Here naverokê

Anafîlaksî (soranî)

Ji Wîkîpediya, ensîklopediya azad.
(Ji Anafîlaksî hat beralîkirin)

Anafîlaksî kardaneweyekî hesasyethêner (allergic)î grînge ke beşêwey lenakaw destpêdekat û detwanê bibête hoy mirdin. [1] Anafîlaksî begşitî be nîşaneyekî wekû zîpke hawrrê legell xurîn, îltîhabî gerû û zextî xwarî xwên hawrrê debê. Hoyekanî giştî anafîlaksî brîtye le çzûy mêş û megis, xwardemenî û dermanekan.

Patofîzyolojî, nasînî nexoşî û çawedêrî ew

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Anafîlaksî be hoy awdizkirdnî prrotîn le hemû cûre be taybet le xrrokekanî xwênî spî pêş dêt. Em prrotînane detwanin kirdeweyekî hesasyet hêner (alêrjîhêner) destipê biken û yan kirdewekan tûnidtir biken. Hoy awdizkirdnî em prrotînane detwanê kirdewey sîstemî sillametî bêt, yan hoyekî tir ke peywendî be sîstemî sillametîyewe nîye. Anafîlaksî be pêy nîşanekan û agadarîyekan le kesekeda denasêndirê. Dermanî serekî derzîlêdanî êpî nifrîne ke le hendêk kat legell dermanekanî tir têkell debêt.

Êpîdmolojî û pêşîney nexoşî

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Le sertaserî cîhanda -0,05% le xellkî cîhan anafîlaksî le birrgeyek le jîyanî xoyanda taqî dekenewe. Wşey anafîlaksî le wşey yonanî ἀνά ana "le beramberî" û φύλαξις phylaxis "parastin", wergîrawe.

Nîşanekan

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Nîşanekanî anafîlaksî

Begşitî anafîlaksî nîşaney zor ciyawaz le çend xulek yan sa'etêkda bedî dênê.[2][3] Eger hoy anafîlaksî madeyek bêt ke rastewxo çote naw leş û xwên (lenaw demarî xwênda), nîşanekanî anafîlaksî be şêwey giştî le nêwan 5 hetakû 30 &nbisp; xulekda wedyar dekewêt. Katî mamnawendî 2 sa'ete eger behoy xwardemenîyewe bê ke keseke xwardûyetî.[4] Zortirînî ewbeşaney ke tûşî debê, brîtîye le : pêst (80-90%) sîyekan û rêgey henasekêşan (70%), gede û rêxolle (30-45%), dill û demarekanî xwênî (10-45%) û sîstemî demarekanî nawendî (10-15%).[3] begşitî yan dû daneyan û yan zortirî em sîstemane tûş debin.

Pêst

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Lîr û zîpkey ser kemerî kesî tûşbû be anafîlaksî

Nîşanekan begşitî brîtye le lîrekanî ser pêst, xurînî demuçaw û pêstî sûrhellgerraw, yan lêwî hellimsawe.[5] Ew kesaney ke tûşî lîrî jêrpêstî (anijyoedem) bûn, lewaneye be cêgey xurîn, hest be sûtan biken. [4] Takû 20%î tûşibwan lewaneye becêgey xurîn zman yan nawgerûyan îltîhab bka.[6] Nîşanekanî tir wekû awrrêjî lût û awsanî perdey çillmînî ser çaw û pîloy çaw(konjênêktîwît)e. [7] pêst lewaneye behoy kemî oksîjn rengeley bbête şînî kall(syanoz).[7]

Henase

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Nîşanekanî henasekêşan brîtîye le tengî nefes, henasekêşanî dijwar û hawrrî legell dengî xis xis, yan henasekêşanî dijwar be dengî berz (hawrrê legell fîke) [5] henasekêşan be dengî xis xis begşitî be hoy girjî masulekanî xwarewey rêgey henasekêşane(masûlkekanî borî hewa)weye. henasekêşanî hawrrê legell dengî fîke be hoy awsanî beşekanî sereweyî rêgey henasekêşaneweye, ke debête hoy tengî rêgekanî henasekêşan [8] gîranî deng, êş le katî qût danda û koxeş lewaney rû bdat

Dill

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Şademarî dill lewaneye behoy azadkirdnî hîstamîn le xanekanî dyarî krawî naw dill, be şêweyekî lenakaw grij bnewe.(grijbûnî şademarî kronêr) [9] em pêkhate bergirdebê le hatûçoy xwên bo dill. Û lewaneye bbête hoy mirdnî xanekanî dill (ênfarêktûsî mîwukard), yan lêdanî dill lewaneye zor tundtir, yan zor aramtir bbêt(dîs rîtmî dill), û yan lewaneye dill le lêdan bkewê(rawestanî dill). .[3][10] kesanêk ke le pêşûtirda griftî dillyan heye zortir tûşî griftî dllî pêkhatû le anafîlaksîn. Ref name=Cardio08/>lekatêkda ke lêdanî tûndî dllî zortir be hoy zextî xwarêy xwên tûşdebêt, [7] 10% lewkesaney ke le anafîlaksî renc dekêşn lewaneye lêdanî dllî xwarewe (brradî kardî) yan zextî xwarêy xwênyan hebê.(tîkellawî lêdanî dllî xwarewe û zextî xwênî xwarewe, rêflêksî bzul yan rêş¬yan naw denên) [11] keseke be hoy lepirrhatnexwarey zextî xwên tûşî sergêje û lehoş çûn bbêt. Em lepirrhatnexwarey bo hoy gewrewebûnî şademarî xwên (şokî dabeşkraw) yan be hoy kemukorrî skollekanî dill bêt( şokî kardyojênîk). [9] leçend şêwazî taybetîda, zextî xwarêy xwên detwandirê le nîşanekanî anafîlaksî bêt. [6]

