Meletî (parêzgeh)

Parêzgeha Meletiyê Malatya
Koda parêzgehê: 44
Nexşeya navçeyan
Wêne:776px-Malatya districts ku.PNG
Kargêrî
Welat	Bakurê Kurdistanê
Dûgel	Tirkiye
Serbajar	Meletî
Demografî û erdnîgarî
Gelhe (2009)	736.884 kes
Rûerd	12.313 km2
Berbelavî	59,8 kes/km2
Binebeş
Hejmara navçeyan	14 navçe
Hejmara bajarokan	54 bajarok
Hejmara gundan	496 gund
Agahiyên din
Dem	UTC+2
Koda telefonê	(+90) 422

Meletî yan jî Meledî (bi tirkî, Malatya) parêzgeheke Bakûrê Kurdistanê ye ku niha dikeve Komara Tirkiyeyê. Serbajarê parêzgehê Meledî ye.

Nav

Meleti bı teabletê xuveliyamılêda bı nave (Melita) tê diyarkırın teabletê hitita de bı navê maldia tet bı navkırın melid bı hititi mehneya hıgivi bı tat karanin ango dıbe nave bı hingivini tate diyarkırın coğrafanasê bı çaxakev Strabon bı temami ne dıt nişandan jı dı bigıradayina 10 begiyên wexta komangane nave kurd dı zanın kıraliyeta nemrut ve gırıdayi dıke.

Dîrok

Tê zanîn ku nêzikî 5000 hezar salê ku kurd li meletiyê dijîn. Kraliyeta kevnar a komangane (nemrut) di nav gel de bi navê ne-mir ango ne mirî ilahi tê qebûlkirin hikûm kiriyê. Kralê asur Sanherib (p.z. 705-p.z. 681)li meletiyê hukumdar bûye. B.Z di sedsala 4'an de kralê mekedon a aleksendır meletiyê dagir kir piştrê bi rêzê ve med, faris, bizans u selçûqî bi rê ve kiriye.Her çiqas hikûmdar gûheriye jî gel çand û ola xwe winda nekiriye.dema osmaniyan de sultanê zulumkar ê yavuz sultan selim kurdên elewî qetilkiriye lê heman minteqê kurdên elevi û hewvelatiyên ne misilmanan di nav xwe de xwedî derketiye wan veşartiye û parastiye. EşÎra herÎ mezIn a li meletiyê dirêjan te zanin wexta osmaniyade xwasteka asimilekırına dirêjan de çen eşirên turkuman bı hatiye cıhkırın lê heman eşir kurd bine çanda tırk bı ber kurde hunda biye dırêjan kırşehir konya haymana polatlı veji iskan hatibi kırınjı çogu koçerbun bı serhev hatin u nıha çend qeza u derveyê meletiye semsur sêvas u teybeti lı meletiyê dıjın manaya navê heman eşiretê dı-rê-jan DI ango duvıgê kırın pêkanin çıkırın têt bı karanin RÊ manaya sıkak kolan cahde ango rê hatiye gotın a dawiji JAN ku manaya wê kul dert xem çiik tê bı karanin ango daku herkes bı zanit bı tirki DI(yapma eki ) RÊ (yol)JAN (dert)anlamındadır ango rê dıçe dert gırıt (yol gider dert )(alır )mana wê ewe nawê eşire ê tê zanin rodi bu pişti ku kanunên iskanın ê osmanliya bı nave dırêjan hate bı naskırın hejmara van niziki 800,000 kesiye.

Cografya

Meleti le roj hılatê kurdıstanê bı cıh buye rojava Eleziz (98 km) Amed (251 km) bakur Semsur (185 km) rojhılat Mereş (219 km) başur Sêwas (245 km) u Ezırcan (363 km) ve hatiye durpêçkırın.

Hejmar

Salên 1927 ve hejmar dı be. li wi bajari nufusa heri dawi bı sala 2010 de 736.530 kes hatiye hejmartin.

Ekonomî û aborî

Lı meletiyê ekonomi asteki heri başdeye serida ZERZELE çandın peşketiye meleti qeysiya navdare 100 da 80 hevcedariya qeysiya jı meleti bersıv dıke.

Senayî û pîşesazî

Lı bajar 2 senayiyên organize heye kargehen qeysiya le sanayêda cıheki balkêş dı gırit.

Gehiştin

Bajêr balafırgehık heye bı salên dawide riyên hêsın u qir (asfalt) heri asteki jorve durpeçbiye.

Xwendevanî

Meleti xandevane xweve gor welat asta navindeye zaningehek wiji heye medreseyên baş ji bı vır cih bune.

Çavkanî

• Harita Umum Müdürlügü 1:800,000 (1934).
• "Köylerimizin adlari" (1928).
• Vital Cuinet (1891/2001). "La Turquie d'Asie".
• Xefur, Ebdulla (Abdulla Ghafor) (2000/2001). Kurdistan - Dabeşî Kargêrî Terrîtorî 1927-1997.
• Xefur, Ebdulla (Abdulla Ghafor) (2001). Kurdistan - Rûpêw û jimarey danîştuwan.