Hecî Qadirê Koyî: Cudahiya di navbera guhartoyan de

Hecî Qadirê Koyî
Hecî Qadirê Koyî
Destûrname	Wêjeya Kurdî
Pîşe	Helbest û Edebiyat
	biguhêre

Bi înteraktîvî li dîroka rûpelê bigere

← Cudahiya kevntir Cudahiya nûtir →

Content deleted Content added

DîtbarîWîkînivîs

Inline

Guhartoya 21:23, 20 gulan 2016

Hecî Qadirê Koyî (z. 1816 Koye - m.1897 Stenbol) helbestvanekî neteweperwer ê kurd e. Di nav kurdan de weke Ehmedê Xanî yê duyemîn tê binavkirin.

Hacî Qadirê Koyî di sala 1816'an de li gundê Gorqereç ku dikeve başûrê rojavayê bajarê Koyê ji dayikbûye. Navê wî Qadir yan 'Evdilqadirê kurê mela Salih kurê mela Ehmedê Gewre ye. Hacî Qadir hec nekiriye, ango neçûye hecê, ji ber ku di meha haciyan de ji dayikbûye hê ji biçûkanî jê re digotin Hacî Qadir. Hê zaro bû bavê wî dimire, di 7 saliya wî de dayika wî, wî li ba Mela Ehmedê ku kurxalê wîye, datîne ber xwendinê, piştî 2 salê din ku dayika wî ji dimire, kurxalê wî, wî bixwedî dike. Duvra li cihê curbecûr li bajarên mîna; Serdeşt, Sablax û Şino, xwendina xwe didomîne û di sala 1862 an de îcazeya xwe ya 12 îlmî werdigire û vedigerê bajarê xwe Koyê.

Hacî Qadirê Koyî Xanî'yê duyem e. Ew jî weke Xanî bi derdê miletê xwe dişewitî. Şi'r û qesîdeyên wî tev de li ser milet û welat in.

Çend helbestên Hacî Qadir di sala 1925an de li Bexdayê di bin navê Komele şi'rên Hacî Qadirê Koyî de hatine çapkirin. Di wê komelê de biserhatiya Hacî jî gotine. Li gora wê komelê Hacî Qadir kurê Mela Ehmed e, di gundê Gorqeraçê de ji diya xwe bûye, û ji eşîra Zengenê ye. Lê ji ber ko di zarotiya xwe de guhastiye Koyeyê navê "koyî" pê ve bûye.

Hacî jî weke Nalî û Şêx Riza çûye Stenbolê û ketiye civata edîb û şahirên Stenbolê. Ji şahirên wê heyamê pirê wan farisiya xwe li ber destên Hacî xwendine.

Hacî dîwaneke mezin heye an hebû. Min dîwana wî dîtiye; bi destnîviseke hûr qederê 800 rûpel hebû. Hacî ji dîwana xwe du nisxe nivîsandî bûn; heke nisxeke wê tirkan şewitandiye heye ko nisxa din rojekê bikeve destên me.

Hacî di sala 1897ê li Stenbolê çûye rehmetê. Dibe ku li Skûdarê di Goristana Qerece-Ehmed de veşartî ye.

Helbestên Hecî Qadirê Koyî

Le meydanî behar e, şarekey Ko,
Qubey Kişmîrî da ber şeq we ku go

.........

Kurdî axir bilê çîye 'eybî,
Her kelamî heqqe nîye 'eybî

Ya le gel Farisî çî ferqî heye,
Bo çî ew rast, bo çî em kemîye

...
Le ber bêittîhadî bûne miskên,
Le axirda weku zanîwme helldîn.

