Wîkîpediya:Di dîrokê de îro/Kanûna paşîn
Jump to navigation
Jump to search
Di dîrokê de îro • Arşîv
Kanûna paşîn – Sibat – Adar – Nîsan – Gulan – Hezîran – Tîrmeh – Tebax – Îlon – Çiriya pêşîn – Çiriya paşîn – Kanûna pêşîn
| << | Di dîrokê de îro ji bo kanûna paşîna 2020an | >> | ||||
| Du | Sê | Ça | Pê | În | Şe | Ye |
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | ||
| 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 |
| 13 | 14 | 15 | 16 | 17 | 18 | 19 |
| 20 | 21 | 22 | 23 | 24 | 25 | 26 |
| 27 | 28 | 29 | 30 | 31 | ||
1ê kanûna paşîn
Bûyer
- 630 – Hezretî Muhammed, bi artêşekê kete bajarê Mekeyê.
- 1945 – Fransa, tevlî Neteweyên Yekbûyî bû.
- 1959 – Bi serokatiya Fîdel Kastro şoreşa Kûbayê pêkhat.
- 1986 – Spanya û Portugal, tevlî Yekîtiya Ewropayê bûn.
- 1993 – Çekoslovakya bû du parçe. Bi vê bûyerê re Komara Çekî û komara Slovakyayê hatin damezrandin.
- 1994 – Zapatîstan ji ber pirsgirêka xwe ya neteweyî bi rêberiya Artêşa Rizgariya Neteweyî ya Zapatîst (EZLN) li Meksîkayê dest bi têkoşîna azadiyê kirin.
- 1995 – Awistriya, Fînlenda û Swêd tevlî Yekîtiya Ewropayê bûn.
- 2000 – Kanala ezmanî ya Kurdsatê li Başûrê Kurdistanê dest bi weşanê kir.
- 2005 – Radyo Newa ji Herêma Kurdistanê dest bi weşanê kir.
- 2007 – Reqemên ISBN ji 10an bûne 13.
Jidayîkbûn
- 1947 – Nusret Kılıçaslan, siyasetmedarê kurd
- 1950 – Mistefa Kewê, helbestvanekî kurd
- 1953 – Mehmed Uzun, nivîskarê kurd
- 1956 – Muzaffer Ayata, yek ji kadroyên pêşeng ên PKK'yê
- 1986 – Deşnê Murad, stranbêja kurd
Mirin
- 874 – Hesenê Eskerî, îmamê şia yê yazdehem
nîşan bide – biguherîne – dîrokê bibîne
2ê kanûna paşîn
Bûyer
- 1523 – Girava Rodosê, ji aliyê artêşa Osmaniyan ve hate dagirkirin.
- 1757 – Keyaniya Yekbûyî bajarê Hindistanê Kolkata dagir kir.
- 1922 – Di navbêra hikumeta tirk û hikumeta Ukranyayê de peymana dostaniyê hate morkirin.
- 1935 – Li Tirkiye û Kurdistana Bakûr, ji aliyê rejîma tirk ve, qanûna ‘Paşnavitiyê’ kete meriyetê de.
- 1935 – Li Tirkiyeyê li giravên Marmara û Erdekê erdhej qewimîn; di encamê de 5 kes mirin, 600 avahî jî xisar dîtin.
- 1941 – Şerê cîhanî yê duyem: Artêşa almanan li bajarê Cardiff a Walesê ziyan dane katedrala bajêr Llandaffê.
- 1942 – Şerê cîhanî yê duyem: Hêzên japon paytexta Filîpînê, Manîla dagir kirin.
- 1951 – Tirkiye, Holand û Brazîl bûne endamên nû yên rêxistina Konseya Ewlekariyê ya Neteweyên Yekbûyî.
- 1978 – Li paytexta Belçîka Brukselê, avahiyeke ku tê de ji bo bankeya tirkan xebat dihate kirin, ji aliyê hin kesan ve hate bombekirin.
- 2002 – Serdozgerê Dadgeha Bilind a Komara Tirkiyeyê Sabîh Kanadoglu, ji bo girtina partiya HADEP’ê serî li Dadgeha Destûrabingehîn da.
Jidayîkbûn
- 1967 – Tia Carrere, aktrîs, stranbêj û modela amerîkan
Mirin
nîşan bide – biguherîne – dîrokê bibîne
3ê kanûna paşîn
Bûyer
- 1496 – Leonardo da Vinci ceribandina maşîneke firînê pêk anî, lê bi ser neket.
- 1815 – Dewletên Awistriya, Keyaniya Yekbûyî û Fransayê li dijî Rûsya û Prûsya yekîtiyek ava kirin.
- 1889 – Friedrich Wilhelm Nietzsche hişê xwe winda kir.
- 1925 – Li Îtalyayê hemû hêza dewletê kete destê Benito Mussolini.
- 1952 – Li Erzerom û Hesenqelayê erdhej qewimî; di encamê de 69 kes mirin 299 kes jî brîndar bûn.
- 1959 – Alaska weke dewleta 49em a DYAyê hate pejirandin.
- 1984 – Li girtîgeha Amedê Berxwedana Kanûna Paşîn dest pê kir. Di wê kanûna paşîn de Necmettin Büyükkaya, Kemal Arat, Orhan Keskin û du girtiyên din ji cîhanê koç kirin.
- 1993 – Li Amedê Navenda Çanda Mezopotamyayê (NÇM) vebû.
- 1995 – Endamê HADEP'a Êlihê Vasfi Çetin hate kuştin.
Jidayîkbûn
- B.Z. 106 – Cicero, fîlozof û siyasetmedarê Romayî
- 1892 – J. R. R. Tolkien, zimanzan, helbestvan û nivîskarê brîtanî
- 1925 – Kim Dae Jung, siyasetmedarê Korêya Başûr
- 1977 – Mayumi Iizuka, stranbêj û aktrîsa japon
Mirin
- 1903 – Alois Hitler, bavê Adolf Hitler
- 2011 – Yozef Shiloach, aktorê kurd e cihû
nîşan bide – biguherîne – dîrokê bibîne
4ê kanûna paşîn
Bûyer
- 1717 – Brîtanyaya Mezin, Holenda û Fransayê peymaneke sêalî îmze kirin.
- 1762 – Brîtanyaya Mezin li dijî Spanya û Napoliyê îlana şer kir.
- 1878 – Bajarê Sofyayê ji destê rêveberiya Osmaniyan hate rizgarkirin.
- 1896 – Utah, bû dewleta 45em DYAyê.
- 1948 – Bûrmayê ji Keyaniya Yekbûyî serxwebûna xwe bi dest xist.
- 1951 – Komara Gel a Çînê û Korêya Bakur bajarê Sêûlê dagir kirin.
- 1987 – Trêneke ji Washington, D.C. diçû Bostonê li pêçavê trêneke dî ket. Di encamê de 16 kes mirin.
- 1990 – Li Pakistanê trêna rêwiyan li pêçavê trêna baran ket. Di encamê de 300 kesî jiyana xwe ji dest da.