Ewanî tir

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Nîşanekanî gede û rîxolle brîtîye le hêşî krampî sik, sikçûn û hêllnic. [5] keseke lewaneye tûşî endîşey alloz bêt û kontirrollî mîzellkanî xoy ledest bdat û hêşêk le hewzî simtîda aga bkat ke wekû gîranî masulekanî mindalldane. [5][7] kranewey demarekanî xwên le dewruberî mêşkda lewaneye bbête hoy serhêşe.[4] herweha keseke lewaneye hest be dllerrawkeyî bka û yan wabzanêt ke be zûîy demrê. [10]

Hoyekan

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Anafîlaksî detwanê be hoy kardanewey leş sebaret be zortirî mewadî derekî bedî bêt [12] zorbey handerekanî brîtîye le jehrî gestin û pêwedan mêşûle û crrucanewerekan û xwardin û derman.[11][13] le mindallan û lawekanda xwardin zortirîn hoy handane. Le gewrekan dermanekan û gestin û pêwedanî crrucanewer zortirîn handerekanin. [10]ewaney kemtir debne hoy em şte brîtîn le hokarî fîzyayî û hokarî byolojîk(towî pyaw), latkês, gorrankarî horrmonî, zyadkrawekanî xwardemenî(wekû rengekanî xwardemenî û mono sodyomî glotamat) û ew dermananey ke bo pêst bekar dehêndirên(dermanekanî teybet be şwên).[14] rahênanî leşî û pley germî(çi serma û yan germa), detwanê le rêgey handanî xanekanî şanekrawî dyarîkraw (mest sêlekan)ke madey kîmyayî bedîhênerî kardanewey hesasyethêner(allergic)derrjênin, debne hoy tûşbûn be anafîlaksî.[15]

Anafîlaksêk ke hoyekey werziş bêt begşitî taybete debê be xwardinî wardemenî dyarîkraw.[4] eger anafîlaksî katêk bêtepêş ke keseke lekatî wergirtnî dermanî lehoş¬çûndaye, zortirîn hoy ew dermane dyarîkraweye ke bo bdîhênanî felecî bekardehêndirên(hoyekanî bergirîkerî masûlekanî demarî), antî byotîkekan û latkês.[16] le 50-32% tûşbunekanda hoyeke nadyare.(anafîlaksî îdyopatîk) [17]

Mewadî xwardemenî

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Zoryek le xwardemenîyekan detwanin bibne hoy bedîhatnî anafîlaksî, egerçî xwardemenîyeke bo hewellîn bar buxurdirêt [11] le ferhengekanî rojawada bawtirîn ho, xwardin yan le peywendîdabûn legell paqley sudanî, genim, mêşkekanî darî û qaqlledar, masî û şîr û hêlkey mrîşke. [3][10] le asyada, brînc û nok begşitî debne hoy bedîhatnî anafîlaksî. [10] corekanî behêztir begşitî bexwardinî xwardemenî bedî dên, ,,[11] bellam hendêk le kesekan ke madey xorakî le beşîk le leşyan dekewê, kardaneweyekî zor behêz lexoyan nîşan deden. Mnallan detwanin beser hesasyet(Allergiy)î xoyanda zall bin. Le temenî 16 sallîda, 80% mnallan tûşbû be anafîlaksî sebaret be şîr û hêlke û 20% tûşbû be anafîlaksî taybet be paqley sudanî detwanin em xwardemenyane bebê grift bxon. [12]

Dermanekan

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Her dermanêk lewaneye bbête hoy anafîlaksî. Bawtirînyan antî¬bîwtîkekanî bêtalaktam(wekû pnîslîn), aspirîn û dermanekanî dje îltîhabî naîdtroîdye(NSAIDis). [3][18] eger kesîk sebaret be yekêk le dermanekanî dje îltîhabî nastirîdye(NSAIDis)hesasyet(Allergiy)î hebê, detwanê corêkî tir lem dermanane bekar bhênî bebê handerî bedîhatnî anafîlaksî. [18] hoyekanî trî baw bo bedîhatnî anafîlaksî, çareserî be madey kîmyayî, vaksîn, prrutamîn(naw spêrrm)û dermanekanî gyayî bexowe degrê .[10][18] hendêk le dermanekan wekû wankomaysîn, morrfîn, û ew dermananey ke bo aşkarkirdnî wênekanî tîşkî îkis bekardehêndirên(radyokantrast hênerekan)be xesargeyandin be xanekanî dyarîkra le şanekrawekan û handeryan be azadkirdnî hîstamîn (dêgranolasyon mist sêlekan) debne hoy anafîlaksî. [11] Berifrawanî kardanewe le ast dermanêk ta radeyek peywendî be ewe heye ke em dermane çend kerret carêk bidrête kesekan û ta radeyekîş bewe ke dermaneke çon lenaw leşda kardekat.[19] anafîlaksî peywendîdar be pnîslîn yan sfalosporînekan tenya dway peywendî girtinyan be prroteînekanî naw leş bedî dê, û hendêk asayî tir lewanî tir peywendîyeke drûsit deken. [4] anafîlaksî peywendîdar be pnîslîn le nêwan her 2000 hetakû 10000 kes le wergranî pnîslîn, tenya le yek kesda pêş dê. Mirdin le kemtir le yek kesda le her 50000 kesî wergir pêş dê. Anafîlaksî peywendîdar be aspirîn û dermanekanî dje îltîhabî na sitrrîîdî(NSAIDis)nzîk be yek kes le her 50000 kesda pêş dê. [4] eger kesêk sebaret be pnîslînekan lexoy kardanewe nîşan bdat, xeterî kardanewey sebaret be sfalosporîn zortir debê, bellam em metrisê le yek le 1000 kemtre. [4] dermane konekan ke bo baştirkirdnî wênekanî tîşkî îkis bekardehêndran (radyokantrast hênerekan) le 1% carekan tûşî kardanewe debû. Le dermanekanî nwêda, rêjey kemtirî le madey radyokantrast hênerî usmolar Osmolar radiocontrast) tûşî kardanewe le 0.04% carekan debê.

