Merîwan Helebceyî: Cudahiya di navbera guhartoyan de

Ji Wîkîpediya, ensîklopediya azad.
Content deleted Content added
B Kurdbuddha navê Mariwan Halabjayi weke Merîwan Helebceyî guherand
Épine (gotûbêj | beşdarî)
Kurteya guhartinê tine
Rêz 1: Rêz 1:
'''merîwan hellebceyî''' ([[îngilîzî]]: Mariwan Halabjaee — ledaykbûy 1î abî 1963) nuserêkî kurde, ta êsta xawenî 16 ktêbe. Nuserî ktêbî [[sêkis û şer' û jin le mêjûy îslamda]] kebenawbangitrîn ktêbî ewew le kotayî sallî 2005 yekem çapî bllawkrayewew ta sallî [[2015]], 11 car çapkrawetewe. Em ktêbey be şêweyekî giştî bas le têrrwanînekanî [[şerî'e]]ti û akaru boçunekanî aynî [[îslam]] dij be jnan dekat, le ktêbekeyda ewey rûnkirdwetewe ke [[quran]] û serguzişte sehîhekan û jyannamey [[mhemmed]]î peyameberî îslam le serçawe serekyekanî lêkollînewekey ewn.
'''Merîwan Helebceyî''', nasraw be [[Selman Ruşdî]] [[kurdistan]], yekêk lew nûseraneye ke xawenî kitêbî benawî sêks u şer' u jinan le îslamda. Em nûsere kurde lelayen îslamiye tundrewekan fituway kuştinî drawe. Emeş bote maiyeyî narezayî xelk ke piştgîrî le mafî azadî mirov azadî nûsîn deken.


==merîwan û yekem fetway le 'êraq==
Merîwan hellebceyî zorî lêkra ke birrwate derewey [[kurdistan]] bo [[noruyj]] leberewey [[rabîtey îslamîy kurd]] fetwayekî be ”merc“î rageyand ke merîwan debêt bkujrêt eger destî lew kare hellnegrêt û daway lêburdin nekat bo nusînî ktêbeke. Merîwan raygeyand
”[[mela]]kan û bangixwazekan pêyan wtim eger brrom û daway lêburdin bkem 80 celldim lêdeden û dwatir legell ew kesane dedwên ke fetwakeyan leserm danawe bo ewey birryar bden ke serm bibrrin yaxud na. Lewaneye bimburn û lewaneşe na.“

Merîwan lerrêgey torre komellayetîyekanewe bêzarkraw lerrêy peywendî telefonîyewe herreşey kuştinî lêkra.
Carêkîtir, merîwan raygeyand ke ”îslamîyekan lerrêgey radyowe carêkyan pêyan wtim eger bzanin min lekwêm û bimdoznewe xoyanim pêda deteqênnewe.“ bedwayda ”bew ktêbe wîstim parêzgarî le jnan bkem bellam yekem kar ke kirdim azardanî xêzanekem bû.“ le encamda, merîwan naçarbû xoy le sêberekanda bhêllêtewe legell xêzane dûgyanekey û sê mindallekey trî.

Merîwan naçarbû kurdistan becêbhêllêt dway ewey [[hkûmetî herêmî kurdistan]] retî kirdewe parêzgarî lêbkat û bedway ew kesaneda bgerrêt ke herreşeyan le jyanî kirduwe û dezgîryan bkat.
”Berpirsan hîç parêrgarîyekyan lê nekridûm le djî herreşew fetwakan. Lem kateda pêşbînî guleyek yaxud rumaneyek dekem ke hellbidrête mallekemewe.“

Le wellamda bo merîwan hellebceyî, diktor muhemed gazneyî, be xopîşanderanî rageyand ke sukayetî pêkirdin be kese aynîyekan tawanew szakeşî qurse.
”ême szay kuştin bew kesane dedeyn ke sukayetî be pêxemberekeman dekat bo ewey bbin be waneyek bo ewanî tir.“ gazneyî raygeyand.
Merîwan fermanî destigîrkirdnî leser drabû lew katey ke kurdistanî becêhêşt.

Le abî sallî 2006da merîwan mafî penaberêtî pêdra le noruyj.

