Nemabûyî: Cudahiya di navbera guhartoyan de

Ji Wîkîpediya, ensîklopediya azad.
Content deleted Content added
B HC: Jêbirina Kategorî:Biyolojî; Zêdekirina Kategorî:Nemabûyî
BKurteya guhartinê tine
Rêz 2: Rêz 2:
'''Nemabûna cureyekî''', di [[biyolojî]] û [[ekolojî|ekolojiyê]] de tê wateya bi dawîbûna hebûna cureyê, lewma [[biyosfer]] biçûk dibe. Cureyek bi mirina endamê dawî, dibe nemabûyî. Kurtebira ''EX'' ku navneteweyî ye , ji peyva ''extinct'' tê.
'''Nemabûna cureyekî''', di [[biyolojî]] û [[ekolojî|ekolojiyê]] de tê wateya bi dawîbûna hebûna cureyê, lewma [[biyosfer]] biçûk dibe. Cureyek bi mirina endamê dawî, dibe nemabûyî. Kurtebira ''EX'' ku navneteweyî ye , ji peyva ''extinct'' tê.


Gelek ajal berî hebûna mirovan li ser rûyê erdê nema bûne (mînak: [[dînezor]]). Lê di lîsteya [[Yekîtiya Navneteweyî ya Parastina Xwezayê]] tenê cureyên di dema nêzîk de nemabûne hene ([[Dodo]], [[Gurê Tazmanyayê]], [[Rûviyê Falklandê]] hwd.).
Gelek ajal berî hebûna mirovan li ser rûyê erdê nema bûne (mînak: [[dînezor]]). Lê di lîsteya [[Yekîtiya Navneteweyî ya Parastina Xwezayê]] de tenê cureyên di dema nêzîk de nemabûne hene ([[Dodo]], [[Gurê Tazmanyayê]], [[Rûviyê Falklandê]] hwd.).


[[Wêne:ExtinctDodoBird.jpeg|thumb|Wêneyê [[Dodo]]yê [[Maurîtius]] (bi xêzkirin a [[1651]]'î) ku nema bûye.]]
[[Wêne:ExtinctDodoBird.jpeg|thumb|Wêneyê [[Dodo]]yê [[Maurîtius]] (bi xêzkirin a [[1651]]'î) ku nema bûye.]]


Bi giştî hinga endamê dawî yê cureyekê mir, ew dem weke dema nemabûna cureyê tê qebûlkirin , lê hin caran endamên ku dikarin berdewamiya cure pêk bînin berî dema nemabûnê xilas dibin. Mînak, bi tenê cureyê nêr ê [[Kûsiyên Girava Pînta]] maye. Lewma ev [[kîso]] nikare bi tenê berdewamiya cureya xwe pêk bîne. Hin caran mirov nizanin ka cureyek nemabûye an na. (Mînak: [[Yûnisên Çînê yên Robaran ]]) Di rewşa wisa de ew cure weke bi [[Cureyên bi bilindtirîn xetereya nemabûnê|bilindtirîn xetereya nemabûnê]] têne lîstekirin. Herwiha hin caran cureyên ku weke nemabûyî dihatin pejirandin, dibe ku were guhertin ku ji ber ku gengaz e endamên wê cureyê werin dîtin. Mînak, [[takahe]] weke nemabûyî dihate pejirandin lê piştre bi lêgerîneke berfireh hate dîtin ku ev ajal li [[Nû Zelenda]] hê hene. Hinga rewşsa wisa pêk hat, ew cure bi [[Dabeşandina Lazarus|dabeşandina Lazarus]] tê lîstekirin.
Bi giştî hinga endamê dawî yê cureyekê mir, ew dem weke dema nemabûna cureyê tê qebûlkirin , lê hin caran endamên ku dikarin berdewamiya cure pêk bînin berî dema nemabûnê xilas dibin. Mînak, bi tenê cureyê nêr ê [[Kûsiyên Girava Pînta]] maye. Lewma ev [[kîso]] nikare bi tenê berdewamiya cureya xwe pêk bîne. Hin caran mirov nizanin ka cureyek nemabûye an na. (Mînak: [[Yûnisên Çînê yên Robaran ]]) Di rewşa wisa de ew cure weke bi [[Cureyên bi bilindtirîn xetereya nemabûnê|bilindtirîn xetereya nemabûnê]] têne lîstekirin. Herwiha hin caran cureyên ku weke nemabûyî dihatin pejirandin, dibe ku were guhertin ku ji ber ku gengaz e endamên wê cureyê werin dîtin. Mînak, [[takahe]] weke nemabûyî dihate pejirandin lê piştre bi lêgerîneke berfireh hate dîtin ku ev ajal li [[Nû Zelenda]] hê hene. Hinga rewşa wisa pêk hat, ew cure bi [[Dabeşandina Lazarus|dabeşandina Lazarus]] tê lîstekirin.