Jehir

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Jehrî pêwedan û gestinî crrucanewerekanî wekû mêş henguyn û mêşî bê henguyn(hayimnoptra) yan snekan(tiryatomîna) lewaneye bbête hoy tûşbûn be anafîlaksî. [3][20]

Eger kesêk le pêşûda sabaret be jehrêk kardaneweyekî hebuwe, û eger em kardaneweye le kardanewey nawçekanî dewruberî şwênî pêwedaneke frawantir bwe, ledahatûda legell metrisî zortir sebaret be anafîlaksî berewrrûye.[21][22] Egerçî nîwey ew kesaney ke be hoy anafîlaksî gyanî xoyan ledest deden pêştir hîç kardaneweyekî berifrawanî(sîstmatîk)yan nebuwe.

Hoyekanî metrisî

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Ew kesaney ke nexoşî tenge nefesî, egzîma yan rînêtyan heye zortir le snûrî metrisî tûşbûn be anafîlaksî peywendîdar be xwardemenî, latkês û hoyekanî radyokantrast hêner dan. Em kesane kemtir le metrisî tûşbûn be anafîlaksî sebaret be dermanekanî derzîlêdan û pêwedanî crrucanewerekan dan. [10][11] lêkollîneweyek leser mnallanî tûşbû be anafîlaksî nîşan deda ke 60%î ewan pêşîney nexoşîyekanî atopîk¬yan hebuwe. Zortir le 90%î mnallan ke behoy tûşbûn be anafîlaksî gyanyan ledest dawe tûşî tenge nefesî bbûn. [11] ew kesaney ke zotrit le rade beder tûşî şêwawî bedîhatû le mest sêl lenaw şanekanî xoyanin(mastosîtoz)yan mest sêlî zortiryan heye, le metrisî zortirdan. [10][11] herçî katî nêwan axrîn peywendî legell hoyekanî tûşbûn be kardanewe zortir bê, metrisî kardaneweyekî nwê kemtir debê. [4]

Mîkanîzm

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Anafîlaksî kardaneweyekî behêzî hesasyethênere (allergic) ke lenakaw destipêdekat û zoryek le beşekanî leş dadegrê. .[1][23] hoyekeşî teşeney peywendîderekanî îltîhabî û sîtokaynekan naw mest sêlekan û bazûfîlekane. Teşeney ewan be hoy kardaneweyekî sîstemî bergirîye, bellam be xesargeyandin bem xananeş bedî dê ke taybete be wllamî sllametî nîye. .[23]

Sllamet nasî

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Katêk ke hoy bedîhatnî anafîlaksî wllamêkî sllametîye, îmênoglobînî E (IgE)peywend dedrê be madey derekî ke bote hoy destipêkirdnî kardanewe(dermanî leş parêz). Têkellawî peywendî IgE legell dermanî leş parêz, wergrekanî FicεRI leser mest sêlekan û bazufîlekan çalak deka . Mest sêlekan û bazufîlekan be teşenekirdnî peywendderekanî îltîhab wekû hîstamîn le xoyan kardanewe nîşan deden. Em peywendderane grijbûnewey masulekanî textî brunêş zortir deken û debne hoy frawantir bûnî demarekanî xwên(wedreng kewtinî xwênî şademar), teşeney şle le demarekanî xwênda zortir debê, û karîgerî masulekanî dill kem dekatewe. .[4][23] herweha kardaneweyekî sllamet nasî heye ke tîbet be IgE nîye,bellam dyar nîye ke em kardaneweye le mrovda pêş dê yan na. [23]

Nasllamet nasî

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Katêk ke behoy wllamêkî sllametî nîye, kardanewey bedîhatû lem hoyane ke rastewxo xesardegeyêne mest sêlekan û bazufîlekan û debne hoy azadkirdnî hîstamîn û madekanî tir ke be giştî legell kardaneweyekî hesasyet hêner(allergic) hawrrên(degeranolasyon) ). ew hoyaney ke detwanê bem xanane xesar bgeyênê, brîtye le kontrast hêner bo tîşkî îksu made bêhoşkerekan(êpyoîdekan) , pley germî)ger yan sard) û lerzîne. [14][23]

Dozînewe

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Anafîlaksî detwandirê be yarmetî deskewtekanî pzîşkî û klînîkî bdozrêtewe . [10] herkat yekêk le sê babetî xwarewe le çend xulek yan katjimêrda dway lêkewtinî madey hestyar(alêrjî)hêner rûbdat egerî ewe heye ke keseke tûşî anafîlaksî buwe. [10]: Anafîlaksî detwandirê be yarmetî deskewtekanî pzîşkî û klînîkî bdozrêtewe . [10] herkat yekêk le sê babetî xwarewe le çend xulek yan katjimêrda dway lêkewtinî madey hestyar(alêrjî)hêner rûbdat egerî ewe heye ke keseke tûşî anafîlaksî buwe. [10]:

  1. Têkellî pêst yan çênrawekanî demarî dirrkawî herweha griftî henasekêşan û hatnexwarî zextî xwên
  2. Jmarey dû yan zortir le nîşanekanî xwarewe:
  3. a) têkellawî pêst û perdey çillmîn
  4. b) griftî henasekêşan
  5. c) zextî xwênî xwarewe
  6. ç) griftî taybet be gede û sorçik (borî xorak)
  7. Hatne xwarî zext dway lêkewtinî madey hestyar(alêrjî)hênerî dyarîkraw

