Abdullah Öcalan

Abdullah Öcalan
Pîşe	Siyasetmedar, Nivîskar, Îdeolog
biguhêre

Abdullah Öcalan ("Apo", 4'ê nîsana 1949'an, li gundê Xelfêtiyê bi navê Amara) siyasetmedarekî kurd e. Öcalan damezrênerê PKKê bû. Di 15ê Sibata 1999an de Öcalan ji aliyê DYA ve hat teslîm kirinî dewleta Tirkiyê. Niha li girava Îmrali di nav vederê de girtî ye.

Jînenîgarî

Zarokatîya wî

Abdullah Öcalan, di 1949'an de li gundê Amara yê navçeya Riha Xelfetiyê ji dayik bû ye. Dibistana seretayî li Cîbînê xwend û hê di wê demê de di lîstik, limêj û parve kirinê de pêşengî dikir. Dibistana navîn li Nizipê dibistana navîn jî li Enqerê li dibistana navîna Tapu Kadastro qedand. Di 1969'an de li Amedê dest bi karmendiyê kir. Di karmendiya salekê de têkiliya dewlet û civakê û ya sazî û man feodal û dewletê ji nêz ve dît. Di 1971ê de vebuhandina xwe deranî Stenbolê û li wir di ber karmendiyê de xwe amade dikir ku bikeve zanîngehê jî. Heman sal qeydiya xwe li zanîngeha dadê çê kir û dev ji karmendiyê berda.

Dest pêk ê jiyana wî ya Ramyarî

Di wan salan de Stenbol di bin bandora bayê 1968'an de bû. Ocalan jî kete bin bandora vî bayî û Marksîzm - Lenînîzm nas kir. Ew salana weke salên werçerxa jiyana wî ne û her wiha ew Sosyalîzm, yeksanî û azadî pir nêzîkî xewnayên xwe yên zarokatiyê dîtin. Ocalan bîryar da bû ku Sosyalîzm û pirsgirêka Kurd li hev biguncîne. Bi vê armancê bîryar da ku dest bi siyaseta çalak bike û qeydiya xwe li zanîngeha zanîngên ramyarî ya Enqerê çê kir. Li vê derê xwe di nav atmosfereke tund a guftugoyan de dît û şeklek da ramanên xwe. Di 30yê adara 1972'an de pêşengên şoreşê Mahir Çayan û hevalên wî li Qizildereyê hatin kuştin û vê bûyerê şopên kûr di jiyan û ramanên wî de de hiştin. Di 7'ê nîsanê de di çalakîya şermezar kirina bûyera komkujiyê de hat binçav kirin û şandin girtîgeha Mamakê. 7 meh di girtîgehê de ma û di wê pêvajoyê de xwe gihand ramana wî ava kirina rêxistinekê û ji bo vê yekê gav avêt nav pêvajoyeke din a lêgerîn û lêkolînê. Piştî 1972'an pirsgirêka kurd bi gelek derûdoran re guftugo dike û di heman demê komela perwerdahiye bilind a demokratîk a Enqerê ava dike. Di heman demê de ew xebatên xwe yên bîrdoziyî yên ku di nava komekê de dimeşîne, digihîne gihaneka dawî. Koma di bin pêşengiya Ocalan de di dawîya sala 1975'an de civînekê li dar dixe û bîryar dide ku li Kurdistanê xebatê bimeşîne.

Avakirina PKK

Di 27'ê mijdara 1978'an de jî Ocalan û hevalên xwe li Amedê li gundê Fîsê yê Lîceyê careke din li hev kom dibin û bîryara avakirina Partiya Karkerên Kurdistanê didin. Xebatên rêxistinkirinê yên Ocalan û Partiya ya wî PKK yên li Kurdistanê di demeke kin de bala dewleta tirk kişand. Li ser vê şêweya nû ya Ocalan a li hemberî pirsgirêka kurd ku zikê nerm ê Tirkiyê bû, dewleta tirk zextên xwe zêde kirin. Dewletê bi awayekî vekirî li hemberî terza Ocalan şer dida destpêkirin û ji ber vê yekê Ocalan di 1979an de derket derve û çû Libnanê. Bi vî awayî meşa ku wê 20 salan li rojhilata navîn berdewam bikira, dest pê kir. PKKê li Libanaê di 1982yan de kongra xwe ya duyem pêk anî û bîryara vegera nava axa welat wergirt. Milîtanên PKKê di bin pêşengiya Öcalan de perwerdeya xwe ya îdeolojîk û leşkerî jî temam kiribûn. Di encamê de di 15ê tebaxa 1984an de li bakurê Kurdistanê şerê çekdarî destpê kir. Ji wê gavê û şûn ve êdî pirsgirêka kurd bi hemû dijwariya xwe di rojeva cîhanê de ye.