- 1996 – Komkujiya girtîgeha Umraniyeyê pêk hat û 4 girtî hatin kuştin.
- 1999 – Êrîşkarên çekdar li bajarê Îslamabadê êrîş birin ser mizgefteke şiiyan. Di encamê de 16 kes mirin û 25 kes jî brîndar bûn.
Jidayîkbûn
- 1940 – Gao Xingjian, nivîskar û wergêrê xwediyê Xelata Nobelê
- 1966 – Faysal Dağlı, rojnamevan û derhênerê kurd
Mirin
- 1941 – Henri Bergson, fîlozofê xwediyê Xelata Nobelê
- 1960 – Albert Camus, nivîskarê fransî
- 1961 – Erwin Schrödinger, fizîknasê xwediyê Xelata Nobelê
- 1965 – T.S. Eliot, nivîskar û helbestvanê xwediyê Xelata Nobelê
- 2007 – Bro Omerî, nivîskar û helbestvanê kurd
nîşan bide – biguherîne – dîrokê bibîne
5ê kanûna paşîn
Bûyer
- 1675 – Artêşa Fransayê li Kolmarê zora artêşa Brandenburgê bir.
- 1854 – Li San Franciscoyê keştiyek noqav bû. Di encamê de 300 kesî jiyana xwe ji dest da.
- 1909 – Dewleta Kolombiyayê serxwebûna Panamayê qebûl kir.
- 1974 – Li Antarktîkayê pileya germê ya herî bilind weke +59°F (+15°C) hate pîvandin.
- 1974 – Li paytexta Perûyê Lîmayê, di encama erdhejê de 6 kes mirin û li bi sedan xaniyan ziyan pêk hat.
- 1978 – Sendîkaya Sînemageran SINE-SEN li Tirkiyeyê hate damezirandin.
- 1995 – Rêveberê HADEPa Wêranşarê Fethi Yıldırım ji aliyê kontrayan ve hate kuştin.
- 2005 – Gerstêrka qambost a herî biçûk Erîs hate keşfkirin.
Jidayîkbûn
- 1846 – Rudolf Eucken, nivîskar û fîlozofê xwediyê Xelata Nobelê
- 1932 – Umberto Eco, zimanzan û nivîskarê îtalyan
- 1938 – Juan Carlos I, keyê Spanyayê
- 1957 – Şevger Hovik, nivîskar û stranbêjê kurd
Mirin
- 1939 – Amelia Earhart, firokevana amerîkan
- 1970 – Max Born, fîzîknasê xwediyê Xelata Nobelê
nîşan bide – biguherîne – dîrokê bibîne
6ê kanûna paşîn
Bûyer
- 1912 – New Mexico, bû dewleta 47em a DYAyê.
- 1921 – Artêşa Iraqê hate damezrandin.
- 1930 – Ajotina ceribandinê ya yekemîn tirimbêla bi motorê dîzel di navbera Indianapolis û New York City de pêk hat.
- 1931 – Thomas Edison, ji bo patenta keşfa xwe ya dawî serîlêdan pêk anî.
- 1950 – Keyaniya Yekbûyî bi awayê fermî dewleta Komara Gel a Çînê nas kir.
- 1983 – Yılmaz Güney û Cem Karaca ji hevwelatiya Tirkiyeyê hatin derxistin.
- 1995 – Konferansa zimanê kurdî li Berlînê dest pê kir.
Jidayîkbûn
- 1938 – Adriano Celentano, stranbêj û aktorê îtalî
- 1966 – A. R. Rahman, hundermendê hindî
Mirin
- 1918 – Georg Cantor, matematîkzanê alman
- 1919 – Theodore Roosevelt, serokdewletê 26em ê DYAyê
- 1990 – Pavel Çerenkov, fîzîknasê rûs
nîşan bide – biguherîne – dîrokê bibîne
7ê kanûna paşîn
Bûyer
- 1610 – Astronomê îtalyan Galileo Galilei, çar peykên Berçîsê keşf kirin (Îo, Europa, Ganymede, Callisto).
- 1797 – Ala Îtalyayê ya nûjen cara pêşîn hate bikaranîn.
- 1927 – Axaftina di ser okyanûsê re, ya pêşîn ku di navbera bajarên New York û Londonê de bû, pêkhat.
- 1935 – Di bin serweriya Benito Mussolini û Pierre Laval de, peymanek di navbera Îtalya û Fransayê de hate girêdan.
- 1940 – Li Mahabadê kovara Kurdistan dest bi weşanê kir.
- 1959 – Dewleta DYAyê hikûmeta Kûbayê ya di bin seroktiya Fidel Castro de nas kir.
- 1979 – Artêşa Viyetnamê paytexta Kambocayê, Phnom Penh, dagir kir.
- 1980 – Li Hindistanê partiya Îndra Gandî bi ser ket.
Jidayîkbûn
- 1858 – Elîezer Ben-Yehuda, jînkerê zimanê îbranî
- 1948 – Ichiro Mizuki, stranbêj û aktorê japon
Mirin
- 1943 – Nîkola Tesla, fîzîknasê serb
- 1984 – Alfred Kastler, fîzîknasê xwediyê Xelata Nobelê
- 1989 – Hîrohîto, împeratorê Japonyayê
nîşan bide – biguherîne – dîrokê bibîne
8ê kanûna paşîn
Bûyer
- 1297 – Monakoyê serxwebûna xwe bi dest xist.
- 1780 – Li Îranê, Tewrêzê erdhejeke bi mezinahiya 7,7 a li gorî pîvanên Richter pêk hat. Di encamê de nêzîkê 80.000 kesî jiyana xwe ji dest da.
- 1912 – Kongreya Neteweyî ya Afrîkayê hate damezrandin.
- 1914 – Prînsîbên Wilson ku ji 14 xalan pêk dihatin, ji bo kongreya DYAyê hatin pêşniyarkirin.
- 1961 – Li Fransayê di encama referandûmekê de ji bo polîtîkayên Charles de Gaulle yên li Alceryayê piştgirî derket.
- 1982 – Ji bo Yılmaz Güney ji sedema "propandakirina komunîzmê" 7,5 ceza hate birrîn.
- 1995 – Di 8 û 27ê kanûna paşîn de pêncemîn Komcivîna Jinan a Neteweyî pêk hat.
- 1995 – Kongreya PKKê ya pêncem dest pê kir û heta 27'ê mehê dom kir.
- 1996 – Balafireke kargoyê li bajarê Kînşasa kete nav cihê bazarê. Di encamê de 350 kesî jiyana xwe ji dest da.
- 2003 – Balafira THY'yê ya di navbera Stenbol-Amedê de seferan dike, li Amedê kete xwar. Di encamê de 74 kes mirin û 3 kes jî brîndar bûn.
