Nukleotîd: Cudahiya di navbera guhartoyan de

Content deleted Content added

Inline

Guhartoya 17:41, 22 çiriya pêşîn 2019

Nukleotîd yekeya asidên nukleyî (ADN û ARN) û adenozîna trîfosfatê(ATP) ne. Di nav xaneyên zîndeweran de 8 cureyên nukleotîdan hene. Ji vana 4 cure di çêkirina ADNyê de, 4 cure jî di çêbûna ARNyê de cih digirin. Di pêkhateya ATPyê de tene yek cure nukleotîd heye.

Beşên nûkleotîdê

Nukleotîdek ji sê bêşan pêk tê.

Komeleya fosfatî

Ji bo hemû cureyên nukleotîdan, tenê yek cureyek komeleya fosfatî heye. Komeleya fosfatî ji asîda fosforî(H₃PO₄) pêk te, dema bi şekira pentoz ve tê girêdanê, hîdrojen jê diqete û dibe PO₄ ^-2 . Tu bandora komeleya fosfatî li ser cure bûyîna nukleotîdan tune ye.

Şekira pênckarbonî(Pentoz)

Du cureyên şekira pênckarbonî heye. Di nukleotîden ADNyê de navê şekira pênckarbonî(pentoz) deoksîrîboz e. Di nukleotîdên ARNyê de navê pentozê rîboz e. Di Şekira ADNyê de Oksîjenek kêm e. Loma ev pentoz, wekî rîboza kêmoksîjênî (deoksîrîboz) tê bi nav kirin. Formula kîmyayî ya şekira rîbozê C₅H₁₀O₅ e. Formula kîmyayî ya şekira deoksîrîbozê C₅H₁₀O₄ e. Loma ev şekir kêmoksîjenî ye.

Baza nîtrocenî

Bazên nîtrocenî yên nukleotîdan penc cure ne. Adenîn, Tîmîn, Guanîn, Sîtozîn, Urasîl

Purîn

Adenîn û Guanîn cot xelekî ne, van her du bazên nîtrocenî wekî purîn tên bi navkirin. Ev her du bazan hem di pêkhateya ADN hem ji ya ARNyê de cih digirin. ATP baza Adenînê li xwe digire.

Pîrîmîdîn

Sîtozîn, Urasîl û Tîmîn yek xelekî ne, van hersê bazên nîtrocenî wekî pîrîmîdîn tên bi navkirin. Sîtozîn hem di pêkhateya ADN hem ji ya ARNyê de cih digire. Adenîn di pêkhateya ADNyê û ATPyê de, Urasîl jî tenê di pêkhateya ARNyê de cih digire.

Girêdanên derve

[1]
[2]

Ev gotara kurt şitlekê ye. Heke tu bixwazî berfireh bikî pê li biguhêre bike. (Çawa?)

@@ Rêz 1: / Rêz 1: @@
 [[Wêne:Nukleotîd ku.png|thumbnail|400px|Pêkhateya nukleotîdê]]
-'''Nukleotîd''' yekeya [[asidên nukleî]] (ADN û ARN) û adenozînê trîfosfat(ATP)ê  ne.
+'''Nukleotîd''' yekeya [[asidên nukleyî]] (ADN û ARN) û adenozîna trîfosfatê(ATP) ne. Di nav xaneyên zîndeweran de 8 cureyên nukleotîdan hene. Ji vana 4 cure di çêkirina [[ADN]]yê de, 4 cure jî di çêbûna [[ARN]]yê de cih digirin. Di pêkhateya [[ATP]]yê de tene yek cure nukleotîd heye.
-Di nav xaneyên zîndeweran de 8 cureyên nukleotîdan hene. Ji vana 4 cure di çêkirina [[ADN]]yê de, 4 cure jî di çêbûna [[ARN]]yê de cih digirin. Di pêkhateya [[ATP]]yê de tene yek cure nukleotîd heye.
 == Beşên nûkleotîdê ==
-[[Wêne:Nucleotides_1_ku.svg|thumbnail|400px|Pêkhatina nukleotîdan]]
+[[Wêne:Nucleotides 1 ku.svg|thumbnail|400px|Pêkhatina nukleotîdan]]
 Nukleotîdek ji sê bêşan pêk tê.
 === Komeleya fosfatî ===
-[[Wêne:DNA_structure_and_bases_color_ku.svg|thumbnail|300px|ADN(Asîda deoksîrîbonukleî) ji nukleotîdan pêk tê]]
+[[Wêne:DNA structure and bases color ku.svg|thumbnail|300px|ADN(Asîda deoksîrîbonukleyî) ji nukleotîdan pêk tê]]
 Ji bo hemû cureyên nukleotîdan, tenê yek cureyek komeleya fosfatî heye. Komeleya fosfatî ji asîda fosforî(H<sub>3</sub>PO<sub>4</sub>) pêk te, dema bi şekira pentoz ve tê girêdanê, hîdrojen jê diqete û dibe PO<sub>4</sub> <sup>-2</sup> . Tu bandora komeleya fosfatî li ser cure bûyîna nukleotîdan tune ye.
@@ Rêz 14: / Rêz 13: @@
 Du cureyên şekira pênckarbonî heye. Di nukleotîden ADNyê de navê şekira pênckarbonî(pentoz) deoksîrîboz e. Di nukleotîdên ARNyê de navê pentozê [[rîboz]] e. Di Şekira  ADNyê de Oksîjenek kêm e. Loma ev pentoz, wekî rîboza kêmoksîjênî ([[deoksîrîboz]]) tê bi nav kirin. Formula kîmyayî ya şekira rîbozê C<sub>5</sub>H<sub>10</sub>O<sub>5</sub> e. Formula kîmyayî ya şekira deoksîrîbozê C<sub>5</sub>H<sub>10</sub>O<sub>4</sub> e. Loma  ev şekir kêmoksîjenî ye.
-=== Baza nîtrojenî ===
+=== Baza nîtrocenî ===
-[[Bazên nîtrojenî]] yên nukleotîdan penc cure ne. Adenîn, Tîmîn, [[Guanîn]], Sîtozîn, [[Urasîl]]
+[[Bazên nîtrojenî|Bazên nîtrocenî]] yên nukleotîdan penc cure ne. Adenîn, Tîmîn, [[Guanîn]], Sîtozîn, [[Urasîl]]
 ==== Purîn ====
-[[Adenîn]] û Guanîn  cot xelekî ne, van her du bazên nîtrojenî wekî purîn tên bi navkirin.
+[[Adenîn]] û Guanîn  cot xelekî ne, van her du bazên nîtrocenî wekî purîn tên bi navkirin.
 Ev her du bazan hem di pêkhateya ADN hem ji ya ARNyê de cih digirin. ATP baza Adenînê li xwe digire.
 ==== Pîrîmîdîn ====
-[[Sîtozîn]], Urasîl û [[Tîmîn]] yek xelekî ne, van hersê bazên nîtrojenî wekî pîrîmîdîn tên bi navkirin.
+[[Sîtozîn]], Urasîl û [[Tîmîn]] yek xelekî ne, van hersê bazên nîtrocenî wekî pîrîmîdîn tên bi navkirin.
 Sîtozîn hem di pêkhateya ADN hem ji ya ARNyê de cih digire.
 Adenîn di pêkhateya ADNyê û ATPyê de, Urasîl jî tenê di pêkhateya ARNyê de cih digire.