Girtina wî

Di encama şerê çekdarî de li ser daxwazên ku ji Tirkiyê tên, ji 1993an û şûn ve PKKê 3 caran agirbest îlan kir. Ev gavên ku ji bo çareserkirina pirsgirêka kurd hatin avêtin, rastî kelem û astengiyên derdorên rentxwir hatibûn. Di 9ê dotmeha 1998and e di encama komployeke ku bi hevkariya hêzên navnetewî hat amadekirin, Ocalan neçar ma ku ji Suriyê derkeve. 9ê cotmehê de Ocalan dema dest bi rêwîtiya ber bi Ewrûpa kir wê wiha bigota: Ez ji niha û şûn ve dixwazim rola xwe di kanala siyasî de bilîzim. Ocalan dema li Îtalya bû gelek caran bangên ji bo aştiyê kirin lê belê ji yekîtiya ewrûpa hêviya ku dikir bi dest nexist. Ocalan di 2yê sibata 1999an de bi zordayîna Yewnanîstanê heta Kenyayê diçe. Di 15ê sibata heman salê de jî li paytextê Kenya Nayrobiyê li pêşiya avahiya sefaretxana Yûnanîstanê bi komployeke navnetewî ber bi Tirkiyê ve tê revandin. Serokê giştî yê PKKê Abdullah Ocalan li girava Îmralî ya li nav derya Marmarayê bi tena serê xwe di girtîgehê de hat bicihkirin. Ocalan li Îmraliyê bi parêznameya xwe ya pêşî de daxwaz kir ku pirsgirêka kurd li ser bingeha aştiyê were çareserkirin.

Parastina Gelekî

Pirtûkên Öcalan ên bi kurdî

• Riya Jiyanê, (nivîsên hilbijartî) Weşanên Axîna Welat
• Ji Sedsala 19. Heya Îro Rastiya Kurdistan û Tevgera PKK ISBN 3-930943-16-6
• Welatparêziya Kurdistan (1992, bi kurdî 2000) ISBN 3-930943-46-6
• Perspektîv - 1996, Weşanên Rewşen
• Ziman û Çalakiya Rastiyê
• Di Pirsgirêka Kurd de Manîfestoya Demokrasiyê (1999) 3-930943-38-7
• Em Tevgera Hemdem a Îbrahîmî ne
• Ji dewleta rahip a Sumer ber bi Şaristaniya Demokratîk, Cild I (2001, bi kurdî 2003) ISBN 3-931885-44-5
• Ji dewleta rahip a Sumer ber bi Şaristaniya Demokratîk, Cild II (2001, bi kurdî 2003) ISBN 3-931885-50-X
• Parastina Gelekî (2004)
• Edduba (2004)
• Manîfestoya Civaka Demokratîk - Pirtûka 1 : Șaristanî (Hezîran 2009)
• Manîfestoya Civaka Demokratîk - Pirtûka 2 : Șaristaniya Kapîtalîst (Hezîran 2009)
• Manîfestoya Civaka Demokratîk - Pirtûka 3 : Sosyolojiya Azadiyê (Tirmeh 2009)

Girêdanên derve

Pirtûkên Abdullah Öcalan

• Em Tevgera Hemdem a Îbrahîmî ne, Parêznameya Rihayê (kurmancî)
• Ji dewleta rahip a Sumer ber bi Şaristaniya Demokratîk, Cild I (kurmancî)
• Ji dewleta rahip a Sumer ber bi Şaristaniya Demokratîk, Cild I, beşa 1 (soranî)
• Ji dewleta rahip a Sumer ber bi Şaristaniya Demokratîk, Cild I, beşa 2 (soranî)
• Parastina Gelekî (kurmancî)
• Manîfestoya Civaka Demokratîk, Pirtûka 1 : Șaristanî (kurmancî)
• Manîfestoya Civaka Demokratîk, Pirtûka 2 : Șaristaniya Kapîtalîst (kurmancî)

Girêdanên din

• Jiyana Abdullah Öcalan
• Malpera Abdullah Öcalan parêznamên bi kurdî hene
• Înîsyatîfa "Ji Öcalan re azadî, ji Kurdistan re aşitî" (ne kurdî)