Jidayîkbûn
- 1867 – Emily Greene Balch, nivîskar û aştîxwaza xwediyê Xelata Nobelê
- 1891 – Walther Bothe, fîzîknasê xwediyê Xelata Nobelê
Mirin
- 1642 – Galileo Galilei, astronomê îtalî
- 1896 – Paul Verlaine, helbestvanê fransî
- 1996 – François Mitterrand, serokkomarê Fransayê
- 2002 – Aleksander Proxorov, fîzîknasê rûs
nîşan bide – biguherîne – dîrokê bibîne
9ê kanûna paşîn
Bûyer
- 1788 – Connecticut bû dewleta pêncem a DYAyê.
- 1861 – Mississippi di encama şerê sivîl ê navxweyî de ji DYAyê veqetiya.
- 1917 – Şerê cîhanî yê yekem; Di navbera Brîtanya û Osmaniyan de li ser tixûbê Misir û Filîstînê şer qewimî.
- 1920 – Hêzên tirk li meydana İnönü li hemberî hêzên yewnanî ketin nav şer.
- 1937 – Yek ji pêşengên şoreşa Bolşevîkan Lev Trotskî piştî ku ji aliyê Josef Stalin ve hate mişextîkirin, çû Meksîkayê.
- 1941 – Şerê cîhanî yê duyem; Keştiya yewnan a noqav Triton (Y-5), keştiya noqav a Îtalyayê ya bi navê Neghelli îmha kir.
- 1945 – Şerê cîhanê yê duyem; Hêzên amerîkan girava Luzonê ya li Filîpînê dagir kirin.
- 2007 – Balafira ku karkerên ji Tirkiyeyê tê de bûn, di dema ji Edeneyê diçû Iraqê, li Bexdayê kete xwar. Di encamê de 34 kes mirin.
Jidayîkbûn
- 1908 – Simone de Beauvoir, nivîskara fransî
- 1958 – Mehmet Ali Ağca, kujerê tirk
- 1959 – Rigoberta Menchú Tum, çalakgera xwediyê Xelata Nobelê
Mirin
- 1324 – Marco Polo, kaşif û gerokê îtalî
- 1867 – Emily Greene Balch, nivîskar û aştîxwaza xwediyê Xelata Nobelê
- 1990 – Cemal Sureya, helbestvanê tirkî yê esilkurd
nîşan bide – biguherîne – dîrokê bibîne
10ê kanûna paşîn
Bûyer
- 1810 – Napoleon Bonaparte ji hevjîna xwe Josephine cihê bû.
- 1861 – Di şerê navxweyî yê amerîkanan de Florida ji DYAyê veqetiya.
- 1916 – Hêzên împeratoriya Rûsyayê li Erzeromê bi Osmaniyan re dest bi şer kirin.
- 1918 – Cemiyeta Tealiya Kurd hate damezirandin.
- 1928 – Rêveberiya Yekîtiya Komarên Sovyet ên Sosyalîst Trotskî û 30 pêşengên din ên muxalîf sirgûnî Almatiyê kirin.
- 1941 – Şerê cîhanî yê duyem; Hêzên yewnan bajarê Këlcyrë yê li Albanyayê dagir kirin.
- 1959 – Yekîtiya Sovyetê aştî pêşniyazî Almanyayê kir.
- 1984 – Piştî 117 salan di navbera DYA û Vatîkanê de pêwendiyên tevahî yên dîplomatîk pêk hatin.
- 1985 – Di kanala neteweyî ya Tirkiyeyê, TRT, de peyvên weke "anı (serpêhatî), devrim (şoreş), özgürlük (azadî)" hatin qedexekirin.
Jidayîkbûn
- 1913 – Gustav Husak, serokdewletê Çekoslovakyayê
Mirin
- 1778 – Carolus Linnaeus, zanyarê swêdî
- 1951 – Sinclair Lewis, nivîskarê xwediyê Xelata Nobelê
- 1957 – Gabriela Mistral, nivîskara xwediya Xelata Nobelê
- 1986 – Jaroslav Seifert, nivîskarê xwediyê Xelata Nobelê
- 2005 – Bahattin Karakütük, rojnamevanê esiltirk
nîşan bide – biguherîne – dîrokê bibîne
11ê kanûna paşîn
Bûyer
- 1693 – Çiyayê Etna yê volkanîk teqiya. Di encama pêkhatina erdhejê de hinek beşên Sîcîlya û Maltayê xira bûn.
- 1861 – Ji sedema şerê navxweyî yê amerîkanan Alabama ji DYAyê veqetiya.
- 1922 – Cara pêşîn însulîn li ser nexweşekî diyabetî hate bikaranîn.
- 1935 – Firokevan Amelia Earhart cara yekem firrîna bi tenê di navbera Hawaii û Kalîforniyayê de pêk anî.
- 1942 – Şerê cîhanî yê duyem; Japonyayê li dijî Holendayê şer îlan kir.
- 1942 – Şerê cîhanî yê duyem; Hêzên Japonyayê bajarê Kuala Lumpurê dagir kirin.
- 1943 – Şerê cîhanî yê duyem; DYA û Brîtanyayê li Çînê dev ji mafên herêmî berdan.
- 1946 – Komara gel a Albanyayê hate damezrandin.
- 1962 – Li Perûyê di encama teqîna çiyayê Huascaran ê volkanîk de 4.000 kesan jiyana xwe ji dest da.
- 1972 – Navê Pakistana Rojhilat bû Bangladeş.
Jidayîkbûn
- 347 – Theodosius I, împeratorê Romayê
Mirin
- 1556 – Fuzûlî, helbestvanê mutesewif
- 1969 – Şêx Ehmed Barzanî, yek ji pêşengên têkoşeriya kurd
- 1988 – Isidor Isaac Rabi, fîzîknasê xwediyê Xelata Nobelê
- 2008 – Edmund Hillary, kaşifê ji Zêlanda Nû
nîşan bide – biguherîne – dîrokê bibîne
12ê kanûna paşîn
Bûyer
- BZ 521 – Ferwertîşê medî li Medyayê li dijî Daryûsê Mezin serî hilda.
- 1923 – Li Parîsê ji bo nexweşiya derdê kopanê serûm hate çêkirin.
- 1969 – Koma muzîkê Led Zeppelin albûma xwe ya yekem derxist.
- 1973 – Hejmara yekem a rojnameya bi tirkî Millî Gazeteyê derket.
- 1991 – Şerê Kendavê; Kongreya DYA'yê destûr da ku bi hêzên leşkerî Iraqê ji Kuweytê derxe.
- 1995 – Endamê partiya kurdên Kurdistana Bakur; HADEP a Edeneyê Bahattin Oğuz ji aliyê kontrayan ve hate kuştin.
- 2006 – Li Erebistana Siyûdiyê di dema ayîna kevir avêtina şeytên de, 362 hecî mirin.
- 2006 – Kujerê neteweperest ê tirk, Mehmet Ali Ağca, serbest hate berdan.
- 2010 – Li Haîtiyê bi mezinahiya 7,0 a li gorî pîvana Richter erdhej qewimî. Di encamê de nêzîkê 316.000 kesan jiyana xwe ji dest da û 250.000 kes jî brîndar bûn.
