Dewletên Yekbûyî yên Amerîkayê: Cudahiya di navbera guhartoyan de

Ji Wîkîpediya, ensîklopediya azad.
Content deleted Content added
Sayit25 (gotûbêj | beşdarî)
Kurteya guhartinê tine
Sayit25 (gotûbêj | beşdarî)
Kurteya guhartinê tine
Rêz 49: Rêz 49:
|SERXWEBÛN = [[4'ê tîrmehê]] [[1776]] (ji [[Keyaniya Yekbûyî]])
|SERXWEBÛN = [[4'ê tîrmehê]] [[1776]] (ji [[Keyaniya Yekbûyî]])
|SIRÛDA-NETEWÎ = ''[[The Star-Spangled Banner]]''<br />[[File:Star Spangled Banner instrumental.ogg|noicon|150px]]
|SIRÛDA-NETEWÎ = ''[[The Star-Spangled Banner]]''<br />[[File:Star Spangled Banner instrumental.ogg|noicon|150px]]
|CEJNA-NETEWEYÎ = [[4'ê tîrmehê]] (Independence Day)
|CEJNA-NETEWÎ = [[4'ê tîrmehê]] (Independence Day)
|NAVÇEYA-DEMJIMÊRÎ = [[UTC-5]] heta [[UTC-10]]
|NAVÇEYA-DEMJIMÊRÎ = [[UTC-5]] heta [[UTC-10]]
|NÎŞANA-EREBEYÊ = [[USA]]
|NÎŞANA-EREBEYÊ = [[USA]]

Guhartoya 18:48, 19 gulan 2016

Dewletên Yekbûyî yên Amerîkayê bi kurtasî DYA (bi îngilîzî: United States of America) welatekî li Amerîkaya Bakur e. DYA ji 50 dewletan pêk tê. 48 dewlet di navbera Kanada û Meksîkê de ne. Alaska li bakurê Kanadayê, Hawaî jî di Okyanûsa Pasîfîk de dimîne.

Nav

Hem di kurdî û hem jî di gelek zimanên din de gelek navên vî welatî hene:

  • Amerîka, Emrîka
  • Dewletên Yekbûyî yên Amerîkayê
  • Wîlayetên Hevgirtî yên Amerîkayê û hwd.

Dîrok

Axa DYA'yê ya îro berê di bin destê Amerîkiyên resen de bû(ji wan re tê gotin çermesor lê ev ne rast e). Çermesorên vir ji gellek eşîran pêk dihat in, bi gellek zimanan diaxivîn û çandên wan cûrbecûr û ji hev cuda bûn.. Îro pir zêde tişt ji çanda wan nemaye. Di sedsalên 16 û 17'an de ewropî hêdî hêdî li vir bi cih bûn. Bi piranî îngilîz û frans (freng, fransiz) li bakur bi cih bûn û çandek pir cuda anîn vir.

13 koloniyên Brîtanyayê di 4 tîrmeha 1776'an de li dijî Brîtanyaya Mezin serxwebûniya xwe îlan kirin. Di sala 1787'an de jî DYA'yê îlan kirin. Ev herdu tekstên îlankirinê bûye avakerê nasnama Emerîkî.

Di sedsala 20'an de DYA bû hêzeke pir mezin a cîhanê. Bi taybetî jî piştî Şerê cihanî yê duyem, ji aliyê leşkerî, aborî, polîtîk û çandî ve bû yek ji dewletên herî xurt ên cîhanê. DYA hetanî belavbûna Yekitiya Komarên Sovyet ên Sosyalîst serkêşiya Şerê Sar ê li dijî Yekitiya Sovyetan dikir. Piştî belavbûna Sovyetan DYA bi serê xwe bû hêza herî mezin a leşerî a Cîhanê.