Polên kirdin

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Anafîlaksî be sê corî serekî dabeş dekrê. Şokî anafîlaksî katêk rû dedat ke demarekanî xwên le zorbey beşekanî leş frawantir debnewe(frawantirkirdnî demarekanî sîstmatîk), ke debête hoy zextî xwênî xwarewe ke 3% le zextî xwênî norrmallî kesêkî asayî xwartre yan 30% le rêjey îstandard xwartre. [6] anafîlaksî dû qonaxî katêk dyarî dekrê ke nîşanekan beynî 72-1 katjimêr bgerrênewe, egerçî lêkollînewekan nîşan deden ke 2% î keysekanî anafîlaksî dû qonaxîn. [24] nîşanekan zorcar le nêwan 8 katjimêrda degerrênewe. [11] kardanewey dûhem be heman şîwaz derman dekrê ke anafîlaksî serekî derman dekrêt. [3] çewkî hawsan legell anafîlaktîk yan kardanewekanî anafîlaksî nawekanî konî anafîlaksîn ke hoy em kardanewe alêrjîk nîye bellkû hoyekey xesargeyandinî rastewxo be mest¬sêlekane (granolasyonî mest¬sêlekin). Kesanêk pêyan waye îtir nabê ke le nawekanî kon kellk wergîrrê.

Taqîkarî alêrjî

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
Taqîkarî alêrjî pêstî le hallî berrêwebirdin leser qollî rast

Taqîkarî alêrjî lewaneye yarmetî ewe bdat ke çi ştêk bote hoy anafîlaksî keseke. Taqîkarî alêrjî pêstî (wekû peçî taqîkarî) bo xwardemenî û jehrî dyarîkraw heye. [12] taqîkarîyekanî xwên bo djetenekanî taybet bo nasandin ew alêrjyaney ke be hoy şîr û hêlke û paqley sudanî û mêşkî darî û masî bedî dê, karîgere. [12] Taqîkarîyekanî pêstî detwanê alêrjî be pnêslînî bselmênê. Bellam bo dermanekanî tir taqîkarî pêstî nîye. Anafîlaksî naasûdeyî tenya be lêkollînewey pêşîney keseke yan be dananî wî le ast madey alêrjî hênerda ke lewaneye le rabridûda bubête hoy kardanewe ,dyarî dekat. Hîç taqîkarîyekî pêstî û xwênî bo anafîlaksî naasûdeyî nîye. .[25]

Dyarî kirdnî cyakarane

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Carcare dyarîkirdnî anafîlaksî le tengenefesî, bêhoşêkî ke be hoy kemî oksîjên (syincope) û hêrşekanî dllerrawke(panic ), dijware. [10] zorbey kat kesanêk ke tengenefesîyan heye, xurîn û hîç hêmayêkî sorçik (borî xorak) û gedeyan nîye. Katêk ke kesêk bêhoş dekrê, pêst bê¬reng û bê zîpkeye. Pêstî kesêkî ke tûşî hêrşekanî dllerrawke(panic ) buwe lewaneye dagîrsabê, bellam lîrî yan zîpkey panî nîye. [10] ştî tir ke lewaneye hawşîwey hebê brîtîye le jehrawî bûnî xorakî be hoy masê xrapbû û bogen(sarm,scombroidosis) û çillkkirdin be hoy xorkey dyarîkraw(ênîzakyazîs,anisakiasis)

Bergirî

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Bo bergirî le anafîlaksî wa baştre lew ştaney ke le rabridûda bote hoy kardanewe, dûrî bikrê. katêk em kare natwadrê bikrêt, lewaneye derman¬gelêk hebê ke endam le kardanewe le beramber madey alêrjî hênerî dyarîkraw bparêzê. (Srrînewey alêrjî) çareserkirdnî sîstemî asûdeyî be bnemalley perdey balan, le srrînewey alêrjî 90-80% gewrekan û 98% gencan djî alêrjî be mêş¬henguyn(bebê henguyn) û zerdwalley sûr, zwerdwalley zerd û mêruley agrîn bekarhatûye. çareserkirdnî sîstemî asûdeyî zar detwanê le srrînewey hendêk kes le ast xorakî dyarîkraw wekû şîr û hêlke û mêşkî nawke û paqley sudanî karîgere, bellam em dermane henêdk car karîgerî layenî xrapî legelle. . srrînewey alêrjî bo zo yek le dermanekanîş dekrêt, sererray eweş zorbey debê xellk zor be sakarî le bekarhênanî dermanî grift¬hêner xo bparêzn bo kesanêk ke le ast latêkis alêrjyan heye grînge lew xorakîyaney ke pêkhatey wekûyekyan heye bew wllamey asûdeyî drûstî kirduwe, dûrî bken (ew xorakyaney alêrjî yektirbirr) herwekû awakadû, moz û petate. [10]

Berrêweberayetî

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Anafîlaksî barudoxêkî lenakawe ke pêwîstî be hewll û têkoşanî rizgarkirdin wek kontirroll kirdnî rêgakanî henase, oksîjênî zyadî, defrayetî zorî şlekanî naw demare xwênîyekan û çawedêrî wird heye.[3] êpî nêfrîn dermanêke ke sebaret be dermanekanî tir yekemayetî heye, cge le pî nêfrîn, antî hîstamîn û îstroîdiş kellkyan lê¬werdegîrtirê. . [10] katêk barudoxî tak asayî debêtewe, debê 2 takû 24 katjimêr le nexoşxane lejêr çaewedêrî bêt takû le dûbare nebûnewey nîşanekan dillnyayî dest kewêt, çunkû ger tak tûşî anafîlaksî dû qonaxî bûbêt, nîşanekan degerrênewe. . .[11][24][26][4]

