Nîvragihbar: Cudahiya di navbera guhartoyan de

Ji Wîkîpediya, ensîklopediya azad.
Content deleted Content added
BKurteya guhartinê tine
Legobot (gotûbêj | beşdarî)
B Bot: 78 girêdanên înterwîkiyê ên ku niha li ser Wikidatayê ne, jê bibe
Rêz 29: Rêz 29:


[[Kategorî:Nîvragihbar| ]]
[[Kategorî:Nîvragihbar| ]]

[[af:Halfgeleier]]
[[an:Semiconductor]]
[[ar:شبه موصل]]
[[as:অৰ্ধপৰিবাহী]]
[[az:Yarımkeçiricilər]]
[[be:Паўправаднік]]
[[be-x-old:Паўправаднік]]
[[bg:Полупроводник]]
[[bn:অর্ধপরিবাহী]]
[[bs:Poluprovodnik]]
[[ca:Semiconductor]]
[[cs:Polovodič]]
[[da:Halvleder]]
[[de:Halbleiter]]
[[el:Ημιαγωγός]]
[[en:Semiconductor]]
[[eo:Duonkonduktaĵo]]
[[es:Semiconductor]]
[[et:Pooljuht]]
[[eu:Erdieroale]]
[[fa:نیم‌رسانا]]
[[fi:Puolijohde]]
[[fr:Semi-conducteur]]
[[ga:Leathsheoltóir]]
[[gan:半導體]]
[[gl:Semicondutor]]
[[he:מוליך למחצה]]
[[hi:अर्धचालक पदार्थ]]
[[hif:Semiconductor]]
[[hr:Poluvodič]]
[[ht:Semi-kondiktè]]
[[hu:Félvezető]]
[[id:Semikonduktor]]
[[is:Hálfleiðari]]
[[it:Semiconduttore]]
[[ja:半導体]]
[[ka:ნახევრად გამტარები]]
[[kk:Меншікті өткізгіштік]]
[[kn:ಅರೆವಾಹಕ]]
[[ko:반도체]]
[[la:Semiconductrum]]
[[lt:Puslaidininkis]]
[[lv:Pusvadītājs]]
[[mk:Полупроводник]]
[[ml:അർദ്ധചാലകം]]
[[mn:Хагас дамжуулагч]]
[[mr:अर्धवाहक]]
[[ms:Separa pengalir]]
[[nl:Halfgeleider (vastestoffysica)]]
[[nn:Halvleiarar]]
[[no:Halvleder]]
[[oc:Semiconductor]]
[[pl:Półprzewodniki]]
[[pnb:سیمی کنڈکٹر]]
[[pt:Semicondutor]]
[[ro:Semiconductor]]
[[ru:Полупроводник]]
[[sh:Poluprovodnik]]
[[si:අර්ධ සන්නායක]]
[[simple:Semiconductor]]
[[sk:Polovodič]]
[[sl:Polprevodnik]]
[[sq:Gjysmëpërcjellësi]]
[[sr:Полупроводник]]
[[stq:Hoolichlaitere]]
[[sv:Halvledare]]
[[ta:குறைக்கடத்தி]]
[[th:สารกึ่งตัวนำ]]
[[tl:Semikonduktor]]
[[tr:Yarı iletken]]
[[uk:Напівпровідник]]
[[ur:نیم موصل]]
[[uz:Yarimoʻtkazgich]]
[[vi:Chất bán dẫn]]
[[war:Semikonduktor]]
[[zh:半导体]]
[[zh-min-nan:Poàn-tō-thé]]
[[zh-yue:半導體]]

Guhartoya 20:59, 8 adar 2013

Hûndurê mîkroçîp
Nîvek mîkroçîpe û yên rêş jî muhafazê çîpe.

Nîvragihbar (îngilîzî: semiconductor) wek navê wê, madeyê navbera ragihbar û neragihbarê. Van madeyan, elektrîkê(birinê elektron) hinek diragihandin. Li Dinyayê, bûjenên tê zehf naskirin ev in: germanyûm û sîlîsyûm û selenyûm.

Dereceya ragihandinê bi zêdekirina germahiyê û nepakkirinê kane bê zêdekirin.

Ragihandina barên elektrîkî ji aliyê valahî (en:hole) û elektonên serbest, ku wek barkêş (en: charge carriers) tên zanîn, ve tê kirin. Madeyên nîvragihbar ên pak pêkhatiyên krîstal(en:crystal structure) ên bi bendên kovalent (en:kovalent bond) girêdayî peyda dikin. Di sifrê mûtleq (en:absolute zero), 0 K, de elektronên serbest namînin. Ji ber ku elektonan gişta cih girtine valahî jî namîne. Ger barkêş di madekî de tunebin, elektrîk jî nayê ragihandin. Herçî germahî zêde bibe hinek elektron dê ji cihê xwe derkevin, yanî benda biqetînin û serbest bigerrin. Evan elektronan dema ji cihê xwe derdikevin valahiyek pozitîv jî li şûna wan peyda dibe. Evan elektronên negatîv û valahiyên pozitîv karê barkêşiyê bicih tînin. Mirov kane bi zêdekirina nepakîyê jî jimareya barkêşan zêde bike. [1]

Dîrok

Di 14ê adara 1782an de Alessandro Volta di nameyek xwe de cara pêşîn navê nîvragihbar (bi îngl.: semiconductor) bi kar anî.
Bandora nîvragihbariyê di sala 1833'an de ji aliyê Michael Faraday ve hat vedîtin. Ew lê hay bû ku resîstansa sulfîda zîv (Ag2S) kêm dibe bi zêdekirina germahiyê. Divê pêwendî bo metalan wiha neba. Lêbelê wî hîç agahiyên çendanî yên derbarê têkiliya germahî û resîstîvîtiyê nedaye. [2] [3]

Materyalên nîvragihbar

Çavkanî

  1. ^ Kenneth C. Smith, Adel S. Sedra (26 hezîran 1997). Microelectronic Circuits (The Oxford Series in Electrical and Computer Engineering). Oxford University Press. r. 1. ISBN 978-0-19-993150-7.
  2. ^ http://www.nit.eu/czasopisma/JTIT/2010/1/3.pdf "History of Semiconductors", Lidia Łukasiak û Andrzej Jakubo
  3. ^ http://iopscience.iop.org/0143-0807/10/4/002/pdf/ejv10i4p254.pdf "Early history chemistry of the physics and semiconductors-from doubts to fact in a hundred year" , Georg Busch