Îtalya: Cudahiya di navbera guhartoyan de

Ji Wîkîpediya, ensîklopediya azad.
Content deleted Content added
Avestaboy (gotûbêj | beşdarî)
Kurteya guhartinê tine
Etîket: Guhartina dîtbarî Guhartina mobîl Guhartina malpera mobîl Guhartina mobîl a pêşketî
Penaber49 (gotûbêj | beşdarî)
Etîket: Guhartina mobîl Guhartina malpera mobîl Guhartina mobîl a pêşketî
Rêz 54: Rêz 54:
Îtalya ji 20 herêman pêk tê. Her herêmek kargere xwe ya taybetî heye û ji wan 5 herêm statuya xweya taybetî heye. Herêmên ku statuya xweya taybetî heme bi * hatine diyar kirin.
Îtalya ji 20 herêman pêk tê. Her herêmek kargere xwe ya taybetî heye û ji wan 5 herêm statuya xweya taybetî heye. Herêmên ku statuya xweya taybetî heme bi * hatine diyar kirin.


'''Navçeyên Îtalyayê''':
'''Navên herêma''':
{|
{|
|+
|+

Guhartoya 16:13, 8 sibat 2021

Repubblica italiana
Komara Îtalyayê
Ala Nîşan
(Ala) (Nîşan)
Sirûda netewî: Fratelli d'Italia
Zimanên fermî Îtalî


Paytext Roma
41°54′Bk 12°29′Rh / 41.900°Bk 12.483°Rh / 41.900; 12.483
Bajarê mezin Roma
Sîstema siyasî Komarî
 - Serokdewlet
 - Serokwezîr
Sergio Mattarella
Giuseppe Conte
Rûerd
 - Giştî
 - Av (%)

301.318 km2
2,4
Gelhe
 - Giştî
 - Berbelavî

59.619.290 (2007) kes
197.6 kes/km2
Serxwebûn - 17'ê adarê 1861 (yekîtî)
- 2'ê pûşperê 1946 (komar)
Dirav Ewro (EUR)
Dem UTC+1
Nîşana înternetê .it
Koda telefonê +39

Îtalya an jî Komara Îtalyayê welatekî Ewropayê ye. Îtalya bi cografî dikeve başûrê kîşwerê Ewropayê. Welatên bi Îtalya re sînorên xwe hêne wiha ne: Slovenya li bakurê rojhelat, Awistriya li bakurê, Swîsre li bakurê û Fransa li bakurê rojava. Herwesa beşê herî mezin yê vî welatî di kevite ser derya ya spî ya navendî. Giravên Îtalya yê herî mezin: Sîcîlya û Sardinya ye. Ev herdu giravan jî di derya Navîn de ne.

Sîstema Îtalya ya deshelatê: komareka demokratik û perlemantî ye.

Roma gorî nifûsa xwe bajarê herî mezin e û paytextê vî welatî ye.

Herwesa bajêrên dî yên girin ji ev in: Mîlano, Napolî, Turîno û Wênîs e.

Ji layê dirokî ve ji ciwantrin welat li cîhanê, ji berko welateke pire ji şûnwarên kevin. Welatê padişahê fela ye (hizretî Îsa), welatê muzexaneyan e, welatê muzîkê ye. Welateke xodan dîrokeke herî kevne di warê şaristaniyetiyê da. Çinkî Împeratoriya Romayî bi dirêjahiya çerxan deshelatdarî li wê deverê di kir. Bi taybetî di warê bînasazî da ya aktîv bu.

Ji ber ku li cihûya erdnîgarî ya navîn li Ewropayê Başûr û Mediterranean, Îtalya dîrokî ji bo xerîb û gelan xanî bûye. Ji bilî gelên pirrjimar, di tevahiya rojavayê Îtalyayê de belav kirin, pir girîng e ku mirovên Italya-Ewropayê ye ku navê nîvrojava wê, ji destpêka klîmîk ve, navê Phoenix û Kartacayayîyan piranî kolonyayên Îtalyayê ava kirin, Yewnaniyên rûniştinên li navê navê Magna Graecia ya başûrê Îtalyayê ava kirin, lê belê Etrûskan û Keltan bi navendî û bakur Îtalya rûniştin. Eşîra Îtalî tê zanîn ku Latins di Padîşahiya Romayê de, di sala sedsala 8'an de, ku ji dawiyê ve dewletek Senator û Gel e. Komara Rûsyayê dest pê kir û cîranên xwe li seranserî li seranserê cîhanê, piştre dirêjkirin û parçeyên Ewropayê, Afrîkaya Bakur û Asyayê. Bi sedsala BZ ya yekemîn, Împaratoriya Romayê wekî hêza serdestî ya Mediterranean bû û navenda çandî, siyasî û dînî ya Rojavayîbûna Rojavayê bû, bûye Pax Romana, di dema 200 salan de, ku qanûniya Îtalya, teknolojî vekir , aborî, huner û wêjeyî pêşxistin.