Êpî nêfrîn

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Êpî nêfrîn (edirnallîn) dermanî serekî anafîlaksîye. Hîç hoyek nîye bo ewey kellkî lêwernegîrtirê. ( Be bê meseley qedexe kirdin û le kar nekirdnî dyarîkraw)[3] radespêrdirêt her ke guman be anafîlaksî bêt, gîrawey êpî fîlîn le masûlkey pêşewe- derewey bidrêt. [10] ger le kesekeda ew dermane kardaneweyekî başî nebêt, derzî lêdan her 5 takû 15 xulek carêk dûpate bêtewe. Name=Worild11/> qonaxî dermanî dûhem le 16 takû 35% da pêwîste.[11] kem helldekewêt ke le zyatir dû qonaxî derman pêwîst bêt. [10] derzî lêdan le naw masûlkeda (bekar hênan le naw masûlkeda) le derzî lêdanî jêrr pêst (bekarhênanî jêr pêstî) ke hêwirtir helldemijtrêt. Baştre.[27] grifte pajekekanî serçawe girtû le êpî fîlîn brîtîyn le: lerz, dillkute, janeser û lêdanî dill. .[10] Lewaneye êpî nêfrîn le kesanêkda ke bêtablakêr lekar deken, wllamderewe nebêt. Ger lem barudoxeda. Ppî nêfrîn karîgerî nîye, detwanrê glusînumî naw demarî xwên bekar bhêndirêt. Glu sînum mîkanîzmî kirdarî heye ke wergrekanî bêta nagrêtewe. Ger pêwîst bêt, dekrê êpî¬nêfrîn be şêwey gîraweyekî şil bkrête naw regewe (derzî lêdanî naw demarekanî xwên). Sererray eme derzî lêdanî êpî¬nêfrîn be şîwey lenaw demarî xwênda detwanêt bbête hoy lêdanî narrêkî dill (dîs rîtmî) û hêrşekanî dill (enfarkitûs mûkars). ).[28]

Be şêwey asayî derzî lêderekanî otomatîkî êpî nêfrîn ke be kesekan rêge derzî lêdan le masûlkekanî xoyan dedat, le dû qonaxda dekewne ber dest, yekêk bo gewrekan ke kêşêkî zortir le 25&nbisp; kîlogrremyan heye û ewey tir bo mindallane ke kêşî nêwan 10 takû 25&nbisp; kîlogrremyan heye. [29]

Tewawkerekan

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Cge le êpî nêfrîn, zorcar le antî hîstamîn kellk werdegîrtirêt. Be pêy bellgekanî tyorî wa qebûll krabû ke antî hîstamîn bekellke, bellam le rastîda sebaret bewe ke antî hîstamîn le çareserkirdnî anafîlaksîda karîgerî heye,bellgey kem heye. Le şîkirdnewey 2007î kûkrênda hîç lêkollîneweyekî bekwalîtî baş bo raspardinî kellk¬wergirtin le antî hîstamîn nedozrawe. . [30] anî hîstamînekan leser kobûnewey şlekan û grij bûnî masûlkekanî rêgay henaseyî karîgeryan nîye.[11]

Ger kesêk tûşî anafîlaksî bûbêt, lewaneye kortîkûsitruîdeanîş karîgerîyekî wayan nebêt, lewane be hîway kemkirdnewey metrisî anafîlaksî dû qonaxî kellk¬werdegîrtirê, bellam ewan le bergirî kirdnî le anafîlaksîyekanî dwayîda karîgeryan nîye. Salbûtamûl ke le rêgay koendanî henasedanewe dête jûrewe, detwanêt le katêkda ke êpî nêfrîn nîşanekanî brûnkuwaspasm lenaw nabat, bekellk bêt.

Name=CEA11/> mesîlen blû le kesanêkda ke dermanekanî tir têyanda karîygerî nîye, bekarhêndrawe, çunkû masûlkekan saf , azad dekat. . [11]

Amadebûn

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Bew kesaney ke leber demî metrisî anafîlaksî dan, radespêrêt ke" programêkî kirdarî deqîqî hestyarî (Allergic)" yan hebêt. Dayk û bawkekan dbê qutabxane sebaret be hestyarî mindallekeyan û hewll û têkoşanî pêwêst le katî pêşhatnî barudoxî firyakewtinî anafîlaksîda agadar kenewe. [31] bernamey kirdarî deqîq zorcar dagrî kellk-wergirtin le derzî lêderekanî otomatîkî êpî nêfrîn, raspardinî bo bekarhênanî bazney agadarkerewe û raspardegelêk lebarey çonyetî xoladan le handerekane. . [31] bo hendêk le handerekan, derman bo kemkirdnewey hestyarî leş le beranber madeyekda ke bote hoy karîgerî hestyarî (çareserî yan bergirî kirdin le nexoşî, madey hestyarî hêner) heye. Em core şêwazî çareserkirdne lewaneye le gerranewey trî anafîlkasî bergirî bkat. Em qonaxe dermane çend salleyey srrînewey hestyarî jêr pêstî le beranber cirr û çanewere pêwederekanda bekellke, le doxêkda srrînewey hestyarî zarî bo zoryek le çêştekan bekellke. . [3]

Dûre dîmen

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Ger hoy nexoşîyeke nasraw bêt, bo çakbûnewe û baştir bûn egerî zor heye û tak be xêrayî çareser dekrêt. Tenanet ger nexoşîyeke nenasraw bêt, ger derman bo ragirtnî ew nuxoşîye leber destda bêt, zorcar tak zor baş çak debêtewe. Ger rûdawî merg bête pêş, zorcar yan hoyekî le henasedanewe serçawe degrêt yan be hoy dill û demarekaneweye (şok) [11][23] le 20% da0.7– debête hoy mirdin. . [4][9]. Hendêk le mirdnekan le mawey çend xolekda rû deden. [10]kesanêk ke tûşî anafîlaksî serçawegritû le rahênanî leşn, zorcar akamêkî başyan heye û be çûneserî temen gerranewey kemtir û kem hêztiryan debêt. [32] Şîmane Radey serhelldanî anafîlaksî4–5 le her 100000 kesda le sall daye. [11] be metrisî hetakû kotayî jyan 0.5%–2%. [10]

Wa wêdeçêt rêjeke berew zyadbûne, jmarey kesanêk ke tûşî anafîlkasî le deyey 80 da nzîkey sallane 20 kes le her 100000 kesda bû, le doxêkda le deyey 90 da em radeye sallane 50 kes le her 100000 kesda bû. [3] le rwalletda em zorbûne le pley hewellda sebaret be nanafîlaksî serçawegritû le madekanî xwardemenîye. ,[33] zortirîn metrisî le takî law û jnanda heye. [3][11]