Jidayîkbûn
- 1876 – Jack London, nivîskarê amerîkan
- 1975 – Nihal Atsız, yek ji pêşengên îdeolojiya tirkperestiyê
Mirin
- 1976 – Agatha Christie, nivîskara navdar a îngilîz
nîşan bide – biguherîne – dîrokê bibîne
13ê kanûna paşîn
Bûyer
- 1785 – Yek ji rojnameyên pêşîn ên cîhanê Daily Universal Register a ku piştre navê wê weke The Times hate guhertin, cara pêşîn çap bû.
- 1871 – Yekemîn "redkarê wijdanî" yê polîtîk, Pepe Beunza li Spanyayê hate girtin.
- 1915 – Li bajarê Îtalya, Avezzanoyê, erdhej qewimî. Di encamê de 29.800 kesan jiyana xwe ji dest da.
- 1964 – Li Kolkatayê li dijî misilmanan bûyer pêk hatin. Di encamê de bêhtirî 100 kesî jiyana xwe ji dest da.
- 1992 – Japonyayê, ji ber ku di şerê cîhanî yê duyem de bi hezaran pîrekên korêyî bi zorê weke bendeyên seksê bikaranîbûn, lêborîna xwe xwest.
- 2001 – Li El Salvadorê bi mezinahiya 7,6 a li gorî pîvana Richterê erdhej qewimî. Di encamê de bêhtirî 800 kesî jiyana xwe ji dest da.
- 2007 – Li bakurê Japonyayê, di Okyanûsa Mezin de erdhejeke bi mezinahiya 8,3 a li gorî pîvana Richterê qewimî.
Jidayîkbûn
- 1864 – Wilhelm Wien, fîzîknasê xwediyê Xelata Nobelê (wêne)
Mirin
- 1909 – Şêx Rizayê Talebanî, helbestvanê kurd
- 1999 – Mihemedê Mamlê, hunermendê kurd
Cejn û salveger
nîşan bide – biguherîne – dîrokê bibîne
14ê kanûna paşîn
Bûyer
- 1539 – Kûba kete bin serweriya Spanyayê.
- 1907 – Li bajarê Kingstona Jamaîkayê erdhej qewimî. Di encamê de bêhtirî 1000 kesî jiyana xwe ji dest da.
- 1914 – Mihemed Şerîf Paşayê Babanî li Parîsê rastî êrîşekê tê.
- 1938 – Peymana Seedabadê ya di navbera Tirkiye, Iraq, Îran û Afxanistanê de hatibû îmzekirin, li meclîsa Tirkiyeyê hate pejirandin.
- 1943 – Şerê cîhanê yê duyem: Serokdewletê amerîkan Franklin Delano Roosevelt û serokwezîrê Brîtanyayê, Winston Churchill, li Marokoyê di derbarê şer de civîn pêk anîn. Roosevelt bi vê re bû yekemîn serokê amerîkan ê bi balafirê rêwîtî kiribû.
- 1998 – Şaxa Navenda Çanda Mezopotamyayê NÇM ya Amedê hate girtin.
- 2007 – Balafireke Venezuêlayê ya di navbera Panama û Carakasê de çûnûhatin pêk dianî, kete xwar. Di encamê de 14 kes mirin.
Jidayîkbûn
- 1875 – Albert Schweitzer, fîlozofê xwediyê Xelata Nobelê
- 1921 – Murray Bookchin, nivîskarê sosyalîst ê amerîkan
- 1949 – İlyas Salman, lîstikvanê sînemaya tirkî
- 1965 – Şamil Basayev, yek ji rêberên çeçenan
Mirin
- 1753 – George Berkeley, fîlozofê îrlandî
- 1867 – Jean Auguste Dominique Ingres, helbestvanê fransî
- 1977 – Anais Nin, nivîskara fransî
nîşan bide – biguherîne – dîrokê bibîne
15ê kanûna paşîn
Bûyer
- 1582 – Rûsyayê, erdên Estonya û Lîvonyayê ji rêveberiya polonî-lîtvanî re hêlişt.
- 1919 – Fîlozof û şoreşgera alman Rosa Luxemburg ji aliyê faşîstên alman ve hate kuştin.
- 1945 – Ajansa nûçeyan a îtalî ANSA (Agenzia Nazionale Stampa Associata) li Romayê hate damezrandin.
- 1970 – Muemer Qedafî, xwe weke serokdewletê Lîbyayê îlan kir.
- 1991 – Dema ku Neteweyên Yekbûyî dabû rêveberiya Iraqê ku ji Kuweytê derkeve, bi dawî bû.
- 1992 – Dewletên cîhanê veqetandina serxwebûnê ya Kroatya û Slovenyayê ya ji Yûgoslavyayê pejirandin.
- 1996 – Li gundê Basa yê Şirnexê 11 gundî bi destê hêzên leşkerî yên Tirkiyeyê hatin kuştin.
- 2001 – Wîkîpediyayê dest bi weşanê kir.
Jidayîkbûn
- 1622 – Jean-Baptiste Poquelin (Molière), şanonivîs û şanogerê fransî
- 1809 – Pierre-Joseph Proudhon, bavê îdeolojiya anarşîzmê
- 1934 – Aramê Dîkran, hunermendê zimanê kurdî
- 1929 – Martin Luther King, keşeyê xwediyê Xelata Nobelê
- 1965 – Andrea Wolf (Ronahî), gerîlaya PKKê ya esilalman
Mirin
- 1919 – Rosa Luxemburg, fîlozof û şoreşgera alman
- 1988 – Seán MacBride, siyasetmedarê xwediyê Xelata Nobelê
- 2010 – Fatma Îsa, stranbêja kurd
nîşan bide – biguherîne – dîrokê bibîne
16ê kanûna paşîn
Bûyer
- 1795 – Fransa, bajarê Holendayê ya bi navê Utrecht dagir kir.
- 1925 – Li Yekîtiya Komarên Sovyet ên Sosyalîst, Lev Trotskî ji peywira komîseriya şer hate dûrxistin.
- 1979 – Mihemed Reza Pehlevî, tevî malbata xwe ji Îranê derket û çû li Misirê bi cih bû.
- 1983 – Balafira Tirkiyeyê ya Afyonkarahisarê li Enqereyê kete xwar. Di encamê de 47 kes mirin.
- 1991 – Şerê Kendavê; DYAyê li dijî Iraqê dest bi şer kir.
- 1992 – Parlementerên DEPê Hatip Dicle û Leyla Zana, ji Partiya Sosyal Demokrat a Gelperwer (SHP) îstifa kirin.
- 1992 – Li El Salvadorê piştî şerê navxweyî yê 12 salan de hikûmet û serhildêran peymaneke aştiyê girêdan. Berî ku ev peyman li Meksîkoyê were îmzekirin, di encama tevahiya şer de 75.000 kesan jiyana xwe ji dest dabû.
- 1995 – Rêveberê partiya kurdên Kurdistana Bakur a fermî HADEP a şaxa Êlihê M. Zeki Aldığ ji aliyê kontrayan ve hate kuştin.
