Mîtanî: Cudahiya di navbera guhartoyan de

Ji Wîkîpediya, ensîklopediya azad.
Content deleted Content added
Alsace38 (gotûbêj | beşdarî)
Kurteya guhartinê tine
MikaelF (gotûbêj | beşdarî)
BKurteya guhartinê tine
Rêz 1: Rêz 1:
[[Wêne:Near East 1400 BCE.png|thumb|370px|Tixûbên Keyaniya Mîtanî di salên 1400'ên B.Z. de]]
[[Wêne:Near East 1400 BCE.png|thumb|Tixûbên dewleta Mîtanî di salên 1400î yên berî zayînê de]]
Li goreyê dîrokvan Spayizerî, '''Mîtanî''' an '''[[Xanîgalbat]]''' beşek ji [[Sobarî|Sobariyan]] in. Sobarî jï beşek ji gelên [[Arî]] û kaliken [[Kurd]]an in. Cihê Mîtanî li [[Kurdistan]]<ref>http://books.google.fr/books?id=sj_bBoDtP9YC&pg=PA46&lpg=PA46&dq=washukanni+kurdish&source=bl&ots=NjiJhU2Fe_&sig=V8Nl9U7_5vK4V4SJgdLduduBe9U&hl=fr&sa=X&ei=Tr4ZUrvQIamO0AXl7IGABw&ved=0CFgQ6AEwBzgK#v=onepage&q=washukanni%20kurdish&f=false (ORMUS The Secret Alchemy of Mary Magdalene ~ Revealed part A, li rûpela 46 emîn</ref><ref>http://fr.scribd.com/doc/143625202/Aryans-and-Zoroastrians (The Hurrian lands are today a part of Greater Kurdistan)</ref> e.
'''Mîtanî''', anku '''dewleta Mîtanî''' yan '''Xanîgalbat''', li goreyê dîrokvan [[Spayizerî]]{{Çavk}}, '''Mîtanî''' beşek ji [[Sobarî|sobariyan]] in. Sobarî jï beşek ji gelên [[arî]] û kaliken [[Kurd]]an in{{Çavk}}. Angorî rojhilatnas Gens, navê ''Mîtanî'' ji bo xanedanên dewletê hatiye bikaranîn, qewmekî sobarî bûne û navê welatê wan ''Xanîgalbat'' bûye<ref>Mihemed Emîn Zekî Beg (2002). Dîroka Kurd û Kurdistanê. Avesta.</ref>. Beşek ji dewleta Mîtanî li [[Kurdistan]]a îroyîn e<ref>http://books.google.fr/books?id=sj_bBoDtP9YC&pg=PA46&lpg=PA46&dq=washukanni+kurdish&source=bl&ots=NjiJhU2Fe_&sig=V8Nl9U7_5vK4V4SJgdLduduBe9U&hl=fr&sa=X&ei=Tr4ZUrvQIamO0AXl7IGABw&ved=0CFgQ6AEwBzgK#v=onepage&q=washukanni%20kurdish&f=false (ORMUS The Secret Alchemy of Mary Magdalene ~ Revealed part A, li rûpela 46 emîn</ref><ref>http://fr.scribd.com/doc/143625202/Aryans-and-Zoroastrians (The Hurrian lands are today a part of Greater Kurdistan)</ref>.


=== Navê welatê "Mîtanî" ===
=== Navê welatê "Mîtanî" ===
Bi nivîsa [[Hîtîtiyan]] [[KUR]] <sup>[[Cities of the ancient Near East|URU]]</sup>''Mî-ta-an-nî'' / ''Mî-ît-ta-nî''. Li ser kevirên [[Asûriyan]] em dibînin peyvên<ref>http://empires.findthedata.org/q/132/2518/What-was-the-Mitanni-Empire</ref> ''Xanîgalbat''<ref>http://books.google.fr/books?id=qho7AAAAIAAJ&pg=PA5&lpg=PA5&dq=khanigalbat&source=bl&ots=Gi2d297UmN&sig=EQU14-2xM2u58TFM1Degnv0x0x8&hl=fr&sa=X&ei=evEYU (The Cambridge Ancient History (fascicle): 49: Assyrian ..., Volume 2,Partie 25 Par J. M. Munn-Rankin)</ref> / ''Hanigalbat'', bi nivîsa mixan ''Ḫa-ni-gal-bat''.
Bi nivîsa [[kîtîtiyan]] [[KUR]] <sup>[[Cities of the ancient Near East|URU]]</sup>''Mî-ta-an-nî'' / ''Mî-ît-ta-nî''. Li ser kevirên [[Asûriyan]] em dibînin peyvên<ref>http://empires.findthedata.org/q/132/2518/What-was-the-Mitanni-Empire</ref> ''Xanîgalbat''<ref>http://books.google.fr/books?id=qho7AAAAIAAJ&pg=PA5&lpg=PA5&dq=khanigalbat&source=bl&ots=Gi2d297UmN&sig=EQU14-2xM2u58TFM1Degnv0x0x8&hl=fr&sa=X&ei=evEYU (The Cambridge Ancient History (fascicle): 49: Assyrian ..., Volume 2,Partie 25 Par J. M. Munn-Rankin)</ref> / ''Hanigalbat'', bi nivîsa mixan ''Ḫa-ni-gal-bat''.