Gelek sedemên nemabûna cureyan hene. Mînak tê bawerkirin ku dînezor ji sedema meteorekî nema bûne.<ref>Alvarez, LW, Alvarez, W, Asaro, F, and Michel, HV (1980). "Extraterrestrial cause for the Cretaceous–Tertiary extinction".</ref> Herwiha cureyên di serdema qeşayê de nikarîbûn li hemberî guhertina germbûna hewayê jiyan bikin, lewma ev bûyer dibe sedema tunebûna wan (Mînak: [[Mamut]]).
Gelek sedemên nemabûna cureyan hene. Mînak tê bawerkirin ku [[dînezor]] ji sedema meteorekî nema bûne.<ref>Alvarez, LW, Alvarez, W, Asaro, F, and Michel, HV (1980). "Extraterrestrial cause for the Cretaceous–Tertiary extinction".</ref> Herwiha cureyên di serdema qeşayê de nikarîbûn li hemberî guhertina germbûna hewayê jiyan bikin, lewma ev bûyer dibe sedema tunebûna wan (Mînak: [[Mamut]]).
Dîsa jî ji bo nemabûna cureyan sedema herî mezin mirov in.<ref>http://science.jrank.org/pages/2467/Endangered-Species.html</ref> Bi destê mirovan, nêçîrvanî, lewitandin , guhertina cureyan pêk tê. Bajarvanî û pêşdeçûna endustriyê , cihê ajalan teng dike û jiyanbûna wan dike bin xetereyê. Li gorî [[Yekîtiya Navneteweyî ya Parastina Xwezayê]] ji sala [[1500]]'î heta [[2002]]'an 759 cure nema bûne.<ref>http://www.iucnredlist.org/misc/wikipedia.html</ref>
Dîsa jî ji bo nemabûna cureyan sedema herî mezin mirov in.<ref>http://science.jrank.org/pages/2467/Endangered-Species.html</ref> Bi destê mirovan, nêçîrvanî, lewitandin , guhertina cureyan pêk tê. Bajarvanî û pêşdeçûna endustriyê , cihê ajalan teng dike û jiyanbûna wan dike bin xetereyê. Li gorî [[Yekîtiya Navneteweyî ya Parastina Xwezayê]] ji sala [[1500]]'î heta [[2002]]'an 759 cure nema bûne.<ref>http://www.iucnredlist.org/misc/wikipedia.html</ref>



Guhartoya 12:56, 22 hezîran 2013

Nemabûyî ango Extinct

Nemabûna cureyekî, di biyolojî û ekolojiyê de tê wateya bi dawîbûna hebûna cureyê, lewma biyosfer biçûk dibe. Cureyek bi mirina endamê dawî, dibe nemabûyî. Kurtebira EX ku navneteweyî ye , ji peyva extinct tê.

Gelek ajal berî hebûna mirovan li ser rûyê erdê nema bûne (mînak: dînezor). Lê di lîsteya Yekîtiya Navneteweyî ya Parastina Xwezayê de tenê cureyên di dema nêzîk de nemabûne hene (Dodo, Gurê Tazmanyayê, Rûviyê Falklandê hwd.).

Wêneyê Dodoyê Maurîtius (bi xêzkirin a 1651'î) ku nema bûye.

Bi giştî hinga endamê dawî yê cureyekê mir, ew dem weke dema nemabûna cureyê tê qebûlkirin , lê hin caran endamên ku dikarin berdewamiya cure pêk bînin berî dema nemabûnê xilas dibin. Mînak, bi tenê cureyê nêr ê Kûsiyên Girava Pînta maye. Lewma ev kîso nikare bi tenê berdewamiya cureya xwe pêk bîne. Hin caran mirov nizanin ka cureyek nemabûye an na. (Mînak: Yûnisên Çînê yên Robaran ) Di rewşa wisa de ew cure weke bi bilindtirîn xetereya nemabûnê têne lîstekirin. Herwiha hin caran cureyên ku weke nemabûyî dihatin pejirandin, dibe ku were guhertin ku ji ber ku gengaz e endamên wê cureyê werin dîtin. Mînak, takahe weke nemabûyî dihate pejirandin lê piştre bi lêgerîneke berfireh hate dîtin ku ev ajal li Nû Zelenda hê hene. Hinga rewşa wisa pêk hat, ew cure bi dabeşandina Lazarus tê lîstekirin.

Gelek sedemên nemabûna cureyan hene. Mînak tê bawerkirin ku dînezor ji sedema meteorekî nema bûne.[1] Herwiha cureyên di serdema qeşayê de nikarîbûn li hemberî guhertina germbûna hewayê jiyan bikin, lewma ev bûyer dibe sedema tunebûna wan (Mînak: Mamut). Dîsa jî ji bo nemabûna cureyan sedema herî mezin mirov in.[2] Bi destê mirovan, nêçîrvanî, lewitandin , guhertina cureyan pêk tê. Bajarvanî û pêşdeçûna endustriyê , cihê ajalan teng dike û jiyanbûna wan dike bin xetereyê. Li gorî Yekîtiya Navneteweyî ya Parastina Xwezayê ji sala 1500'î heta 2002'an 759 cure nema bûne.[3]

Herwiha binêre

Çavkanî

  1. ^ Alvarez, LW, Alvarez, W, Asaro, F, and Michel, HV (1980). "Extraterrestrial cause for the Cretaceous–Tertiary extinction".
  2. ^ http://science.jrank.org/pages/2467/Endangered-Species.html
  3. ^ http://www.iucnredlist.org/misc/wikipedia.html

Girêdanên derve