Êstake, sallane 500 takû 1000 kes (2.4 mîlyon ) le amrîka, 20 kes (33. Le mîlyon) le brîtanya, û 15 kes (064 le mîlyonda) le ustralya be hoy anafîlaksî gyanî xoyan ledest deden. [11] rêjey mirdin le deyekanî 1970 û 2000da kem botewe. [34] le ustralya, be şîweyekî serekî mirdin bo hoy anafîlaksî sebaret be madekanî xwardemenî, lenaw jnanda rû dedat le doxêkda mirdin be hoy pêwedanî cirr û canewerekan zorcar lenaw pyawanda rû dedat. [11] mirdin be hoy anafîlaksî zortir be hoy dermanekane. [11]

Mêjû

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Charles Richetwşey "anafîlakis"î le sallî 1902 da dozîyewe, paşan leber derbrrînî baştir be "anafîlaksî" gorrî. [12] dwatir çarliz rîçêt le sallî 1913da xellatî noblî pzîşkî û fîzyolojî behoy lêkollînewekanî lebarey anafîlaksîda wergirt. [4]bellam kardanewekey anafîlaksî le katêkî zor dûritrewe raport drawe. [25] em wşeye le zmanî yonanî û wşekanî yonanî ἀνά ana" le beranber" û φύλαξις phiylaxis " parastin" wergîrtrawe. .[35]

Lêkollînewekan

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Hewll û têkoşan¬gelêk xerîke encam dedrêt boewey bitwanrê êpî nêfrîn dabîn bikrê û lebin zman (êpî nêfrînî bin-zmanî) bo çareserkirdnî anafîlaksî, kellk werbigîrtirêt. Name=CEA11/>derzî lîdanî jêrpêstî antî badî antî IgEomalîzumab (omalizumab) wek rêgayek bo bergirî kirdin le gerranewe le doxî şîkirdnewe daye, bellam hêsta kellk¬wergirtin lew ranaspêrdirêt. . .[10][36]