Le mabeynî killawsûr û killawreş(*),
Perêşan û diyarin mislî gay beş

Le ber em natebayî û kînecoyî,
Lelay romî zelîlin merdî koyî

Hacî Qadirê Koyî

(*)
Killawsûr: Osmanî
Killawreş: Safewî

Çavkanî

@@ Rêz 1: / Rêz 1: @@
 {{Infobox jînenîgarî
  | nav              = Hecî Qadirê Koyî
- | navê rastî       = Evdilqadirê kurê mele Salih kurê mele Ehmedê Gewrê
+ | navê rastî       = Evdilqadirê kurê Mele Salih kurê Mele Ehmedê Gewrê
  | bernavk          =
  | wêne             =
@@ Rêz 7: / Rêz 7: @@
  | şanenav          =
  | roja jidayikbûnê = 1816
- | cihê jidayikbûnê = [[Koye]], Gorqereç,
+ | cihê jidayikbûnê = [[Koye]], Gorqereç
  | roja mirinê      = 1897
- | cihê mirinê      = [[Stenbol]]
+ | cihê mirinê      = [[Stenbol]], [[Tirkiye]]
  | ol      =
  | hemwelatî = [[Kurdistan]]
@@ Rêz 20: / Rêz 20: @@
 }}
-'''Hecî Qadirê Koyî''' (z. 1816 - m.1897 [[Stenbol]]) [[helbestvan|helbestvanek]]î neteweperwer ê [[kurd]] e.
+'''Hecî Qadirê Koyî''' (z. 1816 [[Koye]] - m.1897 [[Stenbol]]) [[helbestvan|helbestvanek]]î neteweperwer ê [[kurd]] e. Di nav kurdan de weke [[Ehmedê Xanî]] yê duyemîn tê binavkirin.
-Hacî Qadirê Koyî helbestvan û bîrewerekî netewperwerî kurd bû, di sala 1816an de li gundê [[Gorqereç]] ku dikeve başûrê rojavayê bajarê [[Koyê]] ji dayikbûye. Navê wî Qadir yan 'Evdilqadirê kurê mela Salih kurê mela Ehmedê Gewre ye. Hacî Qadir [[hec]] nekiriye, ango neçûye [[hec]]ê, ji ber ku di meha haciyan de ji dayikbûye hê ji biçûkanî jê re digotin Hacî Qadir. Hê zaro bû bavê wî dimire, di 7 saliya wî de dayika wî, wî li ba Mela Ehmedê ku kurxalê wîye, datîne ber xwendinê, piştî 2 salê din ku dayika wî ji dimire, kurxalê wî, wî bixwedî dike. Duvra li cihê curbecûr li bajarên mîna; [[Serdeşt]], [[Sablax]] û [[Şino]], xwendina xwe didomîne û di sala 1862 an de îcazeya xwe ya 12 îlmî werdigire û vedigerê bajarê xwe Koyê.
+Hacî Qadirê Koyî di sala 1816'an de li gundê [[Gorqereç]] ku dikeve başûrê rojavayê bajarê [[Koyê]] ji dayikbûye. Navê wî Qadir yan 'Evdilqadirê kurê mela Salih kurê mela Ehmedê Gewre ye. Hacî Qadir [[hec]] nekiriye, ango neçûye hecê, ji ber ku di meha haciyan de ji dayikbûye hê ji biçûkanî jê re digotin Hacî Qadir. Hê zaro bû bavê wî dimire, di 7 saliya wî de dayika wî, wî li ba Mela Ehmedê ku kurxalê wîye, datîne ber xwendinê, piştî 2 salê din ku dayika wî ji dimire, kurxalê wî, wî bixwedî dike. Duvra li cihê curbecûr li bajarên mîna; [[Serdeşt]], [[Sablax]] û [[Şino]], xwendina xwe didomîne û di sala 1862 an de îcazeya xwe ya 12 îlmî werdigire û vedigerê bajarê xwe Koyê.
-Hacî Qadirê Koyî [[Ehmedê Xanî|Xanî]]'yê duyem e. Ew jî weke [[Ehmedê Xanî|Xanî]] bi derdê miletê xwe dişewitî. Şi'r û qesîdeyên wî tev de li ser milet û welat in.
+Hacî Qadirê Koyî [[Ehmedê Xanî|Xanî]]'yê duyem e. Ew jî weke [[Ehmedê Xanî|Xanî]] bi derdê miletê xwe dişewitî. Şi'r û qesîdeyên wî tev de li ser [[kurd|milet]] û [[Kurdistan|welat]] in.
 Çend helbestên Hacî Qadir di sala 1925an de li [[Bexda]]yê di bin navê [[Komele şi'rên Hacî Qadirê Koyî]] de hatine çapkirin. Di wê komelê de biserhatiya Hacî jî gotine. Li gora wê komelê Hacî Qadir kurê Mela Ehmed e, di gundê [[Gorqeraç]]ê de ji diya xwe bûye, û ji eşîra [[Zengen]]ê ye. Lê ji ber ko di zarotiya xwe de guhastiye [[Koye]]yê navê "koyî" pê ve bûye.