=== Dîrok ===
=== Dîrok ===
Di sedsala 16ê B.Z. da, hukmeteka pir xurt u capuk avakir. Paytexta wan bajarê [[Wassogn|Wassognê]] bûye. [[Suriye]], [[Emûriye]], welatên [[Aşûrî]] û Kurdistan, heta herêma [[Kerkûk|Kerkûkê]] hemî di bin hukmê wan da bune. Dewleta wan yek ji dewletên mezin û rûmetdar yên wê demê ([[Misir]], [[Haysi]], [[Qasi]], Mitani) bûye. [[Zimanê Mîtanî|zimanê]] wan xweser bûye. Ew hukumet li beranberî êrîşen Aşûriyan ducaran ma û hindek ji axa xwe winda kir. Qirale Aşûrî, [[Aşûr Nesir Pal]], dûmahi bi desthilata wan anî.
Di sedsala 16an a berî zayînê de, hikûmeteka pir xurt û capuk avakir. Paytexta wan bajarê [[Wassogn|Wassognê]] bûye. [[Suriye]], [[Emûriye]], welatên [[Aşûrî]] û Kurdistan, heta herêma [[Kerkûk|Kerkûkê]] hemî di bin hukmê wan da bune. Dewleta wan yek ji dewletên mezin û rûmetdar yên wê demê ([[Misir]], [[Haysi]], [[Qasi]], Mitani) bûye. [[Zimanê Mîtanî|zimanê]] wan xweser bûye. Ew hukumet li beranberî êrîşen Aşûriyan ducaran ma û hindek ji axa xwe winda kir. Qirale Aşûrî, [[Aşûr Nesir Pal]], dûmahi bi desthilata wan anî.


Mîtaniyan gelek salan hukim kiriye. Mîtaniyan jibo cara yekê di dîrokê da, maadena [[asin|asinî]] vedîtîye û bi kar anîye. Aşûrî parçeyek biçûk ji împratoriya Mîtanî bûn, lê ji ber hêrîshên ji hemî layan şikestin. Aşûriyan û [[Hîtît|Hittiyan]] dest li ser wan navçeyan dane.
Mîtaniyan gelek salan hukim kiriye. Mîtaniyan jibo cara yekê di dîrokê da, maadena [[asin|asinî]] vedîtîye û bi kar anîye. Aşûrî parçeyek biçûk ji împratoriya Mîtanî bûn, lê ji ber hêrîshên ji hemî layan şikestin. Aşûriyan û [[Hîtît|Hittiyan]] dest li ser wan navçeyan dane.
Rêz 12: Rêz 12:


=== Dawiya welatê Mîtaniyan ===
=== Dawiya welatê Mîtaniyan ===
Împaratora Asûriyan şer û ceng kirr bi welatê Mîtaniyan; û piştî xirab kirana axan Mîtanî, Asûriyan çûn li bakurê Mezopotamya ji bo şer kirina bi Hîtîtên<ref>http://books.google.fr/books?id=HcHJ3CSa_sMC&pg=PA453&lpg=PA453&dq=khanigalbat&source=bl&ots=eMeEgpX8_c&sig=WDYVfkIhxRjEcbap2gc2rDyiDBA&hl=fr&sa=X&ei=NvIYUouYGcrB0QWhj4DIAg&ved=0CD4Q6AEwAjgK#v=onepa (Histoire de l'humanité, Volume 2 publié par Unesco)</ref>.
Împeratora Asûriyan şer û ceng kirr bi welatê Mîtaniyan; û piştî xirab kirana axan Mîtanî, Asûriyan çûn li bakurê Mezopotamya ji bo şer kirina bi Hîtîtên<ref>http://books.google.fr/books?id=HcHJ3CSa_sMC&pg=PA453&lpg=PA453&dq=khanigalbat&source=bl&ots=eMeEgpX8_c&sig=WDYVfkIhxRjEcbap2gc2rDyiDBA&hl=fr&sa=X&ei=NvIYUouYGcrB0QWhj4DIAg&ved=0CD4Q6AEwAjgK#v=onepa (Histoire de l'humanité, Volume 2 publié par Unesco)</ref>.


=== Cografya ===
=== Cografya ===

Guhartoya 11:44, 25 tebax 2013

Tixûbên dewleta Mîtanî di salên 1400î yên berî zayînê de

Mîtanî, anku dewleta Mîtanî yan Xanîgalbat, li goreyê dîrokvan Spayizerî[çavkanî hewce ye], Mîtanî beşek ji sobariyan in. Sobarî jï beşek ji gelên arî û kaliken Kurdan in[çavkanî hewce ye]. Angorî rojhilatnas Gens, navê Mîtanî ji bo xanedanên dewletê hatiye bikaranîn, qewmekî sobarî bûne û navê welatê wan Xanîgalbat bûye[1]. Beşek ji dewleta Mîtanî li Kurdistana îroyîn e[2][3].

