Şamaş

Şamaş, xwûdayekî sumerî ku di dema Akad, babil û Asûrîyan de jî bûya xwediyê bandûrê. Herdemî, bahse wî û bandûra wî hatîya kirin. Hem di dema sumerîyan de û hem jî di demên piştre, çandên xwûdayî, ji wê çanê bandûr girtin. Şamaş, weke xwûdayê rojê bû. Bi wê re tê gotin ku xwûdayê dadîyê jî bû. Di dema sûmerîyan de, Jê re "Utu" jî tê gotin. Piştre, ew navê Şamaş dihilde.

Di çandê de, pêşketina baweriyê û bi wê re bawerî bi rojê hanîn, wê pêş bikeve. ev, wê di deme babiliyan de, di parastgahê de jî were dîtin. Di dema babiliyan de, Abû Hababa û li Larsa jî Senkerah bi hemdemiyekê tên ser ziman. Gotina "e-barra" û "ebabbabara", têne wate male ku jê rohnî di çirisê.

Bi dîroka wê re tişta ku bi vê çanda şamaş re tê gotin ev a. Ku Bi Îştar re Nannar-Sin û bi Şamaş re Anu, û bi Enlîl re Enkî, wê çanda xwûdatiyê tênina ziman. Tişta ku ji tefsîran tê fahmkirin, her navê ku dibê piştre ji holê narabê, navê din yên ku diafirin jî, bi wî re dibina navê serdemekê. Minaq, di dama babiliyan hatina Hamûrabî, wê xwe weke peyamnêrê Şamaş, Enlîl û xwûdayên bi nav bike. Ji van navên xwûdayan ên ku di nava xalên wî 282 xalên destûrî yên ku wî nivîsandina, bi wan pîrozîya wan di denezêne. Şamaş, jina wî, Ay bû. Roj, piştre, hêza Şamaş têne ser ziman. Hêz û dadî, bi hev re wê bi wî re, hewl bê dayîn ku wew salixkirin û were ser ziman û di jîyanê de bi temen û cih bibe.

Şamaş, di dema wî de, Saturn hatîya kifşkirin û têkiliya wî bi Saturnê re tê danîn. Gerwêrka Staturnê, weke tê zanîn gerwêrka herî mazin ji dunyê û gerwêrkên din.

Di demên piştre, hatina Olên yek-xwûdayî ên weke êzîdîtîyê, Cihûtiyê, Xiristîyayê û Îslamiyetê, wê hin nîşanakên çanda Şamaş, bi bandûrî wê di wan de jî were dîtin.