Ol

Derbarê baweriya olî xelkê Dewletên Yekbûyî yên Amerîkayê de 80,5% xiristiyan (51,3% protestanî, 23,9% katolîk û 1,7% mormon) in. 16,1% ateîst in, 1,7% cihû 0,7% budîst, 0,6% misilman û 2,1% hindû. [1]

Erdnîgarî

Sînor

Dirêjiya sînoran 12 034 km ye :

Erdnîgariya fîzîkî

Çiyayên volkanîk

Çiyayê Hood, Oregon

Çiyayên volkan ên aktîf bi piranî li rojava, li Alaska û li ser gravên Hawaî dikevin:

Çemên herî mezin û dirêj ên DYA'yê

Dîmenek ji Kanyona Mezin

Golên DYA'yê

Wêneya satelît a Golên Mezin

Rûbera Golên Mezin bi timamî 250 000 km² ye.

Gola Powell, Utah

Bajarên herî mezin

ji 4'an 3 ê nifûsa DYA'yê li Bakur-rojhilatê welêt dijîn.

  1. New York (New York) : 24 112 176
  2. Los Angeles (Kalîforniya) : 18 313 809
  3. Şikago (Illinois) : 11 318 384
  4. Washington DC - Baltimore : 8 026 607
  5. San Fransîsko (Kalîforniya) : 7 159 693
Şikago (Chicago), Illinois
  1. Fîladelfiya (Pensîlvanya) : 5 951 797
  2. Dallas (Teksas) : 5 931 956
  3. Detroit (Michigan) : 5 905 754
  4. Boston (Massachusetts) : 5 809 111
  5. Miami (Florîda) : 5 726 495
  6. Hûston (Teksas) : 5 280 752
  7. Atlanta (Georgia) : 5 034 362

50 Dewletên DYA'yê

Nexşeya Dewletên DYA'yê
Nav Koda Postê bi kurtasî Navê Îngilîzî Paytext
A
Alabama AL Alabama Montgomery
Alaska AK Alaska Juneau
Arîzona AZ Arizona Phoenix
Arkansas AR Arkansas Little Rock
C
Kalîforniya CA California Sacramento
Karolîna Bakur NC North Carolina Raleigh
Karolîna Başûr SC South Carolina Columbia
Kolorado CO Colorado Denver
Connecticut CT Connecticut Hartford
D
Dakota Bakur ND North Dakota Bismarck
Dakota Başûr SD South Dakota Pierre
Delaware DE Delaware Dover
F
Florîda FL Florida Tallahassee
G
Georgia GA Georgia Atlanta
H
Hawaî HI Hawaii Honolulu
I
Îdaho ID Idaho Boise
Illinois IL Illinois Springfield
Indiana IN Indiana Indianapolis
Iowa IA Iowa Des Moines
K
Kansas KS Kansas Topeka
Kentucky KY Kentucky Frankfort
L
Louisiana LA Louisiana Baton Rouge
M
Maine ME Maine Augusta
Marîland MD Maryland Annapolis
Massachusetts MA Massachusetts Boston
Michigan MI Michigan Lansing
Minnesota MN Minnesota Saint Paul
Mississippi MS Mississippi Jackson
Missouri MO Missouri Jefferson City
Montana MT Montana Helena
N
Nebraska NE Nebraska Lincoln
Nevada NV Nevada Carson City
New Hampshire NH New Hampshire Concord
New Jersey NJ New Jersey Trenton
New Mexico NM New Mexico Santa Fe
New York NY New York Albany
O
Ohio OH Ohio Columbus
Oklahoma OK Oklahoma Oklahoma City
Oregon OR Oregon Salem
P
Pensîlvanya PA Pennsylvania Harrisburg
R
Rhode Island RI Rhode Island Providence
T
Tennessee TN Tennessee Nashville
Teksas TX Texas Austin
U
Utah UT Utah Salt Lake City
V
Vermont VT Vermont Montpelier
Vîrjînya VA Virginia Richmond
Vîrjînyaya Rojava WV West Virginia Charleston
W
Washington WA Washington Olympia
Wisconsin WI Wisconsin Madison
Wyoming WY Wyoming Cheyenne

Çavkanî

  1. ^ [1]

Girêdanên Derve