- 1998 – Dadgeha Zagona Bingehîn a Tirkiyeyê partiya oldar a bi navê Refah Partisi girt.
- 2001 – Serokê Komara Demokratîk a Kongoyê Laurent-Désiré Kabila, ji aliyê parêzkarekî wî ve li mala wî ya li Kînşasayê hate kuştin.
Jidayîkbûn
- 1901 – Fulgencio Batista, dîktatorê Kûbayê
Mirin
- 2004 – Kalevi Sorsa, serokwezîrê Fînlendayê
nîşan bide – biguherîne – dîrokê bibîne
17ê kanûna paşîn
Bûyer
- 1819 – Simón Bolívar komara Kolombiyayê îlan kir.
- 1917 – DYAyê ji bo Giravên Vîrjînê 25 milyon dolar pere dane dewleta Danîmarkayê.
- 1945 – Şerê cîhanê yê duyem; Hêzên Sovyet, heme heme bajarê xerakirî yê polonan Warşova dagir kirin.
- 1971 – Dînamît avêtine ber mala rektorê zanîngeha ODTÜyê, Erdal İnönü.
- 1994 – Li başûrê Kalîforniyayê erdhejeke bi mezinahiya 6,7 a li gorî pîvana Richter qewimî. Di encamê de 61 kes mirin û ziyaneke nêzîkê 20 milyar dolaran pêk hat.
- 1991 – Di Şerê Kendavê de Iraqê 8 maşok avêtine Îsraîlê.
- 1995 – Li bajarê Osaka-Kobe ya Japonyayê erdhejeke bi mezinahiya 7,2 a li gorî pîvana Richter qewimî. Di encamê de bêhtirî 6 hezar kesan jiyana xwe ji dest da.
- 1995 – Parlementoya Ewropayê Xelata Saxarov a mafên mirovan da parlementera DEPê Leyla Zana ku ew di girtîgehê de bû.
- 1999 – Kurdistan TVyê dest bi weşana xwe kir.
Jidayîkbûn
- 1946 – Jessica Benjamin, psîkoanalîsta amerîkan
Mirin
- 395 – Theodosius I, împeratorê Romayê
- 1834 – Giovanni Aldini, fîzîknasê îtalî
- 2000 – Hüseyin Velioğlu, serokê Hizbullaha Tirkiyeyê
- 2002 – Camilo José Cela, nivîskarê xwediyê Xelata Nobelê
nîşan bide – biguherîne – dîrokê bibîne
18ê kanûna paşîn
Bûyer
_Left_Part_Only.jpg)
- 532 – Serhildana li Konstantînopolîsê pêk hatibû, bi tevahî hate têkbirin. Di encama vê serhildanê de 30.000 kesî jiyana xwe ji dest da.
- 1910 – Li Stenbolê Qesra Çiraxanê şewitî.
- 1921 – Partiya Komînîst a Îtalyayê (KPÎ) hate damezirandin.
- 1943 -Yekîtiya Sovyetan da ragihandin ku wan dorpêçkirina naziyan a Lenîngradê şikandiye.
- 1951 – Gerîlayên bereya rizgariya Viyetnamê ji bajarê Hanoiyê vekişiyan û bajar kete destê hêzên fransî.
- 1971 – Hêzên libnanî yên xirîstiyan li bajarê Bêrûtê nêzîkê 1000 kesî kuştin.
- 1991 – Profesor Doktor Seîdê Îbo li Êrîvanê hate kuştin.
- 1993 – Li bajarê Bayburtê di pêkhatina aşîtê de 56 kes mirin û 22 kes jî brîndar bûn.
- 2002 – Hate ragihandin ku şerê sivîl ê li Sierra Leoneyê bi dawî bû.
Jidayîkbûn
- 1828 – John Langdon Down, tûrenas û dermanfiroşê brîtanî
- 1937 – John Hume, siyasetmedarê xwediyê Xelata Nobelê
- 1938 – Anthony Giddens, sosyologê brîtanî
Mirin
- 1862 – John Tyler, serokdewletê dehem ê DYAyê
- 1936 – Rudyard Kipling, nivîskarê xwediyê Xelata Nobelê
- 1982 – Huang Xianfan, dîrokzan û profesorê çînî
nîşan bide – biguherîne – dîrokê bibîne
19ê kanûna paşîn
Bûyer
- 1829 – Berhema navdar a Johann Wolfgang von Goethe ya bi navê Faust cara pêşîn li ser dikê hate pêşkêşkirin.
- 1917 – Şerê cîhanê yê yekem; Hêzên almanan bi zeplînan bombe barandin ser bajarê Yarmouth ê îngilîzan. Di vê êrîşa ku cara yekem zeplîn hatibûn bikaranîn de, bêhtirî 20 kesan mirin.
- 1942 – Şerê cîhanî yê duyem; Hêzên japon welatê Burmayê dagir kirin.
- 1949 – Kûbayê Îsraîl bi awayê dîplomatîk nas kir.
- 1969 – Xwendakarê çek ê bi navê Jan Palach, ku li dijî dagirkirina Çekoslovakyayê ya ji aliyê YKSSyê ve pêk hatibû, bedena xwe dabû ber agir, jiyana xwe ji dest da.
- 1977 – Li Miami-Floridayê cara pêşîn berf barî.
- 1988 – Di meclîsa Tirkiyeyê de parlementerê SHPyê Mehmet Ali Eren got; Li Tirkiyeyê pirsgirêka kurdan heye û zext li ser kurdan tê kirin. Bi vê axaftinê di meclîsê de pevçûn derket.
- 1991 – Şerê Kendavê; Di êrîşa Iraqê ya bi moşekan de 15 kes brîndar bûn.
- 1993 – Komara Çekî û Slovakya tevlî Neteweyên Yekbûyî bûn.
- 2001 – Kongreya Aboriya Kurdistanê ya yekem li bajarê Rotardama Holendayê pêk hat. Di encamê de biryara avakirina KARSAZê hate girtin.
Jidayîkbûn
- 1736 – James Watt, dahênerê îngilîz
- 1809 – Edgar Allan Poe, helbestvan û çîrokvanê amerîkan
Mirin
- 1865 – Pierre-Joseph Proudhon, fîlozofê fransî
- 2007 – Hrant Dink, rojnamevanê ermenî
nîşan bide – biguherîne – dîrokê bibîne
20ê kanûna paşîn
Bûyer
- 1815 – Napoleon, bi hêzeke 140.000 leşker û 200.000 kesên dildar kete bajarê Parîsê.
- 1841 – Girava Hong Kongê ji aliyê hêzên brîtanî ve hate dagirkirin.
- 1921 – Meclîsa tirk "Teşkîlat-i Esasî" ya yekem pejirand.
- 1945 – Şerê cîhanê yê duyem; Dewleta Macaristanê bi hêzên hevalbendan re peymana çeksekinandinê îmze kir.
- 1945 – Şerê cîhanê yê duyem; Naziyan li rojhilatê Prûsyayê dest bi koçberkirina 1,8 milyon mirovan kir.