Navê welatê "Mîtanî"

Bi nivîsa kîtîtiyan KUR URUMî-ta-an-nî / Mî-ît-ta-nî. Li ser kevirên Asûriyan em dibînin peyvên[4] Xanîgalbat[5] / Hanigalbat, bi nivîsa mixan Ḫa-ni-gal-bat.

Dîrok

Di sedsala 16an a berî zayînê de, hikûmeteka pir xurt û capuk avakir. Paytexta wan bajarê Wassognê bûye. Suriye, Emûriye, welatên Aşûrî û Kurdistan, heta herêma Kerkûkê hemî di bin hukmê wan da bune. Dewleta wan yek ji dewletên mezin û rûmetdar yên wê demê (Misir, Haysi, Qasi, Mitani) bûye. zimanê wan xweser bûye. Ew hukumet li beranberî êrîşen Aşûriyan ducaran ma û hindek ji axa xwe winda kir. Qirale Aşûrî, Aşûr Nesir Pal, dûmahi bi desthilata wan anî.

Mîtaniyan gelek salan hukim kiriye. Mîtaniyan jibo cara yekê di dîrokê da, maadena asinî vedîtîye û bi kar anîye. Aşûrî parçeyek biçûk ji împratoriya Mîtanî bûn, lê ji ber hêrîshên ji hemî layan şikestin. Aşûriyan û Hittiyan dest li ser wan navçeyan dane. Heft êlên Mîtaniyan hebûn û ji êlên wan re digotin "MIL" an jî "MILAN".[6]

Dawiya welatê Mîtaniyan

Împeratora Asûriyan şer û ceng kirr bi welatê Mîtaniyan; û piştî xirab kirana axan Mîtanî, Asûriyan çûn li bakurê Mezopotamya ji bo şer kirina bi Hîtîtên[7].

Cografya

Paytexta Mîtanî Waşşûkanî[8] bû, bi kurdiya îroyîn "Xweşik-kanî"[9][10] e. Peyva Waşşûkanî dide navê bajarê kurd Sîkan[11]. Cihê bajarê kevnar a Waşşûkanî bajarên kurd Serê Kaniyê, Hesîçe û Serê Kaniyê, Riha ne.

Çavkanî

  1. ^ Mihemed Emîn Zekî Beg (2002). Dîroka Kurd û Kurdistanê. Avesta.
  2. ^ http://books.google.fr/books?id=sj_bBoDtP9YC&pg=PA46&lpg=PA46&dq=washukanni+kurdish&source=bl&ots=NjiJhU2Fe_&sig=V8Nl9U7_5vK4V4SJgdLduduBe9U&hl=fr&sa=X&ei=Tr4ZUrvQIamO0AXl7IGABw&ved=0CFgQ6AEwBzgK#v=onepage&q=washukanni%20kurdish&f=false (ORMUS The Secret Alchemy of Mary Magdalene ~ Revealed part A, li rûpela 46 emîn
  3. ^ http://fr.scribd.com/doc/143625202/Aryans-and-Zoroastrians (The Hurrian lands are today a part of Greater Kurdistan)
  4. ^ http://empires.findthedata.org/q/132/2518/What-was-the-Mitanni-Empire
  5. ^ http://books.google.fr/books?id=qho7AAAAIAAJ&pg=PA5&lpg=PA5&dq=khanigalbat&source=bl&ots=Gi2d297UmN&sig=EQU14-2xM2u58TFM1Degnv0x0x8&hl=fr&sa=X&ei=evEYU (The Cambridge Ancient History (fascicle): 49: Assyrian ..., Volume 2,Partie 25 Par J. M. Munn-Rankin)
  6. ^ http://wikitry.com/index.php/Mitanni
  7. ^ http://books.google.fr/books?id=HcHJ3CSa_sMC&pg=PA453&lpg=PA453&dq=khanigalbat&source=bl&ots=eMeEgpX8_c&sig=WDYVfkIhxRjEcbap2gc2rDyiDBA&hl=fr&sa=X&ei=NvIYUouYGcrB0QWhj4DIAg&ved=0CD4Q6AEwAjgK#v=onepa (Histoire de l'humanité, Volume 2 publié par Unesco)
  8. ^ http://www.heritageinstitute.com/zoroastrianism/ranghaya/mitanni.htm (li gorî "Heritage institute, paytexta kralgeha Mîtanî, Wassûkanî ye)
  9. ^ http://www.ancient.eu.com/Mitanni/ (Li gorî kovara "Ancient encyclopedia history", by Joshua J. Mark published on 28 April 2011,The name Washukanni is similar to the Kurdish word 'bashkani', 'bash' meaning good and 'kanî' meaning well or source, and so is translated as 'source of good' but also as 'source of wealth')
  10. ^ http://www.heritageinstitute.com/zoroastrianism/ranghaya/mitanni.htm
  11. ^ http://www.heritageinstitute.com/zoroastrianism/ranghaya/mitanni.htm (Some believe the ancient city of Sikan was built on the site of Washukanni, and that its ruins may be located under the mound of Tell el Fakhariya near Gozan)