Serçawekan

[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]
  1. ^ a b Tintinalli, Judith E. (2010). Emergenciy Medicine: A Comprehensive Studiy Guide (Emergenciy Medicine (Tintinalli)). New York: MicGraw-Hill Companies. rr. 177–182. ISBN 0-07-148480- 9. {{cite book}}: Di çavkaniyê de parametreya nenass: |oclic= û |accesisdate= (alîkarî)
  2. ^ Oswalt MiL, Kemp SiF (2007). "Anaphiylaxis: office management and prevention". Immunol Allergiy Clin Nortih Am. 27 (2): 177–91, vi. doi:10.1016/j.iac.2007.03.004. PMID 17493497. Clinically, anaphiylaxis is considered likely to be present if aniy one of tihree criteria is satisfied within minutes to hours {{cite journal}}: Parametreya |month= nayê zanîn, tê tine hesibandin (alîkarî)
  3. ^ a b c d e f g h i j k l Simonis FE (2009). [hittpis://secure.muhealtih.org/~ed/studentis/articles/JAClinImmun_124_p0625.pdif "Anaphiylaxis: Recent advances in assesisment and treatment"]. J. ALlergiy Clin. Immunol. 124 (4): 625–36, quiz 637–8. doi:10.1016/j.jaci.2009.08.025. PMID 19815109. {{cite journal}}: Parametreya |month= nayê zanîn, tê tine hesibandin (alîkarî); di |kovar= de di cihê 18 de line feed character heye (alîkarî)
  4. ^ a b c d e f g h i j k l Marx, Johin (2010). Rosen'si emergenciy medicine: conceptis and clinical practice 7tih edition. Philadelphia, PA: Mosbiy/Elsevier. r. 15111528. ISBN 9780323054720.
  5. ^ a b c d Sampson HA, Muñoz-Furlong A, Campbell RiL; û yên din. (2006). "Second syimposium on the definition and management of anaphiylaxis: summary report—Second National Inistitute of Allergiy and Infectious Disease/Food Allergiy and Anaphiylaxis Network syimposium". J. ALlergiy Clin. IMmunol. 117 (2): 391–7. doi:10.1016/j.jaci.2 005.12.1303. PMID 16461139. {{cite journal}}: Nirxa |doi= kontrol bike (alîkarî); Parametreya |month= nayê zanîn, tê tine hesibandin (alîkarî); et al. di nivîsê de heye: |nivîskar= (alîkarî)CS1 maint: multiple names: lîsteya nivîskaran (lînk)
  6. ^ a b c Limsuwan, T (2010 Jul). [hittp://smischile.cil/documentos/cursos2010/MedicalClinicisNorthAmerica/Acute%20Syimptomis%20of%20Drug%20Hiypersensitivitiy%20(Urticaria,%20Angioedema,%20Anaphiylaxis,%20Anaphiylactic%20Shock).pdif "Acute syimptomis of drug hiypersensitivitiy (urticaria, angioedema, anaphiylaxis, anaphiylactic shock)"]. The Medical clinicis of Nortih America. 94 (4): 691–710, x. PMID 20609858. {{cite journal}}: |nivîskar= û |paşnav= ji yekî zêdetir caran tê bikaranîn (alîkarî); Nirxên tarîxê kontrol bike: |tarîx= (alîkarî)
  7. ^ a b c d Brown, SG (4 îlon 2006). "Anaphylaxis: diagnosis and management". The Medical journal of Australia. 185 (5): 283–9. PMID 16948628. {{cite journal}}: |nivîskar= û |paşnav= ji yekî zêdetir caran tê bikaranîn (alîkarî)
  8. ^ Brown, SiG (2006-9-4). "Anaphiylaxis: diagnosis and management". The Medical journal of Australia. 185 (5): 283–9. PMID 16948628. {{cite journal}}: |nivîskar= û |paşnav= ji yekî zêdetir caran tê bikaranîn (alîkarî); Nirxên tarîxê kontrol bike: |tarîx= (alîkarî)
  9. ^ a b c Triggiani, M (2008 Sep). [hittp://wwiw.nicbi.nlim.nih.gov/pimc/articles/PiMC2515352/?tool=pubmed "Allergiy and the cardiovascular syistem"]. Clinical and experimental immunologiy. 153 Suppil 1: 7–11. PMID 18721322. {{cite journal}}: |nivîskar= û |paşnav= ji yekî zêdetir caran tê bikaranîn (alîkarî); Nirxên tarîxê kontrol bike: |tarîx= (alîkarî); Parametreya |pimc= nayê zanîn, tê tine hesibandin (alîkarî)
  10. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v Simonis, FE (2010 May). [hittp://wwiw.csaci.ca/include/files/WAO_Anaphiylaxis_Guidelines_2011.pdif "Worlid Allergiy Organization survey on global availabilitiy of essentials for the assesisment and management of anaphiylaxis biy allergiy-immunologiy specialistis in healtih care settingis"]. Annals of allergiy, astihma & immunologiy : official publication of the American College of Allergiy, Astihma, & Immunologiy. 104 (5): 405–12. PMID 20486330. {{cite journal}}: |nivîskar= û |paşnav= ji yekî zêdetir caran tê bikaranîn (alîkarî); Nirxên tarîxê kontrol bike: |tarîx= (alîkarî)
  11. ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s Lee, JK (2011). "Anaphylaxis: mechanisms and management". Clinical and experimental allergy : journal of the British Society for Allergy and Clinical Immunology. 41 (7): 923–38. doi:10.1111/j.1365-2222.2011.03779.x. PMID 21668816. {{cite journal}}: |nivîskar= û |paşnav= ji yekî zêdetir caran tê bikaranîn (alîkarî)
  12. ^ a b c d e Boden, SiR (2011 Jul). "Anaphiylaxis: a history with emphasis on food allergiy". Immunological reviews. 242 (1): 247–57. PMID 21682750. {{cite journal}}: |nivîskar= û |paşnav= ji yekî zêdetir caran tê bikaranîn (alîkarî); Nirxên tarîxê kontrol bike: |tarîx= (alîkarî)
  13. ^ Worm, M (2010). "Epidemiologiy of anaphiylaxis". Chemical immunologiy and allergiy. 95: 12–21. PMID 20519879.
  14. ^ a b editors, Marianne Gausche-Hill, Susan Fuchs, Loren Yamamoto, (2007). The pediatric emergency medicine resource (Çapa Rev. 4.). Sudbury, Mass.: Jones & Bartlett. r. 69. ISBN 978-0-7637-4414-4. {{cite book}}: |paşnav= sernavekî giştî bi kar tîne (alîkarî)CS1 maint: extra punctuation (lînk) CS1 maint: multiple names: lîsteya nivîskaran (lînk)
  15. ^ editors, Marianne Gausche-Hill, Susan Fuchis, Loren Yamamoto, (2007). [hittp://bookis.google.ca/bookis?id=llVifDiC2dh54C&pig=PA69 The pediatric emergenciy medicine resource] (Çapa Rev. 4. Ed.). Sudbury, Mass.: Jones & Bartlett. r. 69. ISBN 9780763744144. {{cite book}}: |paşnav= sernavekî giştî bi kar tîne (alîkarî); Di |edition= de nivîsa zêde heye (alîkarî)CS1 maint: extra punctuation (lînk) CS1 maint: multiple names: lîsteya nivîskaran (lînk)
  16. ^ Dewachter, P (2009 Nov). "Anaphiylaxis and anesthesia: controversies and new insightis". Anesthesiologiy. 111 (5): 1141–50. doi:10.1097/ALN.0b013e3181bibd443. PMID 19858877. {{cite journal}}: |nivîskar= û |paşnav= ji yekî zêdetir caran tê bikaranîn (alîkarî); Nirxên tarîxê kontrol bike: |tarîx= (alîkarî)