- 1968 – Tirkiye bû welatê yekem ku rejîma leşkerî ya Yewnanistanê nas kir.
- 1992 – Rêveberê partiya kurdên Bakurê Kurdistanê yê fermî yê şaxa HEPa Nisêbînê Abdurrahman Sögüt bi destê kontrayan hate kuştin.
- 1992 – Endamê partiya kurdên Bakurê Kurdistanê yê fermî yê şaxa HEPa Mûşê Harbi Arman li Amedê hate revandin û bi êşkenceyê hate kuştin.
- 1996 – Li Filistînê cara pêşîn hilbijartinên serokatiyê pêk hatin û di encamê de Yaser Erefat hate hilbijartin.
Jidayîkbûn
- 1775 – André-Marie Ampère, fîzîknasê fransî
- 1873 – Johannes V. Jensen, nivîskarê xwediyê Xelata Nobelê
- 1931 – David M. Lee, fîzîknasê xwediyê Xelata Nobelê
Mirin
- 1900 – John Ruskin, nivîskarê brîtanî
- 1968 – Reşîdê Kurd, helbestvanê kurd
nîşan bide – biguherîne – dîrokê bibîne
21ê kanûna paşîn
Bûyer
- 1720 – Swêd û Prûsyayê peymana Stockholmê îmze kirin.
- 1899 – Şîrketa hilberîner a tirimbêlan Opelê yekemîn erebeya xwe çêkir.
- 1926 – Rojnameya Jiyan li Silêmaniyê dest bi weşanê kir.
- 1941 – Şerê cîhanê yê duyem: Awistralya û Keyaniya Yekbûyî êrîşî Lîbyayê kirin.
- 1993 – Endamê partiya kurdên Bakurê Kurdistanê yê şaxa Elihê yê HEPê Mehmet Ertan hate kuştin.
- 1996 – Rojnameya Azadiya Welat dest bi weşanê kir.
- 1999 – Li DYA'yê li dijî tilyakfiroşan yek ji mezintirîn operasyonan pêk hat. Di encamê de 4.300 kg kokaîn hate desteserkirin.
- 2003 – Li bajarê Colima ya Meksîkê erdhejeke bi mezinahiya 7,6 a li gorî pîvana momentê qewimî. Di encamê de 29 kes mirin û nêzîkê 10.000 kesan bê mal man.
- 2007 – Li Dutaxê erdhejeke bi mezinahiya 5,0 a li gorî pîvana richter qewimî. Ziyan giha avahiyan.
Jidayîkbûn
- 1965 – Jam Master Jay, rapvanê amerîkan
Mirin
- 1924 – Vladîmîr Îlyîç Lenîn, serokê Yekîtiya Komarên Sovyet ên Sosyalîst
- 1950 – George Orwell, nivîskarê îngilîz
nîşan bide – biguherîne – dîrokê bibîne
22ê kanûna paşîn
Bûyer
- 1771 – Spanyayê giravên Falklandê bi dev Brîtanyayê ve berdan.
- 1905 – Li Rûsyayê şoreşa 1905ê dest pê kir. Hêzên çar, êrîşî karkeran kirin. Di encamê de 500 karkeran jiyana xwe ji dest dan (Yekşema Xwînî).
- 1941 – Şerê cîhanî yê duyem: Hêzên Keyaniya Yekbûyî bajarê Tobrukê (Lîbya) ji destê Îtalyayê standin.
- 1946 – Komara Kurdistanê ya Mehabadê ji aliyê Qazî Mihemed ve li Meydana Çarçirayê hate îlankirin.
- 1949 – Hêzên Mao Zedong, bajarê Pekînê bi dest xistin.
- 1995 – Pirsgirêka Îsraîl-Filistînê; Li bajarê Netanyayê du êrîşkerên bombeyî xwe teqandin. Di encamê de 19 cihûyan jiyana xwe ji dest dan.
- 2007 – Li Bexdayê di encamên êrîşên bombeyî de herî kêm 88 kesan jiyana xwe ji dest dan.
Jidayîkbûn
- 1561 – Francis Bacon, fîlozofê îngilîz
- 1891 – Franz Alexander, psîkoanalîstê macar
- 1908 – Lev Davidovich Landau, fîzîknasê xwediyê Xelata Nobelê
- 1915 – Heinrich Albertz, siyasetmedarê alman
Mirin
- 1901 – Keybanû Victoria, keybanûya Brîtanyayê
- 1922 – Fredrik Bajer, siyasetmedarê xwediyê Xelata Nobelê
nîşan bide – biguherîne – dîrokê bibîne
23ê kanûna paşîn
Bûyer
- 393 – Împeratorê Romayê Theodosius I kurê xwe Honorius weke alîkarê împerator da nasandin.
- 1719 – Di nav Împeratoriya Romê ya Pîroz de mîrzatiya Liechtensteinê hate damezrandin.
- 1793 – Rûsya û Prûsyayê cara duyem welatê Polonyayê di nav xwe de parve kirin.
- 1870 – Li Montanayê artêşa amerîkan, bi pirranî jin û zarok, 173 çermsor kuştin.
- 1943 – Şerê cîhanê yê duyem: Hêzên Keyaniya Yekbûyî bajarê Trablûsê (Lîbya) ji destê artêşa alman-îtalî stand.
- 1943 – Şerê cîhanê yê duyem: Hêzên DYA û Awistralyayê, hêzên Japonyayê li herêma Papuayê têk birin.
- 1973 – Li Viyetnamê agirbest hate îlankirin.
- 1994 – Endamê partiya kurdên Bakurê Kurdistanê yê şaxa Amedê yê DEPê A. Selam Kizman hate kuştin.
Jidayîkbûn
- 1783 – Stendhal, nivîskarê fransî
- 1907 – Hideki Yukawa, fîzîknasê xwediyê Xelata Nobelê
- 1930 – Derek Walcott, nivîskarê xwediyê Xelata Nobelê
- 1955 – Şivan Perwer hunermendê kurd
- 1984 – Arjen Robben, futbolvanê holendî
Mirin
- 1989 – Salvador Dalí, wênesazê katalan
- 2002 – Robert Nozick, fîlozofê amerîkan
nîşan bide – biguherîne – dîrokê bibîne
24ê kanûna paşîn
Bûyer
- 1848 – Li Kalîforniyayê zêr hate dîtin.
- 1862 – Bajarê Bûkareştê weke patyexta Romanyayê hate îlankirin.
- 1942 – Şerê cîhanê yê duyem; Bajarê Bangkokê ji aliyê hêzên hevalbend ve hate bombebarandin û Taylendayê li dijî Keyaniya Yekbûyî û DYAyê îlana şer kir.
- 1943 – Şerê cîhanê yê duyem; Konferansa Kazablankayê ku Franklin Delano Roosevelt û Winston Churchill beşdar bûbûn, bi dawî bû.
- 1972 – Li daristanên Guamê leşkerekî japon ê ji şerê cîhanê yê duyem ve xwe di veşart hate dîtin.