==tawanbarkirdnî be sukayetî==
Le kanunî yekemî sallî 2007, merîwan be tawanbar leqellem dra bo ”sukayetî“ (blasphemiy). Dadgayek le [[hellebce]] szay destigîrkirdnî be merîwan bexşî leber çend nusînêk ke le ktêbekeyda hatbûn wek: pêxember mhimd 19 jnî hebuwe, peywendî xoşewîstî bestuwe legell 9 sallanêk ke temenî 54 sall buwe, we destidrêjî sêksî kirduwe û bkuj buwe.
Lekatêkda ke merîwan lederewey kurdistan bû, dadgake runî kirdewe ke legell serdan kirdnewey destigîr dekrêt.

==duwem fetwa le norwêj==
Le eylulî 2008da, [[mela krêkar]] be tundirrewane herreşey kuştinî le merîwan hellebceyî kird le tomarkrawêkî dengîda ke leser mallperrî kurdî Renesanis.nu bllawkrabowe.
Krêkar le tomare dengîyekeyda raygeyand ”swênd be xwa ême najîn eger to bjît. Yan to pêş ême erroyt, yan ême pêş to.“
Krêkar endam û berrêweberî fermî pêşûy grûpî têrorîstî îslamî [[ensarulîslam]] buwe. Krêkar hellebceyî berawrid kird be [[selman ruşdî]] û ''ayan hîrsî 'elî''.
Krêkar wek hellebceyî, danîştuy norwêje wek awareyek. Le kanûnî duwemî 2003we krêkar dujimnayetîyekî tundî hebuwe djî hellebceyî û daway kirduwe ke mafî penaberêtî le bsendirêtewe. Dawake retkrawetewe. Dway hemû ştêk, hkumetî kurdistan dillnya dekatewe ke krêkar rûberruy dadga nakrêtewe.

Le kanunî duwemî 2012da krêkar hewallî da ke fetwayekî 12 perreyî leser merîwan hellebceyî tomar kirduwe le dadgay ''oslo dîstirîkt''. Fetwake nêrdrabû bo çend bangixwazêkî îslamî le cîhanda. Lekatêkda ke krêkar pêywabû detwanêt selametî hellebceyî dillnyabkatewe, eweşî runkirdewe ke bepêy fetwake kuştinî merîwan hellebceyî rêgepêdrawe, ca eme le oslo bêt yaxud herşiwênêkî trî cîhan. Krêkar dûbare wek herreşe kirdnêk hellebceyî berawrid kird be ''tyo van gox'', derhênerêkî fîlm ke le 2004da le [[hollenda]] kujra leser destî îslamîyekan.

Le 26î azarî 2012da krêkar szay 5 sall le destigîrkirdnî pêdra behoy herreşey kuştnekanîyewe bellam dwatir azad kra, dwatir mela krêkar dûbare destigîr krayewe leberewey herreşey le dû kurd û ''êrna solbêrg'' kird.

Le 6î tişrînî yekemî sallî 2012da, dadgay ''kort of epîll'' krêkarî tometbarkird be kirdewey tîrorîstyane û boyan derkewt ke krêkar berpirsyar buwe le 4 rudawî têrorsitî û banixwaz kirdnî têrorsitî. Dadgake daway 130٫000 kroner le parey kird le krêkar bo qerebûkirdnewey ew zereraney ke geyandiwêtî lekatî herreşekirdnî djî herdû kurdekan, herweha bomawey 2 sall û 10 mang destigîr bikrêt. Krêkar bo mawey kemtir le 255 roj destigîrkra pêş ewey keysekey dabxirêt.

==berhemekan==
Merîwan hellebceyî le sallî [[1982]]da yekem berhemî xoy bllaw kirduwetewe û ta sallî [[2009]] xawenî 14 ktêbe wekû:
* hêze namokan - ktêb, lêkollînewey parasaykolojî.
* bûza lenêwan ayîn û felsefeda - ktêb, zansitî ayînekan
* heramekan, qesîde.
* derwazekanî ayîn - ktêb, zansitî ayînekan.
* eşkence - ktêb, saykolojî.
* prrupagendew rageyandin - namîlke, nusîn.
* xurafe lekomellgada - ktêb, lêkollînewe.
* derman - deq, şanoyî.
* [[sêkis û şer' û jin le mêjûy îslamda]] - ktêb, lêkollînewe.
* xwêndneweyekî rexnegrane bo îslam , wergêrran
* xwênname , ke be nawî xwastrawe (zerdeştî) bllawî kirduwetewe.
Bellam çendîn car bewe tometbar krawe ke serçawey drow narrastî bekarhênawe le babetekanîda.

