Med: Cudahiya di navbera guhartoyan de
BKurteya guhartinê tine |
Kurteya guhartinê tine Etîket: Guhartina mobîl Guhartina sepana mobîl |
||
Rêz 53: | Rêz 53: | ||
Mêdiyan kari ku, yekemîn Împeratoriya heri mezin a Dema xwe ya Îraniya damezirînin, berî ku [[Kûruş]]ê mezin împeratoriya Îraniya bi têkeliya mediyan û persiyan damezirîtên. Rola Mêdan ji ber wê yekê girîng e, ku sebeba desthilatiya Îraniyan ser Rojavayê [[Asya]] bûn. |
Mêdiyan kari ku, yekemîn Împeratoriya heri mezin a Dema xwe ya Îraniya damezirînin, berî ku [[Kûruş]]ê mezin împeratoriya Îraniya bi têkeliya mediyan û persiyan damezirîtên. Rola Mêdan ji ber wê yekê girîng e, ku sebeba desthilatiya Îraniyan ser Rojavayê [[Asya]] bûn. |
||
== Nav == |
|||
Çavkaniya Nav ê ku gel, ziman û niştîmanê Mêdiyan nîşan dide, ji navî Erdnasiya zimanê ariya kevnê yê ye, kîjan di farsiya kevn de wek "Made(h)-" e.<ref name=Tavernier/> Wateya rastiya vê peyvê, ne bi cî de ye.<ref name=Tavernier/><ref>{{harv|Diakonoff|1985|p=57}}</ref> |
|||
Zimannas [[Wojciech Skalmowski]] pêşniyar dike ku têkiliya peyva [[Zimanê proto-hind-ewropî|Zimanê proto-hind-ewropiyê]]: "mêd(h)-" bi maneya "navend, di nav de ye", bi ya Hindûwa kevn "madhya-" û ya ariya kevn "maydiya-" ê wateyên wek hevin. |
|||
Di zimanên neviyên wan de: [[latînî]] "medyum", [[yewnanî]] "meso" û [[almanî|cermenî]] "mittel" ê de jî eynî wate tê dîtîn.<ref name=Tavernier>{{harv|Tavernier|2007|p=27}}</ref> |
|||
Gelê Mêdî bi vê navî hatûn nîşan kirin, di nivîsên qedîm de. |
|||
Gorî "[[Dîroka Herodot]]";<ref name="Herodotus-vii-62">(Herodotus [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Hdt.+7.62.1 7.62.1])</ref> "''Hemû gelên qedîm Mêdiyan re digotin Arî, dema Mêdê (Mêdiya), ya Kolxî, ji Atînayê hatû cem wan, wan navê xwe guherandin.''" |
|||
== Çavkanî == |
== Çavkanî == |
Guhartoya 14:54, 19 adar 2017
Mêd (Mad) Madeh (farsiya kevn) | |||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||
Împeratoriya Medî di salên 600'ê BZ de
| |||||||||||||||||||||
|
Mêdî an jî Madî Ariyên berî tên nas kirin ku hezar sala berî zayînê, li rex Deryayê Xezer (Kaspî, Mazenderan) bi rojavaya Asya bar kirine. Di pirtûka pîroz a Avestayê de hatiye ku ew diyar mîna bihuştê ye.
Mêd, navê bereke dîrokî û desthilatdariya wan e. Mêdiyan li xaka ku Kurdistan, Îran û parçeyek ji Anatolî û Mezopotamyayê desthilatî kirine.
Di demên kevn de ji rojhilat, başûrê Kurdistan û başûrê Azerbaycanê re Mêda piçûk û ji Çiyayê Zagrosê û cihên wê ye din re jî Mêda mezin dihate gotin. Paytextê Med bajêrê Ekbatana bû.
Mêdiyan kari ku, yekemîn Împeratoriya heri mezin a Dema xwe ya Îraniya damezirînin, berî ku Kûruşê mezin împeratoriya Îraniya bi têkeliya mediyan û persiyan damezirîtên. Rola Mêdan ji ber wê yekê girîng e, ku sebeba desthilatiya Îraniyan ser Rojavayê Asya bûn.
Çavkaniya Nav ê ku gel, ziman û niştîmanê Mêdiyan nîşan dide, ji navî Erdnasiya zimanê ariya kevnê yê ye, kîjan di farsiya kevn de wek "Made(h)-" e.[1] Wateya rastiya vê peyvê, ne bi cî de ye.[1][2] Zimannas Wojciech Skalmowski pêşniyar dike ku têkiliya peyva Zimanê proto-hind-ewropiyê: "mêd(h)-" bi maneya "navend, di nav de ye", bi ya Hindûwa kevn "madhya-" û ya ariya kevn "maydiya-" ê wateyên wek hevin. Di zimanên neviyên wan de: latînî "medyum", yewnanî "meso" û cermenî "mittel" ê de jî eynî wate tê dîtîn.[1]
Gelê Mêdî bi vê navî hatûn nîşan kirin, di nivîsên qedîm de. Gorî "Dîroka Herodot";[3] "Hemû gelên qedîm Mêdiyan re digotin Arî, dema Mêdê (Mêdiya), ya Kolxî, ji Atînayê hatû cem wan, wan navê xwe guherandin."
Çavkanî
- ^ a b c Tavernier 2007, s. 27
- ^ Diakonoff 1985, s. 57
- ^ (Herodotus 7.62.1)