Asfalt

Ji Wîkîpediya, ensîklopediya azad.
Qîr di çêkirina riyan de tê bikaranîn

Asfalt, qîr an jî hele xweyî çebuyî çimentoya asfaltê di xwezayêda an jî beşa mezin ji prosesa rafîneya petrolê wek berhemekî kêlekî tê destxistin. Avabuna kîmyevî a asfaltê, têkelangkî kompleks ya hîdrokarbonan e. Di hindurê wîde kêmzede ev element hene;

  • C 70-85 %
  • H 7-12 %
  • N 0-1 %
  • S 1-7 %
  • O 0-5 %

Rêje ya C/H , bandorekî mezin li ser tevger u taybetmendiya asfaltê dike. Dema ev rêje kêmbu, giraniya molekullî u viskozita wî jî kêm dibe. Avabuna asfaltê avabunekî kolloîdal e u ji van endama pêk tê.

  • Asfaltînan- Rêjeya C/H ji 0.8 tan mezin, reş, hişk, fireh, giraniya molekulêra bilind, molekulên hîdrokarbonên vîskoz.
  • Rezînan- Rêjeya C/H di navbera 0.4-0.8 tan de tê guherandin, giraniya molekulêra navîn u molekulên hîdrokarbon ên navîn vîskoze.
  • Run- Rêjeya C/H ji 0.4 an biçuk, giraniya molekulêra biçuk, herî reng vekirî u molekulên hîdrokarbon ên herî hindik vîskoze.

Asfalta Xwezayî[biguhêre | çavkaniyê biguhêre]

Asfalten Gola- Asfaltên vî tîpê piranî li Venezuela (Bermudez), Trînîdad (Tobago) tê rastandin. Kanîyanda ji xîzê biçuk u bitumê kêmzede 39 % bitum heye.Bi vî awayê meriv dikare wî di rêyande bikarbîne.

Asfalten Xîz-Asfalten vî tîpe di nava xîzande tevlihev tê ditin.Kanîyen heri girîng u mezin li Kanada (Alberta), Amerîka (Gîlsonîte) tê dîtîn.

Asfalten Zinaran-Asfaltên vî tîpê di nava qelişê zinaranda wek cuhe tên dîtîn.ji van zinaran re Asfaltît tê gotin u asfaltît li erdnîgariya me de gelek tê ditin.Li cihanêde a herî mezin u girîng Amerîka Kentuck’e ye. Meriv dikare vana perçebike u bike melzemê rêya.

Asfaltîtan, bi metamorfîzma petrolê hatîye çêkirin u maddeyên xwezayî ên wekasfaltîye. Li Kurdistanê nêzikî 200 mîlyon rezervê wî hene. Ev rezerve niha ji alîye kolonîstan tê derxistin u ji welatê me durdikeve. Alîyeki din de ji bo dadandinê jî te bikaranîn.