==serçawekan==
*[hittpis://en.wikipedia.org/wiki/Mariwan_Halabjaee wîkîpîdyay îngilîzî]





Guhartoya 23:08, 11 kanûna pêşîn 2016

merîwan hellebceyî (îngilîzî: Mariwan Halabjaee — ledaykbûy 1î abî 1963) nuserêkî kurde, ta êsta xawenî 16 ktêbe. Nuserî ktêbî sêkis û şer' û jin le mêjûy îslamda kebenawbangitrîn ktêbî ewew le kotayî sallî 2005 yekem çapî bllawkrayewew ta sallî 2015, 11 car çapkrawetewe. Em ktêbey be şêweyekî giştî bas le têrrwanînekanî şerî'eti û akaru boçunekanî aynî îslam dij be jnan dekat, le ktêbekeyda ewey rûnkirdwetewe ke quran û serguzişte sehîhekan û jyannamey mhemmedî peyameberî îslam le serçawe serekyekanî lêkollînewekey ewn.

merîwan û yekem fetway le 'êraq

Merîwan hellebceyî zorî lêkra ke birrwate derewey kurdistan bo noruyj leberewey rabîtey îslamîy kurd fetwayekî be ”merc“î rageyand ke merîwan debêt bkujrêt eger destî lew kare hellnegrêt û daway lêburdin nekat bo nusînî ktêbeke. Merîwan raygeyand ”melakan û bangixwazekan pêyan wtim eger brrom û daway lêburdin bkem 80 celldim lêdeden û dwatir legell ew kesane dedwên ke fetwakeyan leserm danawe bo ewey birryar bden ke serm bibrrin yaxud na. Lewaneye bimburn û lewaneşe na.“

Merîwan lerrêgey torre komellayetîyekanewe bêzarkraw lerrêy peywendî telefonîyewe herreşey kuştinî lêkra. Carêkîtir, merîwan raygeyand ke ”îslamîyekan lerrêgey radyowe carêkyan pêyan wtim eger bzanin min lekwêm û bimdoznewe xoyanim pêda deteqênnewe.“ bedwayda ”bew ktêbe wîstim parêzgarî le jnan bkem bellam yekem kar ke kirdim azardanî xêzanekem bû.“ le encamda, merîwan naçarbû xoy le sêberekanda bhêllêtewe legell xêzane dûgyanekey û sê mindallekey trî.

Merîwan naçarbû kurdistan becêbhêllêt dway ewey hkûmetî herêmî kurdistan retî kirdewe parêzgarî lêbkat û bedway ew kesaneda bgerrêt ke herreşeyan le jyanî kirduwe û dezgîryan bkat. ”Berpirsan hîç parêrgarîyekyan lê nekridûm le djî herreşew fetwakan. Lem kateda pêşbînî guleyek yaxud rumaneyek dekem ke hellbidrête mallekemewe.“

Le wellamda bo merîwan hellebceyî, diktor muhemed gazneyî, be xopîşanderanî rageyand ke sukayetî pêkirdin be kese aynîyekan tawanew szakeşî qurse. ”ême szay kuştin bew kesane dedeyn ke sukayetî be pêxemberekeman dekat bo ewey bbin be waneyek bo ewanî tir.“ gazneyî raygeyand. Merîwan fermanî destigîrkirdnî leser drabû lew katey ke kurdistanî becêhêşt.