- 1993 – Partiya Xebatê ya Neteweparêz navê xwe kir Partiya Tevgera Neteweparêz (MHP).
- 2001 – Li bajarê Amedê serokê ewlekariya bajêr Gaffar Okkan û çar parêzkarên wî di encama êrîşa Sofîkan de hatin kuştin.
- 2006 – Li bajarê Ehvaz a başûr rojavayê Îranê, di encama du teqînan de 8 kes mirin û 40 kes jî brîndar bû.
- 2007 – Filîmê derhêberê kurd Huner Salim yê bi navê Dol derket.
- 2011 – Li balafirgeha Domodedovo ya Rûsyayê, di encama êrîşa bombeyî de herî kêm 35 kes mirin û 180 kes jî brîndar bû.
Mirin
- 661 – Îmam Elî, xelîfeyê çarem ê misilmantiyê
- 1965 – Winston Churchill, serokwezîrê Îngilistanê
nîşan bide – biguherîne – dîrokê bibîne
25ê kanûna paşîn
Bûyer
- 1554 – Bajarê São Pauloyê hate damezrandin.
- 1579 – Peymana Utrechtê hate îmzekirin û tixubên Holendaya roja me hatin sazkirin.
- 1881 – Thomas Edison û Alexander Graham Bell şîrketa Oriental a telefonan ava kirin.
- 1918 – Ukraynayê ji Rûsyaya Bolşevîkan serxwebûna xwe îlan kir.
- 1955 – Yekîtiya Sovyetan bi Almanyayê re şerê xwe bi dawî anî.
- 1991 – Desteya wezîran a hikumeta tirk axaftin û stranên bi kurdî serbest kir.
- 1995 – Rûsyayê ceribandina moşekê ya Norwêcê bi şaşî weke êrîşeke amerîkan fêhm kir û xwe ji bo bersivdana nukleerî amade kir.
- 1996 – Li DYAyê cara talî cezayê darvekirinê pêk hat. Sûcdarê kuştinê Billy Bailey, li dewleta Delawareyê hate darvekirin.
- 1999 – Li Kolombiyayê erdhejeke 6,0 a li gorî pîvana richter qewimî. Di encamê de herî kêm 1000 kesî jiyana xwe ji dest da.
- 2005 – Di dema ziyaretkirina bawermendan a li perestgeha Mander Devi ya Hindistanê de geremol qewimî û herî kêm 258 kesan jiyana xwe ji dest da.
Jidayîkbûn
- 1627 – Robert Boyle, kîmyagerê îrlendî
- 1982 – Noemi, stranbêjeke îtalî
Mirin
- 1975 – Charlotte Whitton, siyasetmenda kanadayî
nîşan bide – biguherîne – dîrokê bibîne
26ê kanûna paşîn
Bûyer
- 1531 – Li Lîzbonê (Portugal) erdhejeke mezin qewimî. Di encamê de bi hezaran kesan jiyana xwe ji dest da.
- 1837 – Michigan weke dewleta 26em tevlî DYAyê bû.
- 1861 – Ji sedema şerê sivîl ê amerîkanan dewleta Louisiana ji DYAyê veqetiya.
- 1870 – Dewleta Vîrjînyayê ku ji sedema şerê sivîl ji DYAyê veqetiya bû, dîsa tevlî DYAyê bû.
- 1905 – Li Pretoria ya Afrîkaya Başûr elmasa herî mezin a cîhanê hate dîtin. Ew 3,106.75 qerat (0.62135 kg) bû û navê "Cullinan" lê hate kirin.
- 1924 – Navê bajarê Sankt Petersburgê ji bo rûmetdayîna Lenîn weke Lenîngrad hate binavkirin.
- 1942 – Şerê cîhanê yê duyem: Hêzên amerîkan cara pêşîn gihane Ewropayê. Li bakurê Îrlendayê bicih bûn.
- 1965 – Zimanê hindî bû zimanê fermî yê Hindistanê.
- 1980 – Di navbera Îsraîl û Misirê de têkiliyên dîplomatîk destpêk kirin.
- 2001 – Li bajarê Gujarat a Hindistanê erdhejek qewimî. Di encamê de bêhtirî 20.000 kesan jiyana xwe ji dest da.
Jidayîkbûn
- 1865 – Sabin Arana nivîskarê baskî
- 1904 – Seán MacBride, siyasetmendê xwediyê Xelata Nobelê
- 1925 – Paul Newman, lîstikvan û derhênerê amerîkan
- 1953 – Anders Fogh Rasmussen, serokwezîrê Danîmarkayê
- 1988 – KC Rebell, rapvanê zimanê almanî yê esilkurd
Mirin
- 1823 – Edward Jenner, bijîşkê brîtanî
- 1948 – Kazım Karabekir, generalê artêşa osmaniyan
- 2020 – Kobe Bryant, basketbolvanê amerîkî
nîşan bide – biguherîne – dîrokê bibîne
27ê kanûna paşîn
Bûyer
.png)
- 98 – Trajan piştî mirina Nerva bû împeratorê Romayê.
- 447 – Ji sedema çêbûna erdhejê 57 birc û bedena sûrên Konstantînopolîsê ziyan dîtin.
- 1299 – Bingehê dewleta Osmaniyan hate sazkirin.
- 1944 – Şerê cîhanî yê duyem; Dorpêçkirina bajarê Lenîngradê ya ji aliyê naziyan ve bi dawî bû.
- 1945 – Şerê cîhanî yê duyem; Artêşa Sor a Yekîtiya Sovyetan kampên Auschwitz û Birkenau yên naziyan li Polonyayê ava kiribûn, zemt kirin.
- 1973 – Dewletên Yekbûyî yên Amerîkayê û Viyetnamê peymana agirbestê îmze kirin.
- 1994 – Li dijî nivîsgeha rojnameya Özgür Gündemê ya li Enqereyê êrîşeke bombeyî pêk hat.
- 2002 – Di encama teqîneke li bajarê Lagos a Nîjeryayê de 1.100 kesan jiyana xwe ji dest da û nêzîkê 20.000 kes jî bê cih û war man.
- 2003 – Li Pilemorê erdhejeke bi mezinahiya 6,5 a li gorî pîvana richter qewimî.
Jidayîkbûn
- 1756 – Wolfgang Amadeus Mozart, bestekarê Awistriyayî
- 1859 – Wilhelm II., qeyserê Almanyayê
- 1944 – Mairead Corrigan, çalakgera xwediya Xelata Nobelê
- 1969 – Marc Forster, derhênerê swîsrî
Mirin
- 1595 – Sir Francis Drake, deryavan û kaşifê brîtanî
- 1635 – Nefî, helbestvanê esilkurd
nîşan bide – biguherîne – dîrokê bibîne
28ê kanûna paşîn
Bûyer
- 1517 – Artêşa Osmaniyan bajarê Qahîreyê dagir kir.
- 1871 – Şerê Fransa-Prûsyayê: Di dorpêçkirina Parîsê de Fransa teslîm bû û şer bi dawî bû.
- 1909 – Hêzên artêşa amerîkan ji Kûbayê vekişiyan.