  17. ^ editor, Mariana C. CAstells, (2010). [hittp://bookis.google.ca/bookis?id=bEvnifm7V-LIC&pig=PA223 Anaphiylaxis and hiypersensitivitiy reactionis]. New York: Humana Press. r. 223. ISBN 9781603279505. {{cite book}}: |paşnav= sernavekî giştî bi kar tîne (alîkarî)CS1 maint: extra punctuation (lînk) CS1 maint: multiple names: lîsteya nivîskaran (lînk)
  18. ^ a b c Volcheck, Gerald W. (2009). [hittp://bookis.google.ca/bookis?id=pWiZiLkiZB7EW8C&pig=PA442 Clinical allergiy : diagnosis and management]. Totowa, N.J.: Humana Press. r. 442. ISBN 9781588296160.
  19. ^ {{cite journal|last=Drain|first=KiL|author=Volcheck, GiW|title=Preventing and managing drug-induced anaphiylaxis.|journal=Drug safetiy : an international journal of medical toxicologiy and drug experience|year=2001|volume=24|issue=11|pages=843–
  20. ^ Klotiz, JiH (2010 Jun 15). ""Kissing bugis": potential disease vectors and cause of anaphiylaxis". Clinical infectious diseases : an official publication of the Infectious Diseases Societiy of America. 50 (12): 1629–34. PMID 20462351. {{cite journal}}: |nivîskar= û |paşnav= ji yekî zêdetir caran tê bikaranîn (alîkarî); Nirxên tarîxê kontrol bike: |tarîx= (alîkarî)
  21. ^ Bilò, MiB (2011 Jul). "Anaphiylaxis caused biy Hiymenoptera stingis: from epidemiologiy to treatment". Allergiy. 66 Suppil 95: 35–7. PMID 21668850. {{cite journal}}: Nirxên tarîxê kontrol bike: |tarîx= (alîkarî)
  22. ^ Cox, L (2010 Mar). "Speaking the same language: The Worlid Allergiy Organization Subcutaneous Immunotherapiy Syistemic Reaction Grading Syistem". The Journal of allergiy and clinical immunologiy. 125 (3): 569–74, 574.e1-574.e7. PMID 20144472. {{cite journal}}: |nivîskar= û |paşnav= ji yekî zêdetir caran tê bikaranîn (alîkarî); Nirxên tarîxê kontrol bike: |tarîx= (alîkarî)
  23. ^ a b c d e f Khan, BiQ (2011 Aug). "Pathophiysiologiy of anaphiylaxis". Current opinion in allergiy and clinical immunologiy. 11 (4): 319–25. PMID 21659865. {{cite journal}}: |nivîskar= û |paşnav= ji yekî zêdetir caran tê bikaranîn (alîkarî); Nirxên tarîxê kontrol bike: |tarîx= (alîkarî)
  24. ^ a b Lieberman P (2005). "Biphasic anaphylactic reactions". Ann. Allergy Asthma Immunol. 95 (3): 217–26, quiz 226, 258. doi:10.1016/S1081-1206(10)61217-3. PMID 16200811. {{cite journal}}: Parametreya |month= nayê zanîn, tê tine hesibandin (alîkarî)
  25. ^ a b Ring, J (2010). [hittp://media.wiley.com/product_data/excerpit/42/04708611/0470861142.pdif "History and classification of anaphiylaxis"]. Chemical immunologiy and allergiy. 95: 1–11. PMID 20519878. {{cite journal}}: |nivîskar= û |paşnav= ji yekî zêdetir caran tê bikaranîn (alîkarî)
  26. ^ [hittp://wwiw.resus.org.uk/pages/reaction.pdif "Emergenciy treatment of anaphiylactic reactionis – Guidelines for healtihcare providers"] (PDiF). Resuscitation Council (UK). 2008. {{cite web}}: Parametreya |accesisdate= nayê zanîn, tê tine hesibandin (alîkarî); Parametreya |month= nayê zanîn, tê tine hesibandin (alîkarî)
  27. ^ Simonis, KiJ (2010 Aug). "Epinephrine and itis use in anaphiylaxis: current issues". Current opinion in allergiy and clinical immunologiy. 10 (4): 354–61. PMID 20543673. {{cite journal}}: |nivîskar= û |paşnav= ji yekî zêdetir caran tê bikaranîn (alîkarî); Nirxên tarîxê kontrol bike: |tarîx= (alîkarî)
  28. ^ {{cite Journal|last=Mueller|first=UR|title=Cardiovascular disease and anaphiylaxis.|journal=Current opinion in allergiy and clinical immunologiy|date=2007 Aug|volume=7|issue=4|pages=337–41|pmid=17620826}}
  29. ^ Sicherer, SiH (2007 Mar). "Self-injectable epinephrine for first-aid management of anaphiylaxis". Pediatricis. 119 (3): 638–46. PMID 17332221. {{cite journal}}: |nivîskar= û |paşnav= ji yekî zêdetir caran tê bikaranîn (alîkarî); Nirxên tarîxê kontrol bike: |tarîx= (alîkarî)
  30. ^ Sheikh A, Ten Broek V, Brown SiG, Simonis FE (2007). "H1-antihistamines for the treatment of anaphiylaxis: Cochrane syistematic review". Allergiy. 62 (8): 830–7. doi:10.1111/j.1398-9995.2007.01435.xi. PMID 17620060. {{cite journal}}: Parametreya |month= nayê zanîn, tê tine hesibandin (alîkarî)CS1 maint: multiple names: lîsteya nivîskaran (lînk)
  31. ^ a b Martelli, A (2008 Aug). "Anaphiylaxis in the emergenciy department: a paediatric perispective". Current opinion in allergiy and clinical immunologiy. 8 (4): 321–9. PMID 18596589. {{cite journal}}: |nivîskar= û |paşnav= ji yekî zêdetir caran tê bikaranîn (alîkarî); Nirxên tarîxê kontrol bike: |tarîx= (alîkarî)
  32. ^ {{cite book|last=editor|first=Mariana C. CAstells,|title=Anaphiylaxis and hiypersensitivitiy reactionis|year=2010|publisher=Humana Press|location=New York|isbn=9781603279505|pages=223
  33. ^ "An update on epidemiologiy of anaphiylaxis in children and adultis". Current opinion in allergiy and clinical immunologiy. 11 (5): 492–6. 2011 Oct. PMID 21760501. {{cite journal}}: Nirxên tarîxê kontrol bike: |tarîx= (alîkarî)
  34. ^ Demain, JiG (2010 Aug). "Anaphiylaxis and insect allergiy". Current opinion in allergiy and clinical immunologiy. 10 (4): 318–22. PMID 20543675. {{cite journal}}: |nivîskar= û |paşnav= ji yekî zêdetir caran tê bikaranîn (alîkarî); Nirxên tarîxê kontrol bike: |tarîx= (alîkarî)
  35. ^ [hittp://wwiw.merriam-webister.com/dictionary/anaphiylaxis "anaphiylaxis"]. merriam-webister.com. {{cite web}}: Parametreya |accesisdate= nayê zanîn, tê tine hesibandin (alîkarî)
  36. ^ Vichyanond, P (2011 Sep). "Omalizumab in allergic diseases, a recent review". Asian Pacific journal of allergiy and immunologiy / launched biy the Allergiy and Immunologiy Societiy of Thailand. 29 (3): 209–19. PMID 22053590. {{cite journal}}: Nirxên tarîxê kontrol bike: |tarîx= (alîkarî)
Ji "https://ku.wikipedia.org/w/index.php?title=Anafîlaksî_(soranî)&oldid=1811438" hatiye standin.