of North America Editorial Committee (Hrsg.): Flora of North America North of Mexico. New York and Oxford, 1993+. Bd. 19, S. 89. online, abgerufen am 4. Februar 2008
- Gabriella Sonnante, Domenico Pignone, Karl Hammer: The Domestication of Artichoke and Cardoon: From Roman Times to the Genomic Age. In: AOBPreview, 4. Juli 2007. doi:10.1093/aob/mcm127 (îngilîzî)
- Mireille Jochum-Guillou, Marion Zerbst: Artischocke – die gesunde Delikatesse. Trias, Stuttgart 1998, ISBN 3-89373-466-X (almanî)
Girêdan
- Artîşok li obst-gemuese.at (almanî)
- Phytodoc.de - li ser rola wê di tenduristiyê de. (almanî)