Nukleotîd: Cudahiya di navbera guhartoyan de

Ji Wîkîpediya, ensîklopediya azad.
Content deleted Content added
B wêneyek lê zêde kir
BKurteya guhartinê tine
Rêz 1: Rêz 1:
[[Wêne:Nukleotîd ku.png|thumbnail|400px|Pêkhateya nukleotîdê]]
[[Wêne:Nukleotîd ku.png|thumbnail|400px|Pêkhateya nukleotîdê]]
'''Nukleotîd''' yekeya [[asidên nukleî]] (ADN û ARN) û adenozînê trîfosfat(ATP)ê ne.

Nukleotîd yekeya [[asidên nukleî]](ADN û ARN) û adenozînê trîfosfat(ATP)ê ne.
Di nav xaneyên zîndeweran de 8 cureyên nukleotîdan hene. Ji vana 4 cure di çêkirina [[ADN]]yê de, 4 cure jî di çêbûna [[ARN]]yê de cih digirin. Di pêkhateya [[ATP]]yê de tene yek cure nukleotîd heye.
Di nav xaneyên zîndeweran de 8 cureyên nukleotîdan hene. Ji vana 4 cure di çêkirina [[ADN]]yê de, 4 cure jî di çêbûna [[ARN]]yê de cih digirin. Di pêkhateya [[ATP]]yê de tene yek cure nukleotîd heye.


== Beşên nûkleotîdê ==
== Beşên nûkleotîdê ==
[[Wêne:Nucleotides_1_ku.svg|thumbnail|400px|Pêkhatina nukleotîdan]]
Nukleotîdek ji sê bêşan pêk tê.
Nukleotîdek ji sê bêşan pêk tê.


=== Komeleya fosfatî ===
[[Wêne:Nucleotides_1_ku.svg|thumbnail|400px|Pêkhatina nukleotîdan]]
[[Wêne:DNA_structure_and_bases_color_ku.svg|thumbnail|300px|ADN(Asîda deoksîrîbonukleî) ji nukleotîdan pêk tê]]

===Komeleya fosfatî ===
Ji bo hemû cureyên nukleotîdan, tenê yek cureyek komeleya fosfatî heye. Komeleya fosfatî ji asîda fosforî(H<sub>3</sub>PO<sub>4</sub>) pêk te, dema bi şekira pentoz ve tê girêdanê, hîdrojen jê diqete û dibe PO<sub>4</sub> <sup>-2</sup> . Tu bandora komeleya fosfatî li ser cure bûyîna nukleotîdan tune ye.
Ji bo hemû cureyên nukleotîdan, tenê yek cureyek komeleya fosfatî heye. Komeleya fosfatî ji asîda fosforî(H<sub>3</sub>PO<sub>4</sub>) pêk te, dema bi şekira pentoz ve tê girêdanê, hîdrojen jê diqete û dibe PO<sub>4</sub> <sup>-2</sup> . Tu bandora komeleya fosfatî li ser cure bûyîna nukleotîdan tune ye.
[[Wêne:DNA_structure_and_bases_color_ku.svg|thumbnail|300px|ADN(Asîda deoksîrîbonukleî) ji nukleotîdan pêk tê]]


=== Şekira pênckarbonî(Pentoz) ===
=== Şekira pênckarbonî(Pentoz) ===

Du cureyên şekira pênckarbonî heye. Di nukleotîden ADNyê de navê şekira pênckarbonî(pentoz) deoksîrîboz e. Di nukleotîdên ARNyê de navê pentozê [[rîboz]] e. Di Şekira ADNyê de Oksîjenek kêm e. Loma ev pentoz, wekî rîboza kêmoksîjênî ([[deoksîrîboz]]) tê bi nav kirin. Formula kîmyayî ya şekira rîbozê C<sub>5</sub>H<sub>10</sub>O<sub>5</sub> e. Formula kîmyayî ya şekira deoksîrîbozê C<sub>5</sub>H<sub>10</sub>O<sub>4</sub> e. Loma ev şekir kêmoksîjenî ye.
Du cureyên şekira pênckarbonî heye. Di nukleotîden ADNyê de navê şekira pênckarbonî(pentoz) deoksîrîboz e. Di nukleotîdên ARNyê de navê pentozê [[rîboz]] e. Di Şekira ADNyê de Oksîjenek kêm e. Loma ev pentoz, wekî rîboza kêmoksîjênî ([[deoksîrîboz]]) tê bi nav kirin. Formula kîmyayî ya şekira rîbozê C<sub>5</sub>H<sub>10</sub>O<sub>5</sub> e. Formula kîmyayî ya şekira deoksîrîbozê C<sub>5</sub>H<sub>10</sub>O<sub>4</sub> e. Loma ev şekir kêmoksîjenî ye.