Le abî sallî 2006da merîwan mafî penaberêtî pêdra le noruyj.

tawanbarkirdnî be sukayetî

Le kanunî yekemî sallî 2007, merîwan be tawanbar leqellem dra bo ”sukayetî“ (blasphemiy). Dadgayek le hellebce szay destigîrkirdnî be merîwan bexşî leber çend nusînêk ke le ktêbekeyda hatbûn wek: pêxember mhimd 19 jnî hebuwe, peywendî xoşewîstî bestuwe legell 9 sallanêk ke temenî 54 sall buwe, we destidrêjî sêksî kirduwe û bkuj buwe. Lekatêkda ke merîwan lederewey kurdistan bû, dadgake runî kirdewe ke legell serdan kirdnewey destigîr dekrêt.

duwem fetwa le norwêj

Le eylulî 2008da, mela krêkar be tundirrewane herreşey kuştinî le merîwan hellebceyî kird le tomarkrawêkî dengîda ke leser mallperrî kurdî Renesanis.nu bllawkrabowe. Krêkar le tomare dengîyekeyda raygeyand ”swênd be xwa ême najîn eger to bjît. Yan to pêş ême erroyt, yan ême pêş to.“ Krêkar endam û berrêweberî fermî pêşûy grûpî têrorîstî îslamî ensarulîslam buwe. Krêkar hellebceyî berawrid kird be selman ruşdî û ayan hîrsî 'elî. Krêkar wek hellebceyî, danîştuy norwêje wek awareyek. Le kanûnî duwemî 2003we krêkar dujimnayetîyekî tundî hebuwe djî hellebceyî û daway kirduwe ke mafî penaberêtî le bsendirêtewe. Dawake retkrawetewe. Dway hemû ştêk, hkumetî kurdistan dillnya dekatewe ke krêkar rûberruy dadga nakrêtewe.

Le kanunî duwemî 2012da krêkar hewallî da ke fetwayekî 12 perreyî leser merîwan hellebceyî tomar kirduwe le dadgay oslo dîstirîkt. Fetwake nêrdrabû bo çend bangixwazêkî îslamî le cîhanda. Lekatêkda ke krêkar pêywabû detwanêt selametî hellebceyî dillnyabkatewe, eweşî runkirdewe ke bepêy fetwake kuştinî merîwan hellebceyî rêgepêdrawe, ca eme le oslo bêt yaxud herşiwênêkî trî cîhan. Krêkar dûbare wek herreşe kirdnêk hellebceyî berawrid kird be tyo van gox, derhênerêkî fîlm ke le 2004da le hollenda kujra leser destî îslamîyekan.

Le 26î azarî 2012da krêkar szay 5 sall le destigîrkirdnî pêdra behoy herreşey kuştnekanîyewe bellam dwatir azad kra, dwatir mela krêkar dûbare destigîr krayewe leberewey herreşey le dû kurd û êrna solbêrg kird.

Le 6î tişrînî yekemî sallî 2012da, dadgay kort of epîll krêkarî tometbarkird be kirdewey tîrorîstyane û boyan derkewt ke krêkar berpirsyar buwe le 4 rudawî têrorsitî û banixwaz kirdnî têrorsitî. Dadgake daway 130٫000 kroner le parey kird le krêkar bo qerebûkirdnewey ew zereraney ke geyandiwêtî lekatî herreşekirdnî djî herdû kurdekan, herweha bomawey 2 sall û 10 mang destigîr bikrêt. Krêkar bo mawey kemtir le 255 roj destigîrkra pêş ewey keysekey dabxirêt.

berhemekan

Merîwan hellebceyî le sallî 1982da yekem berhemî xoy bllaw kirduwetewe û ta sallî 2009 xawenî 14 ktêbe wekû:

  • hêze namokan - ktêb, lêkollînewey parasaykolojî.
  • bûza lenêwan ayîn û felsefeda - ktêb, zansitî ayînekan
  • heramekan, qesîde.
  • derwazekanî ayîn - ktêb, zansitî ayînekan.
  • eşkence - ktêb, saykolojî.
  • prrupagendew rageyandin - namîlke, nusîn.
  • xurafe lekomellgada - ktêb, lêkollînewe.
  • derman - deq, şanoyî.
  • sêkis û şer' û jin le mêjûy îslamda - ktêb, lêkollînewe.
  • xwêndneweyekî rexnegrane bo îslam , wergêrran
  • xwênname , ke be nawî xwastrawe (zerdeştî) bllawî kirduwetewe.

Bellam çendîn car bewe tometbar krawe ke serçawey drow narrastî bekarhênawe le babetekanîda.

serçawekan

  • [hittpis://en.wikipedia.org/wiki/Mariwan_Halabjaee wîkîpîdyay îngilîzî]