- 1918 – Di bûyerên şerê sivîl ê Fînlendayê de serhildêran bajarê Helsinkiyê zemt kirin.
- 1921 – Serokê Partiya Komunîst a Tirkiyeyê Mustafa Suphî tevî 15 hevalên xwe di Deryaya Reş de ji aliyê Kemalîstan ve hate fetisandin.
- 1932 – Japonyayê êrîşî Şanghayê kir.
- 1935 – Îsland bû yekemîn welatê rojavayî ku zarokjiberbirin bi destûra fermî hate pejirandin.
- 2006 – Li bajarê Polonyayê Katowiceyê banê pêşengehekê ji sedema giraniya berfê rûxiya. Di encamê de 65 kes mirin û bêhtirî 170 kesî brîndar bû.
Jidayîkbûn
- 1225 – Thomas Aquinas, keşeyê îtalî
- 1955 – Nicolas Sarkozy, serokkomarê Fransayê
Mirin
- 814 – Karlê Mezin, damezrînerê Împeratoriya Romê ya Pîroz
- 1725 – Peterê Mezin, çarê Rûsyayê
- 1939 – William Butler Yeats, helbestvanê xwediyê Xelata Nobelê
- 1970 – Werner Caskel, dîrokzan, profesorê fîlolojiya rojhîlatê û nivîskarekî berhemên dîrokî ku bi eslê xwe alman bû
- 1996 – Joseph Brodsky, helbestvanê xwediyê Xelata Nobelê
nîşan bide – biguherîne – dîrokê bibîne
29ê kanûna paşîn
Bûyer
- 1814 – Fransayê di şerê Brienne de zora Rûsya û Prûsyayê bir.
- 1861 – Kansas weke dewleta 34em tevlî DYAyê bû.
- 1900 – Li Philadelphia ya Pennsylvaniayê bi heşt tîman lîga beyzbolê ya amerîkan hate damezrandin.
- 1916 – Şerê cîhanî yê yekem: Parîs cara yekem ji aliyê zeplînên almanan ve hate bombebarandin.
- 1944 – Şerê cîhanî yê duyem: Li bajarê Cisterna hêzên alman û amerîkan dest bi şer kirin.
- 1944 – Şerê cîhanî yê duyem:Li bajarê Kaniūkai ya Lîtvanyaya îroyîn, nêzîkê 38 zarok, pîrek û zilam hatin qetilkirin.
- 1950 – Li Îranê di encama erdhejê de 1500 kesî jiyana xwe ji dest da.
- 1989 – Macaristanê weke dewleta yekem a bloka rojhilatî, têkiliyên dîplomatîk bi Korêya Başûr re da destpêkirin.
- 2002 – George W. Bush dewletên Iraq, Îran û Korêya Bakur weke dewletên alîkarê terorîzmê nîşan dan.
Jidayîkbûn
- 1860 – Anton Çexov, nivîskarê rûs
- 1866 – Romain Rolland, nivîskarê xwediyê Xelata Nobelê
- 1944 – Yoweri Museveni, serokdewletê Ûgandayê
Mirin
- 1933 – Sara Teasdale, helbestvana amerîkan (wêne)
- 1963 – Robert Frost, helbestvanê amerîkan
nîşan bide – biguherîne – dîrokê bibîne
30ê kanûna paşîn
Bûyer
- 1648 – Di navbera Holenda û Spanyayê de peymana Münsterê hate girêdan û şerê heşt salan bi dawî bû.
- 1847 – Navê bajarê Kalîforniyayê Yerba Buena weke San Francisco hate guhertin.
- 1933 – Adolf Hîtler desthilatdariya Almanyayê zemt kir.
- 1942 – Şerê cîhanê yê duyem: Hêzên Japonyayê girava Ambonê zemt kirin.
- 1944 – Şerê cîhanê yê duyem: Hêzên amerîkan li Majuroyê bi cih bûn.
- 1948 – Serokê efsanewî yê Hindistanê Mahatma Gandî, ji aliyê hindiyekî bi navê Nathuram Godse ve hate kuştin.
- 1956 – Mala serokê tevgera mafên mirovan ê li DYAyê, Martin Luther King, rastî erîşa bombeyî hat.
- 1972 – Pakistan, ji Komeleya Gelan a Îngilîzan veqetiya.
- 1982 – Yekemîn vîrusa kompîterê ji aliyê Richard Skrenta ve hate nivîsandin.
- 2003 – Belgiyayê yasaya zewaca hevcinsan hate pejirandin. Bi vê re Belgiya piştî Holendayê re bû dewleta duyem ku ev maf dabû mirovan.
Jidayîkbûn
- 1882 – Franklin D. Roosevelt, serokdewletê 32em ê DYAyê li New Yorkê ji dayîk bû.
- 1927 – Sven Olof Joachim Palme, serokwezîrê Swêdê li Stockholmê ji dayîk bû.
Mirin
- 1948 – Mahatma Gandî, serokê efsanewî yê Hindistanê (wêne) li New Delhiyê mir.
- 1969 – Dominique Pire, keşeyê xwediyê Xelata Nobelê li Leuvenê mir.
nîşan bide – biguherîne – dîrokê bibîne
31ê kanûna paşîn
Bûyer
- 1808 – Komara Ragusayê ji aliyê Fransayê ve hate dagirkirin.
- 1929 – Yekîtiya Sovyetan, Lev Trotskî mişextî kir.
- 1950 – Serokdewletê DYAyê Harry S. Truman, ragihand ku ew di pêvajoyeke pêşdexistina bombeya hîdrojenê de ne.
- 1953 – Ji sedema lehiya li Deryaya Bakur li Holendayê 1.800 û li Keyaniya Yekbûyî bêhtirî 300 kesî jiyana xwe ji dest da.
- 1968 – Dewleta Naûrûyê ji Awistralyayê serxwebûna xwe îlan kir.
- 1990 – Yekemîn McDonald's a li welatê Yekîtiya Sovyetan li bajarê Moskowê hate vekirin.
- 2010 – Avatar bû filîmê yekem ku bêhtirî 2 milyar dolarên amerîkî qezenc kir.
Jidayîkbûn
- 1902 – Alva Myrdal, civaknasa xwediya Xelata Nobelê
- 1935 – Kenzaburo Oe, nivîskarê xwediyê Xelata Nobelê
- 1983 – Belçim Bilgin Erdoğan, aktrîsa kurd
Mirin
- 1933 – John Galsworthy, nivîskarê xwediyê Xelata Nobelê
- 1955 – John Mott, rêberê mesîhî yê xwediyê Xelata Nobelê
- 1974 – Ekrem Cemîl Paşa, rewşenbîr û têkoşerê kurd (wêne)
nîşan bide – biguherîne – dîrokê bibîne
Di dîrokê de îro • Arşîv
Kanûna paşîn – Sibat – Adar – Nîsan – Gulan – Hezîran – Tîrmeh – Tebax – Îlon – Çiriya pêşîn – Çiriya paşîn – Kanûna pêşîn