Rêz 28: Rêz 25:
Sîtozîn hem di pêkhateya ADN hem ji ya ARNyê de cih digire.
Sîtozîn hem di pêkhateya ADN hem ji ya ARNyê de cih digire.
Adenîn di pêkhateya ADNyê û ATPyê de, Urasîl jî tenê di pêkhateya ARNyê de cih digire.
Adenîn di pêkhateya ADNyê û ATPyê de, Urasîl jî tenê di pêkhateya ARNyê de cih digire.



== Girêdanên derve ==
== Girêdanên derve ==
*[[http://www.biology-pages.info/N/Nucleotides.html]]
* [http://www.biology-pages.info/N/Nucleotides.html]
*[[https://www.britannica.com/science/nucleotide]]
* [https://www.britannica.com/science/nucleotide]


{{kurt}}
{{kurt}}

Guhartoya 11:55, 9 nîsan 2018

Pêkhateya nukleotîdê

Nukleotîd yekeya asidên nukleî (ADN û ARN) û adenozînê trîfosfat(ATP)ê ne. Di nav xaneyên zîndeweran de 8 cureyên nukleotîdan hene. Ji vana 4 cure di çêkirina ADNyê de, 4 cure jî di çêbûna ARNyê de cih digirin. Di pêkhateya ATPyê de tene yek cure nukleotîd heye.

Beşên nûkleotîdê

Pêkhatina nukleotîdan

Nukleotîdek ji sê bêşan pêk tê.

Komeleya fosfatî

ADN(Asîda deoksîrîbonukleî) ji nukleotîdan pêk tê

Ji bo hemû cureyên nukleotîdan, tenê yek cureyek komeleya fosfatî heye. Komeleya fosfatî ji asîda fosforî(H3PO4) pêk te, dema bi şekira pentoz ve tê girêdanê, hîdrojen jê diqete û dibe PO4 -2 . Tu bandora komeleya fosfatî li ser cure bûyîna nukleotîdan tune ye.

Şekira pênckarbonî(Pentoz)

Du cureyên şekira pênckarbonî heye. Di nukleotîden ADNyê de navê şekira pênckarbonî(pentoz) deoksîrîboz e. Di nukleotîdên ARNyê de navê pentozê rîboz e. Di Şekira ADNyê de Oksîjenek kêm e. Loma ev pentoz, wekî rîboza kêmoksîjênî (deoksîrîboz) tê bi nav kirin. Formula kîmyayî ya şekira rîbozê C5H10O5 e. Formula kîmyayî ya şekira deoksîrîbozê C5H10O4 e. Loma ev şekir kêmoksîjenî ye.

Baza nîtrojenî

Bazên nîtrojenî yên nukleotîdan penc cure ne. Adenîn, Tîmîn, Guanîn, Sîtozîn, Urasîl

Purîn

Adenîn û Guanîn cot xelekî ne, van her du bazên nîtrojenî wekî purîn tên bi navkirin. Ev her du bazan hem di pêkhateya ADN hem ji ya ARNyê de cih digirin. ATP baza Adenînê li xwe digire.

Pîrîmîdîn

Sîtozîn, Urasîl û Tîmîn yek xelekî ne, van hersê bazên nîtrojenî wekî pîrîmîdîn tên bi navkirin. Sîtozîn hem di pêkhateya ADN hem ji ya ARNyê de cih digire. Adenîn di pêkhateya ADNyê û ATPyê de, Urasîl jî tenê di pêkhateya ARNyê de cih digire.

Girêdanên derve

(Biyolojiya Bi Kurdî 21:34, 17 sermawez 2017 (UTC))