Îtalya li welatê Romayî û metropolê ya împaratoriyê dimîne, ku mîrateya di belavkirina globala çand, hikûmetê, xiristî û lîpîteya latînî de tê dîtin. Di dema Agahiyên Navîn ên destpêkê de, Îtalya di hilweşîna sosyalopîtîk û êrîşên berbiçav de, lê ji hêla sedsala 11-ê, bajarokên pirrjimar û welatparêzên maritime, piranî li herêmên bakur û navendî yên Îtalya, bi rêya bazirganî, bazirganî û bankdarî., ji bo kapîtalîzma nûjen. Ev piraniya dewletên serbixwe wekî Asyayê û Rojhilata Navîn, pir caran demokrasî yên feedsal ên ku li seranserê Ewropa çêtir bûne demokrasî mezintir dikin. Lêbelê, parçeyek navendî ya Îtalyayê di bin kontrola Dewleta Papayî a Nukleer a Nukleer, di dema sedsala 19emîn de, di encamê de bi encama serkeftina serkeftî ya Bîzansî, ereb, Norman, Angevin, Aragonese û xelata din ên biyanî yên mezin herêmê.

Ronesans di Îtalyayê de dest pê kir û li dora Ewropayê belav kirin, ji berjewendiya nûjeniyê di însanîzm, zanist, lêgerîn û hunerî belav kirin. Çanda Îtalî dihêle, pisporên hunermend, hunermend û polymediyan çêbikin. Di dema Agahiyên Navîn de, lêgerînên Îtalî ji rêyên nû yên Rojhilata Navîn û Cîhana nû-yê, ji bo alîkariya ku di Rengdêriya Rûsyayê de Ewropa de alîkar dikin. Lêbelê, hêza bazirganî û biyanî ya Îtalya bi veguhestina rêyên bazirganî ya ku li Mediterranean ve hatibû avêtin.

Di heman demê de, sedsala ku di navbera bajêr-Îtalya-Îtalî de, wekî Şerê Îtalî di 15-ê û 16-ê, 16-ê de, dora herêmê veşartî derketin, û wê paşê hatibû vekişandin û ji hêla hêza Ewropayê, wekî Fransa, Spanyayê û Awistrîs belav bû. Bi sedsala 19'emîn de, neteweperweriya Îtalyayê bilind dibe û ji bo kontrola biyanî ji berevajoya demokrasî ya sîyasî ya sîyasî yên sîyasî digotin. Piştî sedsala dagirkeriya biyanî û parçebûna sîyasetê, Îtalya bi temamî yekîtî bû 1861-ê, desthilatdariya Îtalya desthilatdariya hêzek mezin.

Ji destpêka sedsala 19'emîn heta sedsala 20'emîn zûtirîn, Îtalya li bakurê zûtirîn pîşesazî kiriye, û împaratoriya kolonyaliyê wergirtiye, dema ku başûrê başûr xurt kir û ji hêla pîşesaziyê ve tê vebirin, dihêle mezin û bandorek mezin. Tevî ku di şerê cîhanî yê yekem de, li Îtalya di demeke krîza aborî de û astengiya sosyal ketibû, di sala 1922ê de dîktatoriya faşîst ketin. Di beşdarî şerê cîhanî yê duyem de li ser Axa Şerê dawî, têkçûna aborî û Şerê Îtalî. Piştî azadiya Îtalya û zêdebûna berxwedanê, welatekî padîşah derxistiye, Komara demokrasiyê ava kir û ji bo pêşkeftineke aborî ya welêt dixwest, welateke mezin xurt dibe.

Îro, Îtalya tête welatên yekbûyî yên çand û aborî yên cîhanê tê dîtin, bi rêjeya aborî ya cîhanê ya cîhanê û sêyemîn li Eurozone ji aliyê GDP ve tê navnîşkirin. Îtalya şeşemîn-dewlemendiya netewî ya cîhanê ye, sêyem-herî banka zêrîn ya zêrîn ya navendî ya navendî, û jiyanek mezin e. Welatekî aboriya herêmî û global, aborî, leşkerî û karûbarên dîplomatîk dike. Ew hêzek herêmî ye û desthilatdariyeke mezin e, û leşkerî ya herî mezin a heştê cîhanê ye. Îtalya yekînamek û rêberê sereke ya Yekîtiya Ewropayê ye û endamê gelek saziyên navneteweyî, di nav de NY, NATO, OECD, OSCE, WTO, G7, Yekîtiya Ewropayê, Giştî, Konseya Ewropayê , Yekbûyî ji bo Consensu

Herêmên Îtalyayê

Îtalya ji 20 herêman pêk tê. Her herêmek kargere xwe ya taybetî heye û ji wan 5 herêm statuya xweya taybetî heye. Herêmên ku statuya xweya taybetî heme bi * hatine diyar kirin.

Navên herêma